NIEPOCZYTALNOŚĆ
Art. 31 §1- niepoczytalny nie popełnia przestępstwa.
Niepoczytalnym jest ten, kto:
a) nie mógł w czasie czynu - rozpoznać jego znaczenia lub - pokierować swoim postępowaniem,
b) z określonych powodów:
- choroby psychicznej,
- upośledzenia umysłowego,
- innego zakłócenia czynności psychicznych.
Każda inna osoba jest a contrario poczytalna.
Prawo nie definiuje poczytalności jako normy psychicznej. Pojęcie normy psychicznej występuje natomiast w psychiatrii i psychologii. Generalnie rzecz biorąc w tych warunkach sformułowano 3 teorie normy psychicznej:
1) TEORIA WARTOŚCI- normalny ( poczytalny ) jest ten człowiek, który akceptuje przyjęte w społeczeństwie wartości. W Niemczech nazistowskich nienormalni byli ci, którzy odrzucali wartości ideologiczne narodowego socjalizmu. W ZSRR- komunizm- szpitale psychiatryczne, w których zamykano "nienormalnych".
2) Kolejna teoria operuje wzorcem przeciętnej jednostki ludzkiej, który to model zdeterminowany jest przez historię społeczeństwa, co do którego jednostka należy, warunkami ekonomicznymi, społecznymi, gospodarczymi, w których kształtowało się społeczeństwo.
Zaletą tej koncepcji jest odniesienie pojęcia normy psychicznej do warunków kulturowych. Koncepcja skłania do tolerancji i uznania za normalne tych, które w innych warunkach się nie wykształciły, a prze to postrzegane są za nienormalne. Norma przeciętnego Polaka obejmuje za normalne zachowanie całowania kobiety w rękę. Salvador Dali- anormalny, ale in plus.
3) TEORIA ZDOLNOŚCI ROZWIĄZYWANIA RELACJI SPOŁECZNYCH I WCHODZENIA W SPOŁECZNE INTERAKCJE
Normalnym jest ten człowiek, który zdolny jest do wykonywania przyjętych na siebie ról społecznych i wchodzenia w interakcji z innymi, np. samotnik zostałby uznany za jednostkę anormalną.
KRYTERIA NIEPOCZYTALNOŚCI:
1) PSYCHIATRYCZNE- przyczyny niepoczytalności:
a) CHOROBA PSYCHICZNA- psychozy endogenne. Są nimi w szczególności:
- schizofrenia- rozpad osobowości, schizofrenik to osoba dotknięta chorobą psychiczną, która przejawia się w poczuciu chorego posiadania różnych osobowości,
- paranoja ( obłęd )- charakteryzują go omamy w czasie których sprawca może dokonywać czynów zabronionych,
- cyklofrenia ( psychoza maniakalno- depresyjna )- stan depresji utrzymuje się przez dłuższy okres czasu, a po nim następuje krótkotrwały stan manii ( szczególne pobudzenie chorego ) popełnia on czyny zabronione nacechowane wysokim poziomem agresji.
Jeżeli sprawca czynu symuluje chorobę psychiczną, biegły lekarz psychiatra najpewniej to zauważy i odnotuje. Nie każda jednak opinia biegłego jest dla sądu wiążąca, gdy sąd ma wątpliwości może powołać innego biegłego, który wydaje opinię o stanie psychicznym sprawcy czynu zabronionego, sąd nie może przyjąć a priori, że opinia biegłego jest podstawą dla odpowiedzialności karnej sprawcy czynu zabronionego. Opinia biegłego psychiatry sprowadza się do ustalenia czy wystąpił element kryterium psychiatrycznego oraz czy zaistniał stan, o którym mówi kryterium prawne- sprawca nie miał w chwili czynu zdolności do rozpoznania czynu lub pokierowania swoim postępowaniem. Biegły nie może wyciągnąć wniosków co do przypisania winy. Wniosek z opinii co do niepoczytalności może i musi wyciągnąć tylko sąd.
(…)
… tylko sąd.
Przykład: sprawca prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości i napadł na funkcjonariusza policji. Biegły psychiatra stwierdził, że działał w stanie pomroczności jasnej. Był to syn znanej osoby publicznej, dlatego biegły orzekł o stanie niepoczytalności.
b) UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE W kk z 1969 występował termin niedorozwój umysłowy. Pojęcie niedorozwoju umysłowego komentowane było jako stopniowalne przez wyróżnienie trzech kategorii:
- najgłębszy niedorozwój umysłowy ( idiotyzm ),
- średni niedorozwój umysłowy ( imbecylizm ),
- najłagodniejszy niedorozwój umysłowy ( ograniczenie umysłowy- debilitas mentalis ).
Terminy medyczne weszły do języka prawniczego jako terminy znieważające.
Obecnie- upośledzenie umysłowe mierzy się ilorazem inteligencji ( IQ ):
- głębokie upośledzenie umysłowe- poniżej 20 pkt IQ…
… posługiwania się nimi z intencją obrażenia, zmiana terminologii osiągnęła więc swój czyn.
Psychopatia- nie jest chorobą psychiczną ani upośledzeniem umysłowym. Może ona być badana na gruncie innych zakłóceń czynności psychicznych. Inne zakłócenia czynności psychicznych to anomalie osobowości. Psychopatia dotyka sfery emocjonalnej. Nie dotyka sfery inteligencji. Psychopata ma pełną możliwość rozpoznania znaczenia czynu natomiast może zachodzić ograniczenie zdolności kierowania swym postępowaniem ze względu na głębokie zakłócenie sfery emocjonalnej, woli lub poglądów. W skrajnych przypadkach przyjmuje się wyłączenie poczytalności ze względu na psychopatię, ale jednak przyjmuje się, że sprawca psychopata miał zdolność kierowania swym postępowaniem.
c) INNE ZAKŁÓCENIA CZYNNOŚCI PSYCHICZNYCH
- choroba wieku…
… starczego,
- nowotwory mózgu,
- cukrzyca,
- mogą być związane z przełomami biologicznymi w życiu człowieka czy stanami takimi jak ciąża,
- hipnoza- uznaje się że nie wyłącza poczytalności, 2) PSYCHOLOGICZNO- PRAWNE- skutki stanu patologicznego,
a) NIEMOŻNOŚĆ ROZPOZNANIA ZNACZENIA CZYNU ZABRONIONEGO
b) NIEMOŻNOŚĆ POKIEROWANIA SWOIM POSTĘPOWANIEM PRZEZ SPRAWCĘ CZYNU ZABRONIONEGO.
Jeśli sprawca nie rozpoznaje…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)