„Ogniem i mieczem” powieść z dawnych lat Henryka Sienkiewicza - Bolesław Prus - powieść drukowana w odcinkach w „Słowie”, ciesząca się dużym zainteresowaniem (porównanie do Roku93 Hugo)
- różne opinie: jedni uważają to za skończone arcydzieło, inni przyznają mu wartość tylko czasową; - Prusowi, najgodniejszym uwagi elementem powieści jest sam autor: bardzo utalentowany, o możliwościach do stworzenia arcydzieła (którym jednak „Ogniem i Mieczem” nie było)
- argumenty za talentem: pisał z dnia na dzień (przy krytyce, która mąci umysł); mimo, że sytuacja opisana jest wymyślona, przebieg akcji jest logiczny, a postacie na tyle spójne, iż można odnieść wrażenie, że takie wydarzenia miały miejsce; - wartość dzieła obniża pośpiech w pisaniu i fantastyczny szkielet dzieła
- powieść przedstawia 2 walki: Rzeczpospolita z Kozaczyzną (Wiśniowiecki z Chmielnickim) o Ukrainę; Skrzetuski z Bohunem o Helenę - znakomity pomysł: połączenie tematu społecznego u ludzkiego (obejmuje wszystkie ludzkie zdolności i uczucia)
- losy wojny wpływają na zaciekłość relacji Skrzetuskiego i Bohuna - wielkość pomysłu Sienkiewicza
- słaba strona pomysłu: ten typ wojny jest nierealny, spór o kobietę mógłby być wówczas na dziesiątym miejscu, nie na pierwszym
- zaleta: mocne zaakcentowanie przyczynowości (związki przyczynowo-skutkowe - sieci)
- zanadto obszerne tło powieści
- rdzeń sztuki wielkiej (wg Prusa, za H. Taine) - przedstawienie najogólniejszych przyczyn i najstarszych praw (sposób przedstawienia to tylko pokrowiec sztuki, on wywołuje wrażenie, ale duszą są prawidła)
- w powieści najważniejszym przedmiotem są ludzie (tutaj najwyższy podział to dwie grupy - figury realne - figury nierealne (Zagłoba, Skrzetuski, Podbipięta) - w powieści tej jest kilkadziesiąt charakterów, a każdy inny (obfitość i rozmaitość cech tworzących charaktery) - największa zaleta talentu Sienkiewicza
- równą siłą i bogactwem odznaczają się sytuacje
- trafiający się niekiedy brak miary i efektowności
- za dużo postaci-księży
- przesada - pierwszy warunek sztuki, bez silnego zaakcentowania czytelnik nie pozna cech bohatera
- zaleta Sienkiewicza: takt (np. przeciwwaga u Podbipięty: wielki, ale o gołębim sercu) - np. Skrzetuski - dowód na nieuszanowanie przez autora prawdy realnej (za dużo poświęceń itd.)
- Zagłoba - najznakomitsza figura w powieści, lecz nierealna
- wada Sienkiewicza: brak miary (w charakterach postaci; np. Zagłoba, Podbipięta, Skrzetuski i Wołodyjowski tworzą dziwny kwartet)
- osoby Sienkiewicza robią wrażenie, ale nie uczą: nie wnoszą nic nowego, nie są to nowe typy
- Sienkiewicz nie uwzględnił konturów wojny kozackiej (tego, że materiały wojny tkwiły we wszystkich klasach - np.) - albo nie dojrzał tych aspektów, albo nie uznawał
(…)
… buntu
- zupełny brak prawdy historycznej
- wady: wspomniana nieprawda historyczna, brak cech wielkich i nowych; zalety: piękna forma - cecha talentu Sienkiewicza: logiczna wyobraźnia (porządkuje, najpierw przyczyna, potem skutek); realizm (używanie wyrazów, które w czytelniku budzą nie tylko pojęcie, ale poczucie)
O powieści historycznej - Henryk Sienkiewicz
- Sienkiewicz przyznaje, że wykładem o powieści historycznej występuje częściowo we własnej sprawie
- akt oskarżenia przeciw powieści historycznej (Gervinus, Taine, Brandes itd.):
-> każda epoka ma swoje prawdy, które uważa za stałe i niezmienne, do czasu, gdy zaczyna się nowa epoka i wprowadza nowe prawdy: fantastyka romantyzmu wraz z końcem epoki przekształciła się w postulat realizmu (który urósł do rangi doktryny artystycznej…
… będzie historycznym fałszem; powieść - nie historia; ścisła historia - nie powieść; kontrargument Sienkiewicza: powieść historyczna to ukazani historii oczyma autora, ukazanie postaci historycznej z jego punktu widzenia - to nie oznacza jednak, że jest to fałsz (nawet historycy nie zgadzają się co do sposobu widzenia wielu wydarzeń historycznych i postaci); -> usposobienie ludzkości zmienia się wraz z epokami…
…, Podbipięta, Skrzetuski i Wołodyjowski tworzą dziwny kwartet)
- osoby Sienkiewicza robią wrażenie, ale nie uczą: nie wnoszą nic nowego, nie są to nowe typy
- Sienkiewicz nie uwzględnił konturów wojny kozackiej (tego, że materiały wojny tkwiły we wszystkich klasach - np.) -> albo nie dojrzał tych aspektów, albo nie uznawał
- autor niesprawiedliwy - tworzy masę, którą traktuje jak stado wściekłych psów
- autor…
… wszyscy powieściopisarze historyczni)
- wiele nazwisk jest rzeczywistych, ale są to tylko nazwiska, nie wiążą się z cechami postaci
- autor popełnił wiele niesprawiedliwości na Kozakach
- złe przedstawienie Wiśniowieckiego - niesłuszna apoteoza postaci jako jednego z najlepszych synów ojczyzny (w rzeczywistości było odwrotnie)
- Chmielnicki - opisany przez Sienkiewicza jako brutal, pijak, okrutnik, ale nie jako wódz…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)