Literatura a malarstwo. Omów zagadnienie i podaj przykłady. Jest wiele przeszkód, które sprawiają, że ciężko porównywać nam literaturę i malarstwo.
Literatura ma dużo większe możliwości kreowania znaczeń. Malarstwo zaś, szczególnie to współczesne, dąży do ograniczenia funkcji mimetycznej, sprowadza się do określonych kształtów, form a nie do jasnych znaczeń. Np. Picasso odszedł całkiem od malarskiego realizmu, od rzeczywistości. Zrezygnował z trójwymiarowości w obrazie, z głębi, na rzecz przestrzeni fikcyjnej, udawanej. Mondrian Piet w swojej późniejszej twórczości całkiem zrezygnował z odniesień do świata realnego na rzecz malarstwa afiguratywnego (linie, plamy, figury znaczyły pewien ład). W polskim malarstwie np. Malczewski i jego „Czarny kwadrat”. Intencja znaczeniowa była nadawana przez samego autora. Dlatego trudno jest przełożyć obraz „nieprzedstawiający” na dzieło literackie. Późniejsze malarstwo staje się autotematyczne, np. rozmazanie farby na płótnie - obraz znaczy sam siebie, jest metamalarski. Nie odwołuje nas do pewnych znaczeń, znaczy sam przez siebie. Sztuka przestaje być mimetyczna, przestaje portretować, a posługuje się znakami umownymi. Malarstwo i literatura posługują się innymi środkami, dlatego tak trudno je porównywać. Jednym z większych przeciwników porównywania tych sztuk był Lessing. Swoje poglądy wyłożył w pracy z 1766 roku, pt.” Laokoon, czyli o granicach malarstwa i poezji” . Według niego sztuki plastyczne i literatura są nieprzekładalne, gdyż:
1. Poezja jest dynamiczna, jest uporządkowanym następstwem słów. Słowa następują po sobie. Natomiast w malarstwie i rzeźbie przedmioty występują obok siebie.
2. Malarstwo i rzeźba są stateczne, wyłączone z dynamicznego ciągu zdarzeń. Mogą ująć wydarzenie tylko w migawce.
3. Zalecał w poezji kreślić zdarzenia, a w malarstwie przedmioty.
4. Gdyby malarstwo chciało pokazać historię powinno robić to przez „aspekt cielesny”, jeśli zaś poezja chciałaby przedstawić przedmiot, powinien on być w ciągłym ruchu.
Lessing mówił o malarstwie i rzeźbie klasycznej, zaś poezję, rozumiał jako poezję epicką. Żeby jednak pokazać nieporównywalność tych sztuk, musiał je zestawić, porównać. Jego praca pochodzi z XVIII wieku i jest już przebrzmiała. Jego pogląd długo się utrzymywał, zwłaszcza w szkole francuskiej. Szkoła amerykańska zaś, od początku była „za” porównywaniem malarstwa i literatury. Zestawianie obu tych sztuk sięga tradycją aż do Homera i Arystotelesa. W średniowieczu bardzo popularny był synkretyczny gatunek - emblemat. Twór słowno- plastyczny, w którym trzy składniki - rysunek, inskrypcja i utwór poetycki tworzyły całość. Do dziś bardzo popularna jest
(…)
…” (Cokolwiek to znaczy…;))
1.Zarówno w literaturze, jak i w malarstwie mamy do czynienia z różnymi punktami widzenia autora. Może to być wewnętrzny lub zewnętrzny punkt widzenia. Zewnętrzny w literaturze: Narrator opisuje wydarzenia z boku, jest obserwatorem. Zajmuje pozycje zewnętrzną wobec opisywanych zdarzeń, np. „Lalka” Prusa
Wewnętrzny w literaturze: Narrator przyjmuje punkt widzenia któregoś z uczestników opowieści, np. „Pamiętnik starego subiekta” w „Lalce”. Zewnętrzny i wewnętrzny punkt widzenia wchodzą we wzajemne relacje. Np. w „Nocach i dniach” Dąbrowskiej mamy raz punkt widzenia wewnętrzny, raz wewnętrzny, narrator ”przełącza się” np. myśli Barbary - krytyka Bogumiła, jaki to on jest przyziemny i prosty i za chwilę opis domu.
Taka zewnętrzność i wewnętrzność punktu widzenia może przejawiać się w różnych planach:
ideologii, frazeologii, charakterystyki czasowo-przestrzennej i psychologii. Podobnego rodzaju opozycja zewnętrznego i wewnętrznego punku widzenia ma duże znaczenie w konstrukcji dzieła malarskiego.
Zewnętrzny w malarstwie: Malarz utożsami się z odbiorcą, widzi świat jego oczami. Zajmuje pozycję obserwatora poza światem przedstawionym. Autor parzy na świat w obrazie, tak jakby widział…
… i interpretujące tekst niż tylko ilustrującego jego treść
utwory literackie opisujące poszczególne dzieła sztuki
utwory literackie stanowiące dzieła sztuki bądź dokładnie jest odtwarzające - poematy zapisane w formie artystycznego kształtu, np. poezja konkretna
utwory literackie dążące do naśladowania stylu malarskiego
utwory literackie stosujące techniki artystyczne (montaż, kolaż, groteska)
utwory literackie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (1)
sassy napisał(a):
2021-07-01 20:46:06
To nie Malczewski namalował "czarny kwadrat" tylko Malewicz! to duży błąd