To tylko jedna z 24 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
1
NAZEWNICTWO WYBRANYCH KLAS ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH
1 ALKANY
Pierwsze cztery nierozgałęzione alkany mają nazwy zwyczajowe: metan, etan, propan,
butan. Nazwy wyższych członów szeregu homologicznego składają się z rdzenia
liczebnikowego (w języku greckim lub łacińskim) odpowiadającego liczbie atomów węgla w
łańcuchu oraz końcówki (przyrostka) –an.
Tabela 1
Liczba
atomów C
1
2
3
4
5
6
Nazwa alkanu
Liczba
atomów C
7
8
9
10
11
12
metan
etan
propan
butan
pentan
heksan
Nazwa alkanu
heptan
oktan
nonan
dekan
undekan
dodekan
Nazwy nierozgałęzionych grup alkilowych powstałych przez odjęcie jednego atomu
wodoru od krańcowego atomu węgla tworzy się zastępując końcówkę –an w nazwie
węglowodoru końcówką –yl (lub –il). Ogólna nazwa grupy R– alkil.
CH3
CH3CH2CH2
CH3CH2
propyl
etyl
metyl
CH3CH2CH2CH2
CH3(CH2)8CH2
butyl
decyl
Przy tworzeniu nazw alkanów o łańcuchach rozgałęzionych należy postępować według
poniższych wskazówek:
1. Wybiera się najdłuższy łańcuch węglowy (łańcuch główny) i nadaje mu nazwę zależną
od liczby atomów węgla (patrz tab. 1).
CH3
CH3CHCH2CH3
CH3CH2CHCH3
CH3CH2CH2CHCH2CHCH3
CH2CH2CH3
CH3
łańcuch główny: butan
łańcuch główny: heksan
CH2CH3
łańcuch główny: heptan
Gdy w cząsteczce można wyróżnić dwa (lub więcej) tak samo długie łańcuchy, to jako
łańcuch główny wybiera się ten, który zawiera największą liczbę rozgałęzień (podstawników).
CH3
CH3
CH3CHCHCHCHCH2CH3
CH3
CH2CH2CH3
CH3
CH3
CH3CHCHCHCHCH2CH3
CH3
CH2CH2CH3
wybór prawidłowy - 4 podstawniki wybór nieprawidłowy - 3 podstawniki
CH3
CH3
CH3CHCHCHCHCH2CH3
CH3
CH2CH2CH3
wybór nieprawidłowy - 2 podstawniki
2. Nazywa się wszystkie podstawniki (łańcuchy boczne) połączone z łańcuchem głównym
(nazwy grup alkilowych są podane wyżej oraz w tab. 2).
2
3. Atomy węgla w łańcuchu głównym numeruje się czyli przypisuje się im tzw. lokanty.
Należy wybrać taki kierunek numeracji, aby położenie pierwszego podstawnika (łańcucha
bocznego) zostało oznaczone najmniejszym lokantem.
1
CH3
2
4
3
5
6
7
6
4
5
CH3
2
3
1
CH3CH2CH2CHCH2CHCH3
CH3CH2CHCH2CH2CH3
CH2CH3
Jeżeli w łańcuchu głównym są dwa podstawniki w takiej samej odległości od obu jego
krańców, to o kierunku numeracji atomów węgla decyduje kolejność alfabetyczna nazw tych
podstawników, czyli podstawnik, którego nazwa zaczyna się na wcześniejszą literę alfabetu
uzyskuje niższy lokant.
1
CH2CH3
2
3
5
4
CH3
6
7
8
CH3CH2CHCH2CH2CHCH2CH3
8
CH2CH3
7
6
5
4
CH3
3
2
1
CH3CH2CHCH2CH2CHCH2CH3
nieprawidłowa numeracja
prawidłowa numeracja:
(etyl uzyskuje niższy lokant niż metyl)
4. Nazwy alkanów o łańcuchu rozgałęzionym tworzy się wymieniając w kolejności
alfabetycznej nazwy grup alkilowych (łańcuchów bocznych) przed nazwą najdłuższego
łańcucha węglowego. Położenie grup alkilowych w łańcuchu głównym określa się podając
właściwy lokant przed nazwą danej grupy.
CH2CH3
CH3CH2CHCHCH3
CH2CH3
CH3CH2CHCHCH2CHCH3
CH2CH2CH3
CH3
3-etylo-2-metylopentan
CH3
5-etylo-2-metylo4-propyloheptan
5. Obecność kilku
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)