Włodzimierz Pawluczuk Ludowa „ontologia” i „technologia” (Monika Kowalska; 407-413)
Wytwory kultury tradycyjnej przesiąknięte są treściami religijnymi i magicznymi . Jest też odwrotna zależność - treści praktyczne, utylitarne tkwiące w prymitywnej i ludowej religijności. Zarówno religia, jak i życie praktyczne przepełnione są także wieloma innymi treściami czy znaczeniami - estetycznymi, organizującymi określony porządek społeczny itp. Kultura tradycyjna to chaotyczny splot, źródło pełne różnych nurtów. Myślenie w kulturze ludowej jest w mniejszym stopniu, niż nasze, podporządkowane rygorom logiki. Widoczne jest to w ludowych legendach, baśniach, przesądach. Wszystko może być nie tylko tym, czym jest ale i zupełnie czymś innym( np. wiedźma=ropucha). Tu zasada tożsamości rzeczy, logicznego myślenia zdaje się w ogóle nie obowiązywać. Podział na dobro i zło to podział zasadniczy, porządkujący świat, o wiele bardziej istotny, niż (często niewyraźny) podział na świat idei i materii, świat istot żywych i tworów martwych. Ludowa ontologia zdaje się opierać na przekonaniu, iż wszystkie rzeczy w świecie mają charakter substancjalny oraz że we wszystkich przedmiotach tkwi element psychiczny . Stad też podział świata na przyrodę i siły nadprzyrodzone itd. w umysłowości ludowej nie ma uzasadnienia. Wg ludowych wierzeń duch jest tożsamy z powietrzem. Ruch powietrza wiąże się z demonami i mitycznymi postaciami. Wg legendy topór rzucony w powietrze spadnie zbroczony krwią. Duchy mogą być związane z konkretnymi miejscami, obdarzone ludzkimi przymiotami. Zdolne są nawet do odbywania stosunków seksualnych z kobietami. Często odróżnienie demona od zwykłego człowieka było bardzo trudne, stosowano szereg znamion rozpoznawczych, np. diabeł nie miał owłosienia pod pachami i w kroczu. Różne jakości personifikowano lub pojmowano substancjonalnie. Np. gdy czarownik rzucił zaklęcie na wiatr, leciało ono, dopóki nie trafiło na jakąś osobę. Jeśli nie znalazło takowej, trafiało w drzewo, które wkrótce usychało. Dlatego lud lękał się uschniętych drzew. Wierzono też, że np. choroby można pozbyć się przez wypędzenie, wysysanie, zeskrobywanie, drapanie, przypiekanie ogniem itp. Personifikowano śmierć, dolę, szczęście, płodność, nawet niedzielę(mściła się ona na tych, którzy jej nie świętują). Panpsychizm - świat był światem bardzo ludzkim, wszechobecna cechą był czynnik psychiczny - niebo, słońce, żywioły, ptaki, zwierzęta, itd. mogły być przyjaźnie lub wrogo nastawione do ludzi, należało zaskarbić sobie ich sympatię. Poszczególne gatunki roślin i zwierząt podlegały ocenie moralnej, jedne były lepsze, drugie gorsze. Związek człowieka z przyrodą silniej odżywał w momentach szczególnie przełomowych dla przyrody - przesilenia, wschodu słońca itp
(…)
…. Praca miała charakter społeczny, zacieśniała więzi. Była czynnością uwikłaną w sprawy całego uduchowionego Kosmosu, realizacją ogólnego porządku wszechświata. Także elementy krajobrazu były mistycznie naznaczone. W pagórkach kryły się zapadłe wraz z ludźmi świątynie, na kamieniu niegdyś siedział Chrystus itd. Pochodzenie mityczne miały też rośliny i zwierzęta. Nie ma wiary w postęp. Realia życia…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)