KATASTROFIZM - bezpośrednią przesłanką dla katastrofizmu Witkacego było modernistyczne przekonanie o zanikaniu wszelkich wartości. Podstawami XX-wiecznymi była I wojna światowa, rewolucja bolszewicka, emancypacja polityczna ludów pozaeuropejskich i perspektywa zagrożenia ludzkości niekontrolowanym rozwojem techniki; stanowi on przeświadczenie o unicestwieniu wypracowanych wartości o instytucji. Katastrofizm miał kilka odmian - katastrofizm konsekwentny, hipotetyczny, techniczny, egzystencjalny, historiozoficzny. Pierwszy dzieli się na dwa podtypy: totalny oraz ograniczony, który reprezentował Witkacy. U niego nie nadchodzi ostateczna apokalipsa. Jest to przewidywanie bliskiej zagłady tradycyjnych wartości duchowych, a także odczuwanie własnej epoki jako okresu upadku, krytyka wzorów cywilizacyjnych. Od katastrofistów totalnych różni go wiara, że po katastrofie będzie istnieć jeszcze rzeczywistość. Mechanizacja odbywa się kosztem indywidualizmu jednostki: unicestwienia religii i sztuki. Standaryzacja kultury zagraża osobowości, bo jest wynikiem umasowania. Przeraża Witkacego możliwość zepchnięcia sztuki do celów czysto użytkowych. Katastrofizm występował także m.in. u Wata „Bezrobotny Lucyfer”, Jasielskiego „Palę Paryż”, Tuwima „Bal w operze”. Pożegnanie jesieni - tytuł - nawiązuje do śmierci bohaterów i katastrofy zachodniej cywilizacji. Zmierzch życia to akt dojrzewania do śmierci. W czasie objawienia w górach, wywołanego narkotykami i bliskością przyrody, Bazakbal przypomina sobie pierwsze inicjacje życiowe, które Witkacy nazywa „pożegnaniami jesieni”. Kompozycja oparta między życiem a śmiercią: chrzest-ślub-rewolucja-śmierć. Bohaterowie postępują fantastycznie i nieprzewidywalnie, autor zaznacza w przedmowie, że kwestie społeczne są traktowane przez niego naiwnie i bez fachowej znajomości. Powieść Witkiewicz wykluczył z dziedziny „czystej formy”. Nie była dla niego formą sztuki, ponieważ nie należy do kategorii utworów skonstruowanych w sensie artystycznym. Postacie są zróżnicowane pod względem typu psychiki i ideologii, ale łączy ich wspólny przedmiot zainteresowań i obsesji. Ich wspólny problem polega na utracie indywidualności na rzecz zbiorowości. Rosnąca niepewność zbliża wszystkich do kresu. 1) POWIEŚĆ - WOREK - tradycje: Berent, Miciński, Jaworski cechy gatunkowe: bohater-aktor, struktura romansowa, traktat filozoficzny (parte traktatowo-dygresyjne), demaskacja procesów literackich, sztuczność, deformacja świata, groteska, elementy fantastyki, niejednorodność stylistyczna, przemieszanie tematów wysokich i niskich, nadorganizacja narracji - przerost treści, nieustanne kwestionowanie zasad i wartości powieści realistycznej, 2) METAPOWIEŚĆ (wypowiedzi metanarracyjne, relacja narrator-postać i narrator jako autor) 3) BILDUNGSROMAN - powieść o dojrzewaniu, kształtowaniu się cech bohatera 4) POWIEŚĆ INICJACYJNA -
(…)
…) POWIEŚĆ INICJACYJNA - doświadczanie spraw życiowych, stałe poczucie nienasycenia prowadzi do klęski, samozniszczenia. Inicjacja w śmierć zdarza się tylko raz. 5) POWIEŚĆ IDEI - monologi i dialogi to obszar nieustających polemik i dyskusji ideowych, w centrum znajduje się koncepcja zmierzchu formacji społecznych. Problematyka historiozoficzna, filozoficzna, socjologiczna i egzystencjalna. NIWELIZM…
… się również jej następstwami (wyjałowienie duchowe, nicość intelektu, szarość, przeciętność, uniformizacja). Nienasycenie - zawarta jest tutaj wizja znakomicie zdyscyplinowanego państwa chińskich komunistów, które podbija wyimaginowaną kontrrewolucyjną Rosję i szykuje się do napaści na powierzchownie skomunizowane państwa Europy Zachodniej. To wg. Witkacego zapowiada rozpad więzi społecznych, zanik wspólnych wartości…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)