Kształtowanie kultury zaufania Skoro kultura zaufania jest stanem pożądanym, narzuca się oczywiście pytanie, czy i jak można ją kształtować. I odwrotnie, czy i jak eliminować można szkodliwy syndrom nieufności. Przedstawiona teoria zaufania pozwala zarysować kierunek możliwych działań praktycznych, ważnych zwłaszcza wtedy, gdy ‐ jak w naszym społeczeństwie ‐ przeszłe losy pozostawiły głęboko zakodowany odruch nieufności. Jednego zmienić się na pewno nie da ‐ historii. Dziedzictwo historyczne, niosące tradycję zaufania lub nieufności, musi być traktowane jako dane. Przedmiotem oddziaływań mogą być tylko składniki teraźniejszości. A więc przede wszystkim to, co w naszym modelu określone jest jako czynniki strukturalne, kontekst, w jakim toczy się życie społeczne. Każdy z wyróżnionych pięciu czynników strukturalnych może stać się obiektem programu politycznego. Konsekwentna aktywność normotwórcza i porządkowanie istniejącego prawa, odsłanianie tajników organizacji społecznej ‐ mechanizmów funkcjonowania gospodarki i polityki, wytwarzanie poczucia stabilności i ciągłości procesów gospodarczych oraz przedsięwzięć politycznych, rządy prawa i odpowiedzialność władzy wszystkich szczebli, rozbudowa instytucji chroniących prawa obywateli i porządek publiczny, pełna realizacja praw i rygorystyczne egzekwowanie obowiązków ‐ oto niektóre strategie, jakie implikuje przedstawiony model. Tyle może bezpośrednio polityka. Reszta to sprawa jeszcze bardziej złożona, bo odnosząca się bezpośrednio do podmiotów, członków społeczeństwa. Z jednej strony chodzi o podwyższanie zasobów kapitałowych obywateli ‐ ich edukacji, dochodów, więzi wspólnotowych, stanu zdrowia, oparcia rodzinnego, bogactwa duchowego. Wszystko to składa się na swoistą polisę ubezpieczeniową, która pozwala odważnie i otwarcie, z zaufaniem, odnosić się do innych. Osobny kierunek działania to kształtowanie różnymi sposobami aktywistycznych i prospołecznych postaw, optymizmu, wysokich aspiracji, orientacji ku przyszłości. No i wreszcie trzeba przeciwdziałać patologii rodziny, aby zapewnić korzystne warunki wczesnej socjalizacji, i rozwijać wielorakie programy zmierzające do podnoszenia ogólnego poziomu moralnego społeczeństwa, aby zmniejszać szansę dotkliwych zawodów zaufania w późniejszym etapie życia. Tylko wtedy pojawia się szansa wytworzenia „impulsu zaufaniaʺ jako trwałego rysu osobowościowego. Słowem, kultura zaufania ma tym większe szansę, im społeczeństwo staje się zasobniejsze, a ludzie uczciwsi. Równocześnie, w zbliżaniu się do takiego, zawsze zapewne niedoścignionego, utopijnego ideału, budowanie kultury zaufania poprzez kształtowanie sprzyjającego jej kontekstu strukturalnego może być samo istotnym czynnikiem sprawczym.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)