Pojęcie teorii kontraktualistycznych ma zastosowanie zarówno wobec klasycznych teorii społecznych, jak i w odniesieniu do XX-wiecznych koncepcji (Rawls, Nozick).
Zauważyć trzeba, że już u sofistów i epikurejczyków wskazywano na umowę społeczną, jako podstawę.
W odróżnieniu od klasycznych teorii umowy społecznej, posługujących się pojęciami takimi jak prawa natury (nie prawa naturalne!), współczesne koncepcje kontraktualistyczne, uważają, że reguły stanowiące ład prawny czy społeczny, maja uzasadnienie nie w naturze, lecz we wzajemnych, ludzkich ustaleniach - to znaczy w publicznym dialogu, dyskursie instytucjonalnym, komunikacji.
Tego przełomu dokonuje Fichte. Błąd - przeciwstawianie praw natury wzajemnym ludzkim uzgodnieniom. Odwołanie się za pomocą praw natury do praw rozumu - rozumowe ugruntowanie prawa i legalnych stosunków społecznych.
Hobbes dokonuje innego przełomu, polegającego na odejściu od religijnego uzasadnienia władzy do umowy społecznej.
Kontraktualizm to ogólne podejście do moralnych treści.
Locke, Rousseau, Hume, Hobbes → kontraktualistyczne argumenty (paradygmat - sposób argumentowania).
Tym, co wiąże tradycję w obliczu różnorodności, jest przekonanie, iż normy moralne, czy polityczne instytucje, odnajdują swoją legitymizację (o ile odnajdują) w swej zdolności do ochrony zgody tych, wobec których mają zastosowanie (samą umowę też muszą chronić, nie tylko to, na co ona wskazuje).
Pojęcie praw natury, pojawiające się w klasycznych teoriach umowy społecznej, wskazywało na źródło możliwości osiągnięcia wzajemnej zgody (źródła o charakterze rozumowym), które w koncepcjach współczesnych są wzajemnie uzgadniane.
Najważniejszym celem koncepcji kontraktualistycznych jest zatem zawsze poszukiwanie źródła legitymizacji takich reguł powszechnego ładu społecznego i ufundowanych na nich instytucji, które chroniłyby zgodę obywateli.
Poważna różnica między koncepcjami klasycznymi, a współczesnymi znajduje swój wyraz w pytaniach na jakie odpowiadały i odpowiadają obecnie koncepcje kontraktualistyczne. W klasycznych koncepcjach pytano przede wszystkim o:
Jakie w ogóle jest źródło pochodzenia władzy państwowej?
Dlaczego ludzie winni są posłuszeństwo owej władzy?
Do jakiego stopnia ograniczenie władzy państwowej jest prawomocne?
Współczesne koncepcje kontraktualistyczne są zainteresowane artykulacją wzajemnego powiązania między moralnością, a wzajemną akceptowalnością norm, reguł postępowania, na które, jako istoty racjonalne jesteśmy w stanie zgodzić się kierując się tylko pozamoralnymi racjami. Związane jest to z kwestią różnorodności osób, które ową zgodę miałyby wyrazić.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)