To tylko jedna z 4 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Marian Friedberg „Kancelaria Miasta Krakowa do połowy XVIII wieku”
Do najstarszych kancelarii miast polskich należą kancelarie wrocławska i krakowska, sięgaja bowiem XIII w. We Wrocławiu ksiega rachunkowa oraz pieczęcie datowane są od 1299 roku. Miasto Kraków pod koniec XIII w. miało swoich pisarzy. Pierwsza zapisana wiadomóśc pochodzi z r. 1289/90 i dotyczy pisarza Jana zwanego Palec, który spisał akt w sprawie sprzedania dworu położonego w mieście. Nie jest to oryginał, ale wpis doslowny dokonany na polecenie wójta, nie datowany ale pochodzacy jak wiadomo z lat 1305 â 1329. W 1290 miasto nie miało jeszcze księgi wpisów, skoro sprawę spisano w osobnym akcie. Drugim znanym pisarzem m. Krakowa jest Henryk, który w r. 1293 spisał dokument Romana, prepozyta klasztoru zwierzynieckiego, zatwierdzający lokację folwarku Rogoźnik przez jego poprzednika. Na dokumencie Romana świadkuje wójt krakowski Piotr i jego brat Heidenryk. Dokument świadczy o braku kancelarii miejskiej jak i zakonnej skoro sprawę spisano na osobnym dokumencie. Z XIII w. pochodzi też wiadomość o pieczęci miasta z r. 1283. Najdawniejszym zabytkiem z kancelarii krakowskiej jest księga formatu folio, spisana na pergaminie, obejmująca zapiski z lat 1300-1375 w ilości 1700 zapisek, z tego 99 zapisek wpisano w r. 1328. W latach 1360, 1365, 1369, 1371-74 nie poczyniono w księdze żadnego wpisu. Księga notuje w większości sprawy niesporne majątkowe, załatwiane przed sądem ławniczym (rezygnacje) Są tam również notatki o wyborze radnych i ławników, a także kilka postanowień rady miejskiej. Nie jest to więc księga ławnicza, ale pierwsza księga kancelarii krakowskiej. W roku 1303 powstał dokument, który prawdopodobnie miał związek z kancelarią miejską. Zawiera on zapisy na cele kościelne poczynione przez mieszczkę Sulisławę przy pośrednictwie i pod patronatem wójta krakowskiego Alberta. Dokument umocniono pieczęciami krakowskich konwentów dominikanów i franciszkanów oraz pieczęcią wójta „ honorabilium vironum civium Crac”. Pieczęć umieszczona jest w środku dokumentu, obok niej zaś znajduje się tylko jedna pieczęć. Dokument lokacyjny z r. 1257 określa stanowisko i supremację wójtów dziedzicznych; wójt lennik księcia miał wg ustroju feudalnego rozległą władzę nad mieszczanami. W 1312 r. Władza ta kończy się buntem wójta Alberta i zniesieniem wójtostwa dziedzicznego. Powstała Rada Miejska w latach 1366-1370, aż do końca istnienia organizacji miejskiej wg prawa magdeburskiego była naczelną władzą Krakowa. Od końca XIII wieku do r. 1312 kancelaria m. Krakowa podlegała wójtowi dziedzicznemu i byla kancelarią jedyną. Paleograficzna analiza pism świadczy o tym, że te same ręce wystepują w księgach rady miejskiej i ławy sądowniczej ( Scabinalia ) od wieku XIV do XVI; te same również w księgach rachunkowych z początku XVI wieku. Dowodem może być tekst uchwały rady z r. 1435 mówiący o wynagrodzeniu pisarzy miejskich za prace kancelaryjne â sporzadzanie dokumentów i listów radzieckich oraz ławniczych. Podobnie uchwała z r. 1600.
(…)
… których spisano Advocatialia i przekazano je nowemu wójtowi Pawłowi Pernusowi. Są to lata 1550 i 1557. Spis po zgonie pisarza miejskiego Andrzeja Szaroty obejmuje księgi radzieckie, testamenty, plenipotencje, przyjęcia do prawa miejskiego, kopiarze przywilejów, księgi ławnicze, księgi lonerskie, regestry podatkowe. W księgach ławniczych w XIV wieku występują ( w latach 1372-1394) dwaj pisarze wójta.
Zasadniczą…
… spornych dla sądów.
Kancelaria sporządzała dokumenty i umacniała je pieczęciami. Dokumenty zatwierdzające statuty cechowe podpisywał pisarz w w. XVII i XVIII. Zadaniem kancelarii była opieka nad przywilejami i księgami. Kontrolę nad wykonaniem sprawowała rada miejska. Sporządzano szereg inwentarzy, kopiarzy i repertoriów przywilejów miasta. Przykładem może być kopiarz przywilejów z końca XIV wieku, kodeks…
…, byli w warstwie patrycjatu, otrzymywali tytuł „nobilis” oraz prawo wyboru do rady miejskiej. Świetnie znali prawo, łacinę (język urzędowy w XIV-XVIII w.). Wymagano od pisarzy przestrzegania prawa, bezwzględną rzetelność; za dokonanie niesłusznego zapisu groziło obcięcie ręki, za fałszowanie ksiąg śmierć. Kancelarię prowadził pisarz z zastepcą oraz kilkoma pomocnikami. Po częstych niesnaskach co do wynagrodzeń…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)