Fragment notatki:
Dr. Iwona Maciejczyk
Usługi banków inwestycyjnych i komercyjnych
Wykład V – Ogólna charakterystyka systemu bankowego i instytucji bankowych
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU BANKOWEGO I INSTYTUCJI BANKOWYCH
System bankowy - obejmuje całokształt instytucji bankowych a także normy określające wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem.
1. Funkcje systemu bankowego:
stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania.
zapewnienie możliwości dokonywania płatności między podmiotami gospodarczymi, transferu w czasie i ponad granicami.
zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym.
zapewnienie informacji cenowej, co stwarza możliwości podejmowania decyzji przez podmioty gospodarcze.
stworzenie warunków do transformacji środków inwestowania (co do czasu, wielkości i ryzyka).
2. Czynniki mające wpływ na rozwój systemu bankowego:
porządek społeczny i gospodarczy, który określa społeczne wartości i cele gospodarcze.
struktura i wielkość popytu na usługi bankowe.
regulacje prawne.
skłonność banków do innowacji.
3. Ogólna charakterystyka systemu bankowego:
W skład systemu bankowego wchodzą:
bank centralny
banki spółdzielcze
banki operacyjne (uniwersalne i depozytowo-kredytowe)
banki specjalne (inwestycyjne, hipoteczne, rolne, komunalne, etc.)
kasy oszczędnościowo-pożyczkowe: uniwersalne i wyspecjalizowane
Banki operacyjne - celem działania jest dążenie do zaspokojenia potrzeb podmiotów gospodarujących w zakresie usług bankowych, przy
równoczesnym dążeniu do wypracowania zysku, zachowaniu płynności i zachowaniu zaufania klientów.
Banki specjalne - banki, których sfera działania jest specyficzna pod względem zakresu i formy działania albo rodzaju klientów. Specjalizacja
banków prowadzi do podziału na banki depozytowo-kredytowe i inwestycyjne.
Tendencje w bankowości:
Zanikanie tradycyjnych barier między poszczególnymi typami instytucji finansowych.
Tendencje do zmniejszania liczby banków poprzez tworzenie instytucji w ramach regionalnych ugrupowań.
Tendencje do powstawania konglomeratów finansowych (holdingów, koncernów).
Liberalizacja, deregulacja rynku.
Wprowadzanie norm ostrożnościowych ograniczających ryzyko bankowe.
Innowacje bankowe.
Wykształcenie się transgranicznej bankowości.
Intensyfikacja pozabilansowych form aktywności banków.
4. Różne systemy bankowe w UE:
W Niemczech duży udział kas oszczędnościowo-pożyczkowych, banków spółdzielczych i komercyjnych
W Wielkiej Brytanii większościowy udział w systemie bankowym maja banki wyspecjalizowane
We Francji następuje dynamiczny wzrost roli banków uniwersalnych
Podstawę kształtowania sektora bankowego w Unii Europejskiej stanowiły Pierwsza i Druga Dyrektywa Bankowa:
Głównymi postanowieniami Pierwszej Dyrektywy Bankowej było:
Wprowadzenie warunku posiadania licencji przez instytucje gromadzące wkłady i udzielające kredytów
Ustalenie ogólnych zasad uzyskiwania licencji na prowadzenie działalności bankowej
Zniesienie wielu ograniczeń przy otwieraniu placówek zagranicznych
Definicja i ochrona nazwy “bank”
Ogólne wytyczne dotyczące przestrzegania warunków płynności instytucji kredytowych
Głównymi postanowieniami Drugiej Dyrektywy Bankowej było:
1
Dr. Iwona Maciejczyk
Usługi banków inwestycyjnych i komercyjnych
Wykład V – Ogólna charakterystyka systemu bankowego i instytucji bankowych
Określenie wysokości minimalnego kapitału instytucji kredytowej (5 mln euro)
Przyjęcie zasady nadzoru nad instytucją kredytową przez kraj pochodzenia
Kontrola udziałowców instytucji kredytowej przez urząd ds. nadzoru
Ograniczenie udziałów instytucji kredytowej w instytucjach niebankowych
5. Bank w UE:
Instytucja kredytowa - przedsiębiorstwo, które przyjmuje depozyty lub inne fundusze podlegające zwrotowi od ludności oraz udziela kredytów
na swój własny rachunek, a także jest nią instytucja pieniądza elektronicznego wydająca pieniądz w formie elektronicznej.
W wytycznych UE występuje podział na:
banki depozytowo-kredytowe
banki inwestycyjne
banki uniwersalne
Zasada jednolitej licencji - instytucje kredytowe, które uzyskały licencję w państwie członkowskim mogą prowadzić działalność na obszarze
innych państw członkowskich bezpośrednio bądź poprzez utworzenie oddziału tej instytucji lub jej filii.
Instytucja finansowa - przedsiębiorstwo inne niż instytucja kredytowa, którego podstawową działalnością jest nabywanie pakietów akcji lub
wykonywanie jednego lub więcej spośród wymienionych rodzajów działalności:
Udzielanie kredytów
Leasing finansowy
Usługi transferu środków pieniężnych
Emisja i administrowanie środkami płatności
Gwarancje i zobowiązania
Obrót na własny rachunek lub na rachunek klienta
Doradztwo
Zarządzanie portfelem i doradztwo inwestycyjne
Oddział - jest miejscem prowadzenia działalności, które prawnie stanowi zależną cześć instytucji kredytowej i realizuje bezpośrednio wszystkie
bądź niektóre spośród transakcji nieodłącznie związanych z działalnością instytucji kredytowych. Oddział nie posiada zatem samodzielności i
osobowości prawnej.
Filia - Jest to podmiot, w którym podmiot dominujący (spółka matka, parent udnertaking) posiada większość głosów na walnym zgromadzeniu
lub ma prawo do powoływania lub odwoływania większości członków organu, a jednocześnie jest akcjonariuszem lub udziałowcem tej jednostki,
lub ma prawo do wywierania dominującego wpływu na podmiot zależny.
Instytucja depozytowo-kredytowa - to przedsiębiorstwo, którego działalność polega na przyjmowaniu wkładów i innych zwrotnych walorów
klientów oraz udzielaniu kredytów na własny rachunek
Firmy inwestycyjne - obsługują operacje papierami wartościowymi, każda osoba prawna, której regularna działalność zawodowa lub
gospodarcza polega na świadczeniu jednej lub większej liczby usług inwestycyjnych na rzecz osób trzecich i/lub prowadzeniu jednego, lub
większej liczby, rodzajów działalności inwestycyjnej, i podlegają równorzędnemu nadzorowi ostrożnościowemu, odpowiedniemu do ich formy
prawnej. Zakres usług firm inwestycyjnych:
Przyjmowanie i przekazywanie zleceń.
Realizacja zleceń w imieniu klientów.
Zawieranie transakcji na własny rachunek.
Doradztwo inwestycyjne.
Emisja instrumentów finansowych
Prowadzenie Wielostronnych Platform Obrotu.
Holding - grupa podmiotów powstających w stosunkach zależności lub dominacji, między którymi występują bliskie powiązania. Nie jest on
samodzielnym uczestnikiem rynku, nie posiada osobowości prawnej, wyodrębnionej struktury organizacyjnej ani własnego zaplecza
personalnego i majątkowego. Typy holdingów:
Holding finansowy - grupa podmiotów, w której pierwotnym podmiotem dominującym jest instytucja finansowa, która nie jest
dominującym podmiotem nieregulowanym, a w skład grupy wchodzą wyłącznie lub w większości banki, instytucje kredytowe lub
instytucje finansowe, przy czym przynajmniej jednym podmiotem zależnym jest bank krajowy, bank zagraniczny lub instytucja
kredytowa.
Holding bankowy - powstały jako wynik powszechnej formy konsolidacji w systemie bankowym, w której zamiast banku dominującego
występuje spółka holdingowa niebędąca bankiem, a jedynie posiadaczem znaczących pakietów zależnych.
Krajowy - pierwotnym podmiotem dominującym jest bank krajowy,
2
Dr. Iwona Maciejczyk
Usługi banków inwestycyjnych i komercyjnych
Wykład V – Ogólna charakterystyka systemu bankowego i instytucji bankowych
Zagraniczny - grupa podmiotów, w której pierwotnym podmiotem dominującym jest bank zagraniczny.
Holding mieszany - grupa podmiotów, w której pierwotnym podmiotem dominującym jest podmiot niebędący bankiem, instytucją
kredytową, instytucją finansową, a przynajmniej jednym podmiotem zależnym jest bank krajowy, bank zagraniczny lub instytucja
kredytowa.
Holding hybrydowy - grupa podmiotów, w której pierwotnym podmiotem dominującym jest instytucja finansowa, a w skład grupy
wchodzą w większości podmioty niebędące bankami krajowymi, bankami zagranicznymi, instytucjami kredytowymi ani instytucjami
finansowymi, zaś przynajmniej jednym podmiotem zależnym jest bank krajowy.
6. Konglomerat:
Konglomerat finansowy - Forma działalności na rynku finansowym, która umożliwia rozszerzenie zakresu świadczonych usług finansowych
poprzez powiązania instytucji finansowych z różnych sektorów rynku. Do powstania konglomeratu dochodzi zwykle w wyniku przejmowania
większościowych pakietów udziałów lub tworzenia podmiotów zależnych – spółek córek, czego wynikiem są kapitałowe powiązania między
usługodawcami reprezentującymi różne sektory rynku finansowego, w tym zawsze sektor ubezpieczeniowy.
Główne przyczyny powstawania:
dążenie do osiągnięcia efektu synergii,
oszczędność kosztów,
dywersyfikację przychodów,
posiadanie większych zasobów informacji.
Konglomerat finansowy musi spełnić następujące warunki:
Musi być uregulowany dyrektywą,
Co najmniej jeden z podmiotów w grupie funkcjonuje w sektorze ubezpieczeń i co najmniej jeden funkcjonuje w sektorze bankowym
lub sektorze usług inwestycyjnych,
Podmioty muszą prowadzić skonsolidowane działania,
Wskaźnik sumy bilansowej podmiotów sektora finansowego objętych i nieobjętych regulacją, w grupie do sumy bilansowej grupy jako
całości powinien przekraczać 40%
Struktura konglomeratu:
strukturze wertykalnej, gdy kryterium wyodrębnienia tworzyć będą powiązania kapitałowe między podmiotem dominującym w grupie
a pozostałymi podmiotami lub
strukturze horyzontalnej, gdy grupę worzą podmioty powiązane umową o zarządzanie lub inną umową o podobnym charakterze,
skupiającą instytucje kredytowe, firmy inwestycyjne i zakłady ubezpieczeń, które nie tracąc swojej samodzielności prawnej, jako pewna
całość świadczą usługi w różnych sektorach rynku finansowego.
Korzyści z istnienia konglomeratów:
wzrost wartości dla akcjonariuszy
możliwość nabycia pakietu różnych produktów i usług finansowych
dla klientów dostęp do różnych typów usług finansowych pod jednym dachem.
Przeprowadzone badanie:
najwyższy zwrot na aktywach ROA - konglomeraty mieszane,
najniższy zwrot na aktywach ROA – konglomeraty bankowe.
najwyższy zwrot na kapitale ROE – konglomeraty o profilu bankowym.
najniższy zwrot na kapitale ROE - konglomeraty ubezpieczeniowe.
Zagrożenia wynikające z istnienia konglomeratów:
Zarażanie poprzez kanał informacyjny polega na utracie zaufania klientów do innych instytucji wchodzących w skład konglomeratu w
sytuacji, gdy stracą zaufanie do jednego z podmiotów, np. na skutek złych wyników finansowych czy ujawnienia afery gospodarczej
(charakter psychologiczny)
Zarażenie poprzez kanał powiązań kapitałowych może „przechodzić” zarówno z winy spółki córki na spółkę matkę, jak i z winy spółki
matki na spółkę córkę (charakter faktyczny)
Spółka matka odpowiada za całą grupę, więc kłopoty którejkolwiek ze spółek podporządkowanych odzwierciedlają się w jej wynikach
skonsolidowanych.
Samo powstawanie konglomeratów finansowych w rezultacie fuzji i przejęć niesie określone ryzyko, które istotnie różni się w zależności
od tego, czy mamy do czynienia z przejęciem krajowym, czy transgranicznym.
3
Dr. Iwona Maciejczyk
Usługi banków inwestycyjnych i komercyjnych
Wykład V – Ogólna charakterystyka systemu bankowego i instytucji bankowych
Konglomerat finansowy międzynarodowy – grupa podmiotów spełniająca trzy warunki:
prowadzenie działalności przynajmniej w dwóch z najważniejszych sektorów finansowych
prowadzenie działalności podstawowej przede wszystkim w sektorze finansowym
niepodleganie jednolitym wymogom adekwatności kapitałowej
7. Bank:
Bank - jest osobą prawną, utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działając na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności
bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
Banki mogą być tworzone jako:
banki państwowe
banki spółdzielcze
banki w formie spółek akcyjnych
Przedsiębiorstwo bankowe - samodzielna jednostka organizacyjna, określająca na podstawie własnych decyzji zakres swego działania, swą
organizację wewnętrzną, globalną strategię i czy politykę. Przedsiębiorstwo to prowadzi określoną działalność gospodarczą, obejmujące:
przyjmowanie wkładów, dokonywanie rozliczeń pieniężnych i różnego rodzaju operacji finansowych, w tym udzielanie kredytów i poręczeń,
lokowanie w sposób celowy zebranych środków. Przedsiębiorstwo bankowe świadczy swe usługi odpłatnie i zmierza do osiągania zysku.
Rola banku w gospodarce:
Udział w kreacji pieniądza
Udział w społecznym podziale pracy
Dokonywanie alokacji i transformacji środków
Czynności bankowe w Polsce:
Przyjmowanie wkładów pieniężnych
Prowadzenie innych rachunków bankowych
Udzielanie kredytów
Udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie akredytyw
Przeprowadzanie bankowych rozliczeń
Wydawanie, rozliczanie i umarzanie pieniądza elektronicznego
Udzielanie pożyczek pieniężnych oraz kredytów konsumpcyjnych
Operacje czekowe i wekslowe
Wydawanie kart płatniczych
Terminowe operacje finansowe
Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych
Przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych
Funkcje banku:
Funkcja komercyjna – dążenie do maksymalizacji zysku, który zwiększałby kapitał banku i umożliwiał wypłatę dywidendy dla
akcjonariuszy
Funkcja służebna - bezpieczeństwo dla deponentów, dopływ kredytów do przedsiębiorstw
8. Kredyty:
Kredyt bankowy - stosunek ekonomiczny między kredytobiorcą a kredytodawcą, polegający na postawieniu przez bank do dyspozycji
kredytobiorcy środków pieniężnych na określony cel, a kredytobiorca w zamian zobowiązuje się zwrócić je z odsetkami w umownym terminie.
Zdolność kredytowa - zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w umownie określonych terminach.
Funkcje kredytu:
rozdzielcza
dochodowa
motywacyjna
emisyjna
4
Dr. Iwona Maciejczyk
Usługi banków inwestycyjnych i komercyjnych
Wykład V – Ogólna charakterystyka systemu bankowego i instytucji bankowych
Cechy kredytu:
celowość
zwrotność
terminowość
oprocentowanie
zabezpieczenie
Podział kredytów:
ze względu na okres kredytowania:
kredyty krótkoterminowe - do 1 roku
kredyty średnioterminowe - z terminem spłaty od 1 roku do 3 lat
kredyty długoterminowe - z terminem spłaty powyżej 3 lat
ze względu na przedmiot kredytu:
kredyt towarowy (handlowy, kupiecki)
kredyt pieniężny (bankowy, finansowy)
ze względu na przeznaczenie:
dla osób indywidualnych np. konsumpcyjne (gotówkowe, ratalne, salda debetowe, mieszkaniowe, samochodowe, na zakup
papierów wartościowych, studenckie)
dla przedsiębiorstw np. obrotowy (bieżący), inwestycyjny (rozwojowy)
ze względu na technikę operacji kredytowych:
kredyt w rachunku bieżącym
kredyt udzielany w formie jednorazowej wypłaty
kredyt w rachunku kredytowym (pożyczkowym)
ze względu na walutę kredytu:
w walucie krajowej (złotowe),
dewizowe (udzielane w walutach obcych),
denominowane (udzielane w walucie zagranicznej, natomiast wypłata następuje w walucie krajowej jako równowartość
kwoty kredytu według kursu obowiązującego w dniu wypłaty)
ze względu formy kredytowania:
kredyty akceptacyjne
kredyty czekowe
kredyty lombardowe
kredyty hipoteczne
kredyty inkasujące wierzytelności
ze względu na sposób przekazywania środków:
gotówkowe
bezgotówkowe
ze względu na specjalne warunki:
kredyty komercyjne
kredyty preferencyjne
ze względu na sposób spłaty:
kredyty o stałych bądź zmiennych ratach kapitałowych,
kredyty o stałej bądź zmiennej stopie procentowej,
kredyty annuitetowe, w których łączne spłaty kapitału i odsetek są jednakowe, początkowo kredytobiorca płaci większe
odsetki i mniejsze raty kapitałowe, następnie wraz z upływem czasu na skutek zmniejszania się zadłużenia część odsetkowa
zmniejsza się, zwiększa się natomiast udział raty kapitałowej w okresowej spłacie,
kredyty, w których odsetki płacone są „z góry” (odsetki dyskontowe) bądź „z dołu”, o ustalonych ratach w trakcie trwania
umowy kredytowej
Koszty kredytu:
Prowizja - cena, jaką musi zapłacić kredytobiorca za świadczone usługi bankowe w związku z obsługą udzielonego kredytu
Oprocentowanie kredytu - cena, jaką musi zapłacić kredytobiorca za czasowe użytkowanie pożyczonego kapitału
Opłata manipulacyjna– opłata za dokonanie przelewu środków pieniężnych na rachunek kredytobiorcy
Formy prawnego zabezpieczenia kredytów:
Zabezpieczenia osobiste – poręczenie osób trzecich, gwarancje bankowe, poręczenie wekslowe, cesja dokumentów inkasujących
wierzytelność.
Zabezpieczenie rzeczowe – blokada środków na rachunku bankowym, zastaw rzeczy, hipoteka.
5
Dr. Iwona Maciejczyk
Usługi banków inwestycyjnych i komercyjnych
Wykład V – Ogólna charakterystyka systemu bankowego i instytucji bankowych
Wymogi formalne warunkujące udzielenie kredytu:
wniosek kredytowy
umowa o kredyt
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością która ubiega się o kredyt musi złożyć następujące dokumenty:
Dokumenty prawne (akt notarialny założenia spółki, odpis z Krajowego Rejestru Sądowego)
Dokumenty z Urzędu Skarbowego (zaświadczenie o niezaleganie z podatkami)
Dokumenty z ZUS
Dokumenty z innych banków (opinii bankowa)
Dokumenty finansowo – księgowe
Dokumenty dotyczące prawnego zabezpieczenia kredytu
Elementy decyzji kredytowej:
przeznaczenie kredytu
kwotę kredytu
terminy spłat
oprocentowanie
zabezpieczenie
Elementy umowy kredytowej:
strony umowy
kwota i waluta kredytu
zasady i termin spłaty kredytu
wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany
sposób zabezpieczenia spłaty kredytu
termin i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych
wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje
warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.
Obowiązki stron umowy kredytowej:
Kredytodawca:
oddać do czasowej dyspozycji kredytobiorcy określoną kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem
na określony cel
przestrzegać warunków umowy
rozpatrzenie wniosku kredytowego w jak najszybszym terminie (najczęściej 14 dni od daty wpływu)
Kredytobiorca:
zobowiązuje się wykorzystać przeznaczony kredyt zgodnie z celem określonym w umowie
zwrócić kredyt wraz z odsetkami w umownie ustalonych terminach
dokonać zapłaty prowizji oraz i innych opłat od udzielonego kredytu.
spełnić wymogi banku w zakresie zabezpieczenia kredytu.
Prawa stron umowy kredytowej:
Kredytodawca:
cofnąć udzielony kredyt, gdy nie jest on wykorzystywany zgodnie z przeznaczeniem
kontrolować celowość wykorzystania kredytu przez kredytobiorcę
dokonywać badań dokumentów niezbędnych dla oceny sytuacji finansowej oraz oceny wiarygodności kredytobiorcy
Kredytobiorca:
nie podpisanie umowy na czas co równoznaczne jest z rezygnacją z kredytu
ubieganie się o odszkodowanie na wypadek nieuzasadnionego cofnięcia kredytu
Sposoby uruchamiania kredytu:
przelanie całości lub części (transzy) kredytu z rachunku kredytowego na wskazany przez kredytobiorcę rachunek
zapłata bezpośrednio z rachunku kredytowego faktur i rachunków przedstawionych przez kredytobiorcę.
otwarcie akredytyw
w przypadkach dopuszczonych obowiązującymi przepisami wypłata gotówki w kwocie określonej w umowie o kredyt
w innej formie, określonej w umowie o kredyt
Konsekwencje niedotrzymania warunków umowy:
czynności windykacyjne.
zapłata kosztów sądowych
6
Dr. Iwona Maciejczyk
Usługi banków inwestycyjnych i komercyjnych
Wykład V – Ogólna charakterystyka systemu bankowego i instytucji bankowych
zapłata odsetek od kredytu przeterminowanego lub wypowiedzianego (odsetki karne)
zapłata odsetek naliczone za okresu obrachunkowe (czas udzielenia kredytu)
zapłata sumy
9. Rachunki bankowe:
Rachunek bieżący
Rachunki pomocnicze
Rachunki lokat terminowych
Rachunki do rozliczeń zagranicznych
Rachunki skonsolidowane
Obsługa obrotu bezgotówkowego na rachunku bankowym:
Polecenie przelewu
Polecenie zapłaty
Czek rozrachunkowy
Czeki potwierdzone ( akceptowane)
Karta płatnicza
7
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)