KSIĄŻKA I DRUKARSTWO W POLSCE W XVII w.
Początek XVII w . - wyraźna cezura w dziejach drukarstwa polskiego:
wymierają wielcy drukarze renesansowi: Szarfenberg, Januszowic, Wirzbięta,
nowe pokolenie - nie ma już tak wielkich indywidualności, nie kształtują polityki wydawniczej, prowadzą warsztaty odpowiadające aktualnym potrzebom i możliwościom.
Sytuacja drukarstwa powiększa się liczba drukarń, ale zmniejsza ich dynamika,
zmienia się typ warsztatów ( renesans: przeważnie oficyny mieszczańskie, realizujące własne nakłady; XVII w.: zubożałe drukarstwo prywatne, nakłady mecenasowskie lub autorskie),
przywileje na intratne druki urzędowe, pewny byt miały tylko drukarnie zakonne,
rozwijają się oficyny jezuickie, pijarskie,
drukarnie akademickie (Kraków, Zamość): głównie wydawnictwa naukowe i szkolne.
Kraków Największa w XVII w. liczba drukarń na dobrym poziomie.
Drukarnia Piotrowczyków (1576-1672)
- przywileje na wydania sejmowe i synodalne,
- dobre wyposażenie typograficzne,
- ponad 650 tytułów, niektóre bogato zdobione drzeworytami, miedziorytami,
- zwłaszcza druki religijne,
- Skarga, Górnicki, Kochanowski, Brożek.
Druk. Cezarych (1616-1731)
- 1400 publikacji,
- zwłaszcza lit. Naukowa na potrzeby AK. Krakowskiej,
- dzieła prawnicze, hist., lit. Piękna (Szymonowic, Morsztyn, Tasso, S. Twardowski),
- utrzymywała szerokie kontakty księgarskie (m.in. z Cosmeroviusem w Wiedniu).
Druk. Szedlów (1638-1701)
- podobny profil działania j.w.,
- wysoki poziom techniczny,
- dbałość o poprawność tekstów.
Drukarnie Piotrowczy ków i Szedlów zostały wykupione przez profesorów dla zał. w 1674r. Drukarni Akademiii Krakowskiej (działa ona do dnia dzisiejszego).
Inne drukarnie (już nie o tak wysokim poziomie):
drukarnia Macieja Jędrzejowczyka - prowadził drukarnię po Januszowskim,
drukarnia Jana Szeligi - ciekawe pozycje drukowano w Dobromilu w prywatnej oficynie Jana Szczęsnego Herbuta (np. początek Historii Polskiej Jana Długosza - cenzura zakazała druku dalszej częći).
Warszawa Jan Rossowski (1624-34)
miał przywilej druku konstytucji sejmowych,
był serwitorem królewskim.
Jan Trelpiński (1637-43)
również uprzywilejowany przez króla.
Piotr Elert muzyk na dworze Władysława IV,
nowocześnie wyposażona oficyna wydawnicza,
teksty dramatyczne i operowe dla teatru dworskiego,
90 druków, pisma urzędowe, prawne, historyczne, literackie,
(…)
…
drukarnia Braci Polskich (ok. 1600 - 38)
drukarnia dzieła prof. Akad. Rak.
katechizm rakowski - dokument zasad tolerancji religijnej,
zamknięta w 1638r. wraz z Ak. Rak. na mocy uchwały sejmowej.
Leszno
drukarnia Jednoty (ok. 1632-56)
prowadzona przez Daniela Vettera,
związana z ośrodkiem kulturalnym braci czeskich, w którym działał m.in. Jan Komeński,
najciekawsze dzieło - pierwszy drukowany opis Islandii…
… gromadził książki,
kolekcja: ponad 7 tys. tomów,
książki luksusowe oprawiano w ciemnoczerwoną skórę ze złoceniami i królewskim superekslibrisem,
bibl. królewskim był matematyk Adam Kochański,
częśc zbiorów otrzymał w XVIII w. Andrzej Załuski i wcielił do biblioteki publicznej.
magnaci:
Leszczyńscy, Lubomirscy, Ossolińscy (bogate zbiory pokoleniowe),
Opalińscy: Krzysztof - poeta, satyryk, mecenas…
… i heraldycznych ekslibrisów i superekslibrisów,
reakcją na barokowe zepsucie gustu i zawężenie horyzontów był „oświecony sarmatyzm”:
w kolekcjonerstwie: kontynuacja tradycji renesansowej: dążenie do szerokiego, uniwersalnego profilu; przewaga podstawowych dzieł z każdej dziedziny; łączność z kulturą światową, wrażliwość na nowe prądy; wysoki poziom edytorski. Potop szwedzki jako cezura w historii bibliotek…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)