Moc sytuacji subiektywnych Podsumowując, można powiedzieć, że sytuacje społeczne często wywierają zadziwiający
i głęboki wpływ na ludzkie zachowanie. Ale co właściwie rozumiemy przez sytuacje społeczne?
Jedna ze strategii polega na wyszczególnieniu obiektywnych właściwości takiej sytuacji, a więc
tego, jak nagradza ona zaangażowane w nie osoby, a następnie na udokumentowaniu zachowań,
które wynikają z tych obiektywnych właściwości. Behawioryzm. Była to szkoła myślenia, która zdominowała amerykańską psychologię
w pierwszej połowie bieżącego wieku. Behawioryzm wyrósł z badań nad zwierzętami niższymi
i usiłował pokazać, że proces uczenia się zachodzi dzięki wzmocnieniu — to znaczy skojarzeniu
pozytywnych i negatywnych zdarzeń zachodzących w środowisku z określonymi zachowaniami.
Na przykład, psy przybiegają na zawołanie, ponieważ wyuczyły się, że za uległością następuje
pozytywne wzmocnienie (np. pożywienie lub pieszczoty). Psychologowie wywodzący się z tej
tradycji, tacy jak John Watson (1924) czy B.F. Skinner (1938), uważali, iż ludzkie zachowanie
można zrozumieć poprzez prześledzenie kar i nagród występujących w środowisku, gdzie żyje
dany organizm. Dlatego nie ma potrzeby, by badać takie subiektywne stany jak myślenie
i odczuwanie. Chcąc więc zrozumieć zachowanie mieszkańców Los Angeles, którzy
zignorowali wołanie swych sąsiadów o pomoc, behawiorysta analizowałby sytuację, by
dowiedzieć się, jakie czynniki hamowały wszelkie próby udzielenia pomocy. Takie koncepcje
i pojęcia jak poznanie, myślenie i odczuwanie nie były stosowane przez behawiorystów.
Traktowali je jako zbyt słabe i osadzone w umyśle, a nie bezpośrednio zakotwiczone w dającym
się obserwować zachowaniu.
Większość współczesnych psychologów społecznych (również autorzy tej książki) jest
przekonanych, że o ile podejście behawiorystyczne ma pewną wartość, o tyle jednak jest zbyt
uproszczone, by dostarczyć pełnego, dokładnego zrozumienia zachowania społecznego. Co
więcej, przy określonej dozie zręczności i zwróceniu uwagi na szczegóły, możliwy jest
obiektywizm i precyzja również wtedy, gdy badacz posługuje się pojęciami mentalistycznymi
jak poznanie, myślenie i odczuwanie.
Stwierdziliśmy także, iż zachowanie społeczne nie daje się w pełni zrozumieć, jeśli
ograniczymy nasze obserwacje do fizycznych właściwości sytuacji. Zamiast tego musimy
spojrzeć na nią z punktu widzenia tych, którzy się w niej znajdują, by poznać, w jaki sposób
konstruują oni subiektywny obraz świata, który ich otacza (Griffin, Ross, 1991; Ross, Nisbett,
(…)
…,
z których budowała percepcja. Całość jest różna od sumy swych części. Należy się
skoncentrować na fenomenologii spostrzegającego, to jest na tym, w jaki sposób obiekt jawi się
ludziom, a nie na elementach składowych obiektywnego bodźca.
Podejście psychologii postaci zostało opracowane w Niemczech w pierwszej połowie
naszego wieku przez Kurta Koffkę, Wolfganga Kohlera, Maxa Wertheimera oraz ich uczniów
i kolegów. Pod koniec lat trzydziestych wielu tych psychologów wyemigrowało do USA,
uciekając przed hitlerowskim reżimem, co w dużym stopniu wpłynęło na amerykańską
psychologię. Ich oddziaływanie było tak wielkie, że zachęciło to co najmniej jednego bystrego
obserwatora do poczynienia uwagi, iż „gdybym był zmuszony do wymienienia nazwiska
człowieka, który wywarł największy wpływ na tym polu, byłby to Adolf Hitler" (Cartwright,
1979, s. 84).
Wśród emigrantów był Kurt Lewin, który spowodował przełom w zastosowaniu reguł
psychologii postaci. Wykraczając poza czynniki związane ze spostrzeganiem obiektów,
przeniósł je do spostrzegania społecznego, wyrażającego to, jak ludzie spostrzegają innych oraz
ich motywy, intencje i zachowania. Lewin był pierwszym badaczem, który zdał sobie w pełni
sprawę z tego, jak ważne…
… psychologiczna, która utrzymuje,
iż aby zrozumieć ludzkie zachowanie, wystarczy jedynie
rozważyć nagradzające właściwości środowiska — to
znaczy to, w jaki sposób pozytywne i negatywne
wydarzenia w otoczeniu są związane ze specyficznymi
zachowaniami
Psychologia postaci. Nacisk, który kładziemy na interpretację, bierze się z podejścia
zwanego psychologią postaci. Zaproponowana początkowo jako teoria wyjaśniająca, jak ludzie
spostrzegają świat fizyczny, psychologia postaci utrzymuje, że powinniśmy badać subiektywny
sposób, w jaki obiekt (Gestalt albo inaczej postać) pojawia się w umyśle człowieka, a nie
obiektywne, fizyczne właściwości, które zawiera. Na przykład, jedną z dróg do zrozumienia
tego, w jaki sposób ludzie spostrzegają namalowany obraz, byłoby rozebranie go na elementy
cząstkowe, takie jak dokładna liczba…
… twierdzenia przedstawimy
na następnych stronach.
Owe konstrukty mogą być dość proste, tak jak w przykładzie z wcześniej omawianym
pytaniem: „Jak się masz?" Mogą być jednak także nadzwyczaj skomplikowane. Przypuśćmy, że
Mary pocałowała Johna w policzek po ich pierwszej randce. W jaki sposób John zareaguje na
ten pocałunek? Powiedzielibyśmy, iż to zależy od tego, jak konstruuje tę sytuację. Czy
interpretuje…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)