MYŚL SPOŁECZNA OŚWIECENIA
Wewnętrzny pluralizm myśli oświeceniowej.
Odmienność oświecenia brytyjskiego od francuskiego była wyznaczana w niemałym stopniu przez osobliwości sytuacji społecznej Kraku, który miał już za sobą swoja „ sławną rewolucje” i stal w związku z tym nie tyle przed problemem określenia fundamentalnych uprawnień człowieka, znalezienia ich skutecznych gwarancji ustrojowych, ile przed zadaniem zrozumienia i usprawnienia istniejącego już „ społeczeństwa obywatelskiego”, które wydawało się najzupełniej „naturalne” i reprezentowało zarazem najwyższą fazę społecznego postępu. Nie bez znaczenia dla odmienności była tez silna tradycja brytyjskiego empiryzmu, z które wyspiarze brali swe metody badawcze, podczas gdy Francuzi tylko poszczególne idee przystosowane następnie do całości racjonalistycznego poglądu. Oświecenie angielskie na tle francuskiego jawi się jako tradycjonalistyczne albo konserwatywne. Tradycja oświeceniowa chciała łączyć doświadczenie empiryczne i racjonalne. We francuskim o przeważają racjonalne: cele, wartości wskazywane przez rozum. W angielskim zaś preferowano doświadczenie. Francuskie- wiara w rozum ludzki. Dzięki wiedzy znalezione zostaną odpowiedzi na pytania ostateczne (optymizm).
Natura w oświeceniu francuskim to wszystko to, co jest zgodne z rozumem. Każdy z nas go posiada wiec wynika z tego istnienie 1 sprawiedliwości. Oświecenie angielskie- smith- naturalne jest to, co dominuje w danym społeczeństwie.
Relacje pomiędzy rozumem, a emocjonalna strona życia:
Francuzi uważali, ze rozum jest nadzorca uczuć. Dyscyplinuje i dyskwalifikuje uczucia nierozumne. Ludzie będą dokonywali wyborów racjonalnych, racjonalnych nie emocjonalnych. Emocjonalnych tradycji brytyjskiej relacja jest inna. Hume sformułował tezę, ze rozum był, jest i będzie niewolnikiem uczuć. Człowiek
Francuski: kobieta podobna do wzorca, dla wszystkich podobna do ideału, racjonalizm, determinizm jednego czynnika. Myślenie zgodne z konwencja, w jakiej zostaliśmy wychowani. Dzikie ludy były takie jak my dzisiaj.
Angielski: kilka czynników, dla których się kobieta podoba. Pluralizm czynników. Nasze sady są wynikiem socjalizacji. Przejęte od grupy, w której się wychowaliśmy, wywodzimy. Tradycja i historia kształtują. Cywilizacje różnią się bardzo wieloma czynnikami, ich style życia są różne. Nie istnieje jedna racja wg., której moglibyśmy oceniać. Każdy we własnej kulturze jest uznany.
Rozum ma sile niszczycielska, a nie konstruktywna. Anglicy będą ostrzegać Francuzów przed tym, bo prowadzi to wg nich do osłabienie więzi społecznych, deklaracji wartości społecznych.
Francuzi- rozumem można odkryć optymalna, maksymalne cele człowieka, można określić sens życia jednoznacznie. Człowiek zachowuje się w sposób racjonalny i zawsze dba o siebie i jest to wspólne dla wszystkich ludzi.
(…)
…, ale nie wykonaniem jakiegoś boskiego planu.
Stworzenie teorii rozwoju społecznego
Odrzucenie teorii umowy społecznej i stanu natury.
Sentyment do tradycji
Rozum jako niewolnik uczuć. Pewnych procesów nie da się wytłumaczyć racjonalnie.
Należy tez wspomnieć o oświeceniu niemieckim: Inność tego oświecenie to konsekwencja rocznic społeczno-gospodarczych ówczesnych Niemiec( zacofanie). Głównym przedmiotem…
… modelują swe zachowania, dzięki temu oddziaływaniu kształtuje swoja moralność.
Adam Ferguson- pierwszy w historii socjologista. Socjologiczny punkt widzenia. Uważał, że ludzi należy rozpatrywać w grupach jako elementy społeczeństwa. „ Historia jednostki jest tylko cząstką uczuć i myśli, jakie miała ona jako członek gatunku.” Jeremy Bentham -„ the greatest happiness, of the greatest number”. Uważał…
… częściowy powrót do stanu natury, by ludzie mogli być wolni i posłuszni tylko prawu, które sami sobie stwarzają. Tu: koncepcja umowy społecznej. R. proponuje odtworzenie w społeczeństwie naturalnej równości i niezależności jednostek. Ale nie powrót do stanu natury.
Voltaire jednostkę uważał za istotę zawsze żyjąca w społeczeństwie. Krytykował zatem idee stanu natury. Ludzkie uprawnienia i obowiązki…
… dążą do szczęścia i unikają przykrości. (~ Bentham). Społeczeństwo służy do zaspakajania tych potrzeb tylko.
Condorcet i Turgot- teoria postępu. Źródłem postępu jest stała natura ludzka. Każdy przechodzi takie same fazy. Człowiek jest z natury zdolny do poznawania świata, doskonalenia się. Ogólny postęp ludzkości jest wynikiem rozwoju indywidualnego wielu osobników, zjednoczonych w społeczeństwo…
…, Monteskiusz, Condorcet, Turgot, Voltaire, Helvetius, Holbach
Anglia- Hume, Ferguson, Bentham.
Niemcy- Kant, Herder.
Polska- Staszic, Kołątaj
Oświeceniowe koncepcje człowieka.
Myśliciele oświeceniowi byli przekonani o istnieniu jednej i niezmiennej natury ludzkiej, zaś różnice miedzy ludźmi to wg. nich skutek rozmaitych czynników zewnętrznych- sensualizm. - tu wiara w możliwości ludzkiego rozumu kłóciła…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)