To tylko jedna z 4 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Kancelarie kościelne i skryptoria klarsztorne XII-XV w.
O ukształtowaniu organizacji wewnątrzkościelnej mówimy od końca XII wieku. Diecezją kierował biskup, ciałem doradczym była kapituła, która administrowała diecezją w czasie wakansu(nieobecności biskupa). Diecezje dzieliły się na prepozytury, archidiakonaty(od XIII w. podział na dekanaty). Od XV w. diecezje dzieliły się na oficjałaty generalne(oficjał) i okręgowe czyli foralne. Najniżej stały parafie. Sądownictwo należało do biskupa lub jego zastepców: archidiakonów i oficjałów. Urzędy w kurii biskupiej dzieliły się na: nadworne, zadworne, pozakurialne, ktore dzieliły sie na administracyjne i sądowe. Przy boku biskupa urzędowali: marszałek, kanclerz, kapelani, sedziowie, podskarbi, stolnik(na wzór dworów książęcych). Urzędy osadzane były zarówno przez osoby duchowne jak i świeckie. Kanclerz, który był zawsze duchownym kierował kancelarią, marszałek zarządzał dworem i ceremoniałem dworskim, podskarbi(wcześniej ordynariusz) majątkiem biskupim. Od połowy XV w. całością dóbr zarządzał ekonom generalny mianowany przez ordynariusza za zgodą kapituły. Urzędy zadworne zajmowały się działami adm. i sądowymi i były kierowane przez archidiakonów oraz oficjałów i wikariuszy generalnych. Oba urzędy: nadworny i zadworny miały swoją kancelarię. Archdiakoni prowadzili prawdopodobnie w siedzibie swoich urzędów własną kancelarię, prowadzącą akta wizytacji kościołów, ślady tychże uchwytne są dopiero od XVI w. Kanc. prowadził 1 notariusz. Akta były przekazywane za pośrednictwem konsystorzy do kanc. biskupiej. Oficjałowie prowadzili własne kancelarie(konsystorze) wg kompetencji. Kanc. oficjałów okręgowych były mniej rozbudowane od kanc. oficjała genereralnego. Akta przechowywano przy miejscowym konsystorzu. Urzędy dziekańskie miały swoje kancelarie, ślady dopiero od XVII-XVIII w. Dopiero od XVI w. można spotkać pierwsze akta i księgi parafialne, księgi metrykalne, które stały się początkiem działalności kanc. parafialnych. Od poł. XIV w. kapituły gnieźnienska i poznańska posiadały 7 prałata-kanclerza, który kierował kancelarią, archiwum i bilblioteką kapitulną. Kapituły katedralne prowadziły swoje kancelarie, na czele których początkowo stali prałaci- prepozyci lud dziekani. Akta przechowywano w archiwach kapitulnych( w katedrach) pod opieką kustosza. Kapituły kolegiackie miały prokuratora i stałego pisarza. Przepisy wizytacyjne lub kwestionariusze przeprowadzonych wizytacji były przechowywane w kanc. i archiwum biskupim. W kanc. dekanalnych mogły znajdować się odpisy protokołów wizytacji dziekańskich. Do zadań urzędu biskupiego należały również funkcje notarialne i wszelkie czynnosci kancel. W XV w. zaczęto prowadzić w kanc. księgi swych czynności, które były przede wszystkim kopiarzami dokumentów wychodzących, oblatowanych, transumowanych, pozwów, dekretów i wyroków sądu biskupiego.
(…)
… aż do końca XIV w. używano rejestrów dok. z nich wychodzących, przechowywano w skarbcu nadania książece, kontakty z kurią rzymską i innymi biskupstwami, akta związane z zarządzaniem majątkiem arcybiskupa i kapituły. W r. 1468 sporządzono pierwszy rejestr dokumentów(kopiarz) w arcyb. Gnieźnieńskim. W kancelarii kurii biskupiej można podzielić dokumentację na:
typu ustawodawczego â statuty diecezjalne, art…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)