Naturalizowanie epistemologii
Sposoby uprawiania epistemologii:
1. Epistemologia „tradycyjna” (≈ dotychczasowy wykład),
2. Epistemologia naturalistyczna,
3. Epistemologia znaturalizowana.
Po odłączeniu psychologii od filozofii stało się coraz bardziej widoczne, że psychologię i filozofię (epistemologię) interesują inne pytania.
A. Epistemologia - pytania normatywne (jak powinno być - de iure):
- w jaki sposób powinniśmy dochodzić do przekonań?
- jakie przekonania powinniśmy przyjąć?
- jakie przekonania zakwalifikować jako wiedzę?
Poszukiwanie kryteriów ustalających, kiedy przekonanie jest, a kiedy nie jest uzasadnione. Określenie, co możemy zgodnie z nimi wiedzieć.
B. Psychologia - pytania deskryptywne, opisowe (quid facti): opisywanie strategii prowadzących do uzyskiwania przekonań.
(1) Epistemologia tradycyjna
Przewaga pytań normatywnych - epistemologia ma dostarczyć podstaw naukom szczegółowym. Epistemologia i psychologia to zupełnie odmienne dziedziny badań - psychologia nie może odpowiedzieć na pytana epistemologii. Główne pojęcie - uzasadnianie, główne zadanie i zagadnienie - wyjaśnienie tego pojęcia. Pojęcie wiedzy jest normatywne (zawiera w sobie pojęcie uzasadnienia), pojęcia prawdy i przekonania nie są.
Strategie dla uzasadnienia:
1. wyznaczenie zbioru przekonań bazowych, podstawy, nad którą nadbudowujemy pozostałe, resztę systemu przekonań. Uzasadnione bezpośrednio, niepodważalne. Fundacjonizm.
2. wyjaśnienie, jak można pośrednio uzasadnić pozostałe przekonania, przez relację do przekonań bazowych, powiązanie, odwołanie do nich.
Krytyka (m. in. Quine) - „fundamentalizm”. Większość programów fundamentalistycznych (Kartezjusz, teoria danych zmysłowych, Koło Wiedeńskie) upadła, odniosła niepowodzenie.
(2) Epistemologia naturalistyczna (≈ naukowa)
Dążenie do naukowości, naukowego traktowania zagadnień i nieodrywania ich od praktyki. Psychologia i inne nauki szczegółowe (np. nauki kognitywne) mogą i powinny dostarczać metod i wyjaśnień dla normatywnych pytań epistemologicznych. Nauki mają istotny wpływ na szukanie tych odpowiedzi. Procesy poznawcze są traktowane przyrodniczo. Należy posługiwać się metodami nauk przyrodniczych i korzystać z ich rozstrzygnięć. Celem epistemologii jest wyjaśnienie pojęcia uzasadniania (zgodnie z epistemologią tradycyjną, wbrew epistemologii znaturalizowanej). Korzystanie z metod i dziedzictwa (wyników) nauk. Powinna zachodzić współpraca epistemologii i nauk szczegółowych, ale istnieją szczególne dla epistemologii pytania normatywne, na które ma odpowiedzieć psychologia (bliska behawioryzmowi, nie introspekcyjna).
(…)
…, ale istnieją szczególne dla epistemologii pytania normatywne, na które ma odpowiedzieć psychologia (bliska behawioryzmowi, nie introspekcyjna).
Psychofizjologiczna teoria poznania (R. Ingarden, U podstaw teorii poznania) - główne tezy:
- istnieją realne podmioty poznania i ich przeżycia (w szczególności przeżycia poznawcze),
- istnieją realne przedmioty poznania i zachodzące miedzy nimi związki (np. przyczynowość),
- podmioty są indywiduami psychofizycznymi, o zmieniających się w czasie własnościach,
- narzędzia poznawcze mają charakter psychofizyczny,
- podmiot i przedmiot poznania należą do tego samego świata materialnego,
- przedmioty poznania i ich związki są zasadniczo niezależne od procesów zachodzących w podmiotach,
- każdy przedmiot może zostać poznany,
- każdy akt poznawczy ma treść i wytwór (?),
- wyniki poznawcze są prawdziwe lub fałszywe.
Naturalizm daje dobrą odpowiedź sceptycyzmowi - ufamy naturalnym władzom i przekonaniom.
Przykłady:
- epistemologia ewolucyjna - struktura poznania i języka są wykształcone w drodze ewolucji gatunkowej; procesy poznawcze to wytwór ewolucji. Kant, Chomsky (?). Popper - biologia odkrycia naukowego (czerpanie z nauki - biologii, teorii ewolucji).
- epistemologia…
… genetyczna (Piaget) - szczególny przypadek.
Popper, Piaget - naturalizm w wąskim sensie, nie materializm (?).
(3) Epistemologia znaturalizowana - Quine (lata 50.)
Pytania epistemologiczne mogą i muszą być zastąpione pytaniami psychologicznymi, tak jak chemia wyparła alchemię. Jeśli psychologia nie może udzielić na dane pytanie odpowiedzi, to pytanie to trzeba odrzucić jako nieinteresujące. Programy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)