To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Najwyższa Izba Kontroli
a) pojęcie kontroli państwowej i jej ewolucja w Polsce
W każdej zorganizowanej działalności ludzkiej występuje zjawisko kontroli, które ma na celu zapewnienie sprawnego funkcjonowania społeczeństwa, struktur państwowych itp. Zjawisko to jest szeroko spotykane, zakres jego stosowania może być różnie kształtowany, stąd i samo pojęcie kontroli występuje w różnym znaczeniu.
Pierwsze znaczenie tego terminu oznacza funkcje korygujące działalność danego organu, a także związane z tym uprawnienia władcze. W drugim znaczeniu używa się określenia „kontrola" na oznaczenie działań polegających głównie na ocenie czynności jednostki kontrolowanej, na zbieraniu informacji o stanie faktycznym i na wydawaniu stosownych zaleceń, które jednak nie mają władczego charakteru. W trzecim znaczeniu jest to działalność organu polegająca na kontroli czynności w toku ich wykonywania lub skutków osiągniętych w praktyce i porównywanie ich z zamierzonymi1. Działalność tego rodzaju prowadzą organy specjalnie do tego powołane.
Kontrola państwowa Konstytucje różnych państw powierzają zadania kontrolne różnym podmiotom, np. w Polsce posiada je Sejm, Rada Ministrów, premier i inne organy, które jednak wykonują je obok innych zadań i nie traktują ich ani jako wyłączne, ani, niekiedy, i pierwszoplanowe. Natomiast gdy mowa o organach kontroli państwowej, chodzi o organy wyspecjalizowane w tym zakresie, powołane wyłącznie do prowadzenia działalności kontrolnej traktowanej jako pierwszoplanowa i jedyna. Zadania te w Polsce spełnia Najwyższa Izba Kontroli, od dawna już istniejąca i mająca długoletnią tradycję.
Ewolucja w Polsce Istnienie kontroli państwowej zakładała Konstytucja marcowa, w oparciu
o którą wydana została w 1923 r. ustawa powołująca do życia Najwyższą Izbę Kontroli. Zadaniem jej było prowadzenie kontroli finansowej całej administracji w państwie i na podstawie uzyskanych materiałów coroczne przedstawianie Sejmowi wniosku w przedmiocie udzielenia rządowi absolutorium. Najwyższa Izba Kontroli była zorganizowana na zasadzie kolegialności i niezależności od rządu, a jej funkcjonowanie w istotny sposób wspomagało działalność kontrolną Sejmu.
W okresie Konstytucji z 1935 r. organy kontroli państwowej pozostawały pod zwierzchnictwem prezydenta, który powoływał i odwoływał Prezesa NIK. W okresie Polski Ludowej kontrola państwowa przechodziła poważną ewolucję, przyjmując zróżnicowane formy organizacyjne i zmienną pozycję w strukturze aparatu państwowego. Ewolucja ta wskazuje na występowanie dwu modeli organizacyjnych, przesądzających nie tylko o roli ustrojowej i miejscu NIK w państwie, ale także o skuteczności funkcji kontrolnej realizowanej przez Sejm.
Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych, kontrola państwowa była zorganizowana w formie Biura Kontroli działającego przy Prezydium KRN. Zakres działania biura był wzorowany na rozwiązaniach przyjętych w ustawie z 1923 r. Biuro Kontroli działało przy Prezydium KRN, które było czymś więcej niż tylko odpowiednikiem Prezydium Sejmu, organizacyjnie więc kontrola została związana z ówczesnym parlamentem, czyli z KRN, która spełniała funkcje, jakie Konstytucja marcowa powierzała Sejmowi. Działalność biura wspomagała wykonywanie funkcji kontrolnej przez KRN, a Biuro Kontroli było organem niezależnym od rządu.
(…)
… powoływany przez Sejm, ale na wniosek premiera uzgodniony z Przewodniczącym Rady Państwa. W ten sposób ponownie aparat kontroli państwowej uzależniono od rządu, pozbawiając tym samym Sejm ważnego i niezależnego instrumentu kontroli nad rządem, jakim do 1976 r. była NIK.
Przywrócenie zasady niezależności od rządu Ograniczenie roli ustrojowej NIK sprzyjało uzyskaniu przez Radę Ministrów stanu dużej…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)