Rodzaje poznania (bezpośrednie, pośrednie)
Bezpośrednie to poznanie intuicyjne, np. Poznania mistyczne, wczucie albo intuicja u Bergsona. Pośrednie to poprzez reprezentację przedmiotu wobec podmiotu, poprzez zmysły, np. Empiryzm brytyjski (locke, hume) albo racjonalizm i idealizm niemiecki.
Kryterium odróżnienia wiedzy racjonalnej od nieracjonalnej - Zasada intersubiektywności (Ajdukiewicz) - wiedza racjonalna jest intersubiektywnie komunikowalna i sprawdzalna, wiedza racjonalna powinna być zrozumiana przez każdy przedmiot o podobnych kwalifikacjach (wtedy jest komunikowalna) i powinna być sprawdzalna przez każdy podmiot (wtedy jest sprawdzalna).
Rodzaje wiedzy racjonalnej - Potoczna - zdroworozsądkowa, praktyczna, najstarszy rodzaj wiedzy. Jest słabo uzasadniona, słabo usystematyzowana logicznie, ujmowana w nieostrych pojęciach. - Naukowa - teoretyczna, od wiedzy potocznej odróżnia ją mocna zasada racjonalności. Stopień przekonania z jakim głosimy jej twierdzenia nie może być większy od stopnia uzasadnienia a powinien mu odpowiadać. Jest przeciwstawiana dogmatyzmowi. Wymaga większej ścisłości. Odwołuje się do danej metodologii. Jest wyrażana w postaci teorii naukowych. Ma moc eksplanacyjną (wyjasnia, przewiduje zjawiska). Ma moc prewidystyczną (odnosi się do przeszłości). - Spekulatywna - wiedza filozoficzna, przed-naukowa, odwołuje się do rozumu. - Artystyczno - literacka.
Indukcja enumeracyjna Metoda indukcyjna jest rozumowaniem polegającym na przyjęciu szeregu przesłanek i wyciąganiu z nich wniosków. Enumeracyjna jest to indukcja poprzez wyliczanie, pokazuje szereg jednostkowych przypadków na podstawie których można wyciągać wnioski (przykład z krukami). Jest zawodna.
Indukcja eliminacyjna Jest to wyprowadzenie twierdzień ogólnych z szeregu twierdzień szczegółowych, a prowadzi do niego przez eliminację alternatywnych twierdzień ogólnych. Tworzy się liste hipotez, a potem eleminuje kolejne nieprawdziwe (Bacon, eksperyment).
Metoda dedukcyjna Dedukcja to metoda wnioskowania od szczegółu do ogółu. Zbieramy pojedyńcze fakty i za pomocą logiki próbujemy wysnuć z nich fakty ogólne, prawidłowości, itp.
Racjonalizm, główne założenia i przedstawiciele Racjonalizm głosi, że źródłem prawdziwej wiedzy o świecie jest rozum, najwazniejszy atrybut człowieka. Antyczne korzenie racjonalizmu: Parmenides, Platon (doxa - mniemanie, episteme - wiedza pewna). Racjonalizm nowożytny - Kartezjusz, zapoczątkował paradygmat epistemologiczny. Szukał on wiedzy niepodważalnej, pewnej.
Racjonalizm Platoński - cztery stopnie poznania 1. Doxa (rzeczywistość materialna) - Eikasia ( wyobrażenia, obrazy zmysłowe, reprezentacje rzeczy materianych) - Pistis (wiara dot. Przedmiotów materialnych) 2. Episteme (rzeczywistość idealna) - Dianoia (poznanie dyskursywne, dialektyczne, współczesne naukowe)
(…)
… - umysł ludzki jest pierwotnie pozbawiony treści poznawczych (umysł jako tabula rasa - "niezapisana tablica"), dopiero doświadczenie bezpośrednio lub pośrednio powoduje zapełnienie tej pustki sądami. Skrajną postacią empiryzmu genetycznego jest sensualizm, który głosi, że nie ma niczego w umyśle, czego nie było wpierw w zmysłach. Poglądem przeciwstawnym do empiryzmu genetycznego jest natywizm.
Bacon…
… spekulacje filozoficzne, przyjmowane na moocy autorytetu.
Locke, antynatywizm i reprezentacjonizm. Empirysta, tabula rasa (antynatywizm), podział na ciało i umysł, zwalczał wszystko co pierwotne, doświadczenia są zew. I wew. (refleksje). Doświadczenie jest źródłem poznania prawdziwego. Wszystkie doświadczenia, tak zew. I wew., to idee proste, które rozum łaczy w idee złożone. Locke uważał, że nasz umysł…
… (intelekcja, poznanie spekulatywne, filozoficzne, dot. Bytów idealnych)
Sceptycyzm antyczny a metodologiczny Kartezjusza Sceptycyzm zakłada niemożliwość poznania świata zew., że nie da się uzyskać wiedzy pewnej. Sceptycyzm antyczny stanowi punkt dojścia, a sceptycyzm Kartezjusza stanowi punkt wyjścia na drodze do wiedzy pewnej.
Metoda Kartezjusza Kartezjusz dążył za wszelką cenę do odnalezienia aksjomatu…
…, których jednak nie można z pełną pewnością potwierdzić, np. Przykład ze słońcem.
Kant, transcendentalizm, przewrót „kopernikański” Kant rozpoczął swoje rozważania tam, gdzie zakończył je Hume. Poszukiwał syntezy założeń racjonalizmu i empiryzmu, z tego wyszedł transcendentalizm. Kant w punkcie wyjścia zgadza się z empirystami, doświadczenie jest początkiem poznania. Kant wyróżnił sądy analityczne (wyjaśniają wiedze…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)