To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Eliza Orzeszkowa Kilka uwag nad powieścią
Dowiedziono, że to społeczność kształtuje piśmiennictwo, a nie odwrotnie.
pisarz, pod wpływem natchnienia i wiedzy, uwydatnia dla ogółu myśl z ogółu wziętą
czasem potrzeba, żeby pisarz wydobył na światło dzienne nową ideę, o której wszyscy już myślą, ale do końca uświadamiają sobie jej znaczenie
autor nie może pisać o tym, co ludzi już nie zachwyca, mimo że może trwają przy tym z przyzwyczajenia
I.
Powieściopisarz powinien najbardziej wsłuchiwać się w ducha czasu. Musi posiadać natchnienie, wiedzę, ale i żyć z ludźmi.
Dlaczego powieść rozwinęła się dopiero w XIX wieku?
wieki średnie były czasami wybujałej fantazji - stąd obronne zamki feudalizmu, ascetyzm w monasterach, wizje piekieł, awanturnicza i bezcelowa rycerskość
renesans to epoka rozumu i szukania prawdy, dając powoli podstawy dla piśmiennictwa
dopiero w XIX wieku utworzyła się klasa powieściopisarzy - między uczonymi a nieoświeconymi, łączyli wiedzę z fantazją
II.
Fantazja w powieści wpływa na formę, wiedza zaś na wewnętrzną myśl.
Charakterystyka powieści tendencyjnej.
bardziej działa na rozum niż na wyobraźnię
nie musi ona mieć nudnej formy, po prostu nie może opisywać zjawisk nadnaturalnych
jej prekursorami byli Wiktor Hugo (Nędznicy - walka człowieka z ustawami i przesądami, nędza ludzkości, Pracownicy morza - walka człowieka z naturą) i George Sand (Monsieur Sylvestre - szczęście zacnej i serdecznej miłości) - choć oni też zaczynali od fantazji i awantur średniowiecznych
III.
W Polsce powieść była przed XIX wiekiem jeszcze słabiej rozwinięta niż w Europie.
zabrakło u nas feudalizmu i rycerstwa oraz wybujałej fantazji
na początku XIX wieku Franciszek Wężyk zaczął pisać powieści historyczne
prekursorami nowej powieści byli Kraszewski (bardziej tendencyjny) i Korzeniowski (autor tylko jednej powieści tendencyjnej - Krewni - o wstręcie szlachty do przemysłu i rzemiosł)
inny autor - Zygmunt Kaczkowski nadużywał powieści historycznej, za dużo pisał o rodzie Nieczujów, nie było tam już oceny i prezentacji typów ludzkich, ale sam opis obyczajów
najlepsza powieść tendencyjna to Duch i krew Adama Pługa - szlachetność nie pochodzi z krwi, ale z ducha - to jej przesłanie
Nie jest prawdą, że powieść tendencyjna nie może być piękna. Prawda i piękno współgrają ze sobą.
Autor powieści tendencyjnej depcze zło, wydobywa prawdę i dobro z ciemności.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)