Julian Ursyn Niemcewicz 1758-1841
- Pochodził ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej, wychowany został w domu swego dziadka w duchu rycerskim.
- Od najmłodszych lat otoczony był opieką Adama Kazimierza Czartoryskiego. Za jego wstawiennictwem kształcił się w Szkole Rycerskiej, gdzie zetknął się z głównymi ideami Oświecenia.
- Odbył podróż edukacyjną przez Europę poznając jej teraźniejszość i przeszłość. Odtąd podróże europejskie staną się stałym elementem jego biografii.
- Jako poseł na Sejm Czteroletni stał się politykiem myślącym ogólnonarodową kategorią. Zdobywał stronników mowami sejmowymi. - Aktywny obrońca Konstytucji 3 maja, po jej upadku i wkroczeniu wojsk rosyjskich, udaje się do Wiednia. - Wkrótce wraz z Tadeuszem Kościuszką dotarł do Florencji. W powstaniu kościuszkowskim, został sekretarzem Naczelnika. Po klęsce przez 2 lata więziony wraz z Kościuszką w Petersburgu. - Niemcewicz wraz z Kościuszką odpłynął przez Sztokholm i Londyn do Stanów Zjednoczonych. Tu w Filadelfii poznali prezydenta Adamsa, wiceprezydenta Th. Jeffersona, a także przeszłego króla Francji Ludwika Filipa. - W Warszawie pełni wiele funkcji publicznych, kulturalnych, naukowych. Przygotowywał dla Napoleona poufny raport o sytuacji społeczno-gospodarczej utworzonego Księstwa Warszawskiego. - Przebywał na emigracji w Paryżu, gdzie związany był ze stronnictwem Adama Jerzego Czartoryskiego i pełnił głównie funkcje honorowe. Zmarł w Paryżu, jego pogrzeb stał się manifestacją patriotyczną rozproszonych odłamów emigracji. Niemcewicz w ciągu swojego życia praktycznie nie rozstawał się z piórem, sięgał też po wiele gatunków literackich. W jego dorobku znajdziemy powieści, utwory dramatyczne, komedię polityczną, poematy opisowe, utwory satyryczne, pamflety i paszkwile, bajki polityczne, a także opisy podróży, dzienniki, pamiętniki. Znaczna cześć jego twórczości jest związana bezpośrednio z wydarzeniami politycznymi. Niemcewicz jest także autorem bardzo znanego cyklu pieśni historyczno-patriotycznych Śpiewy historyczne , w którym przedstawił wyidealizowaną wizję dawnej świetności Polski. Zajmował się ponadto tłumaczeniami z francuskiego, angielskiego i niemieckiego.
W swojej komedii politycznej Niemcewicz ukazuje konflikt istniejący wówczas między zwolennikami dwóch przeciwstawnych obozów politycznych obecnych na tymże sejmie: szlacheckimi konserwatystami i zwolennikami reform, do których sam się zaliczał. Pisarz, kompromitując wyznawców starego porządku, wykazał niezbędność natychmiastowych zmian ustrojowych w Polsce, dał także wyraz najważniejszym postulatom stronnictwa patriotycznego.
(…)
…: W 1788 r. pisarz wybrany został posłem na Sejm Wielki, na którym był jednym z najbardziej aktywnych działaczy stronnictwa patriotycznego. W radykalnych i świetnych retorycznie wystąpieniach zabierał głos w sprawie ucisku chłopów, popierał wprowadzenie reprezentacji miast w sejmie, bronił reform w szkolnictwie wprowadzanych przez Komisję Edukacji Narodowej. Wyjątkowo mocno zaangażował się w walkę…
…”, być państwem zupełnie biernym w stosunku do innych krajów. Podkomorzy otrzymuje list od Walerego, swojego syna, posła na sejm, który, wykorzystując przerwę w obradach, powraca właśnie do domu. Stęsknieni rodzice bardzo się z tego cieszą. Podkomorzy jest dumny z syna pełniącego tak ważną funkcję. Starosta krytykuje reformy, które chce wprowadzić sejm, jest zwolennikiem starego porządku, liberum veto…
… go ostatecznie do zgody na małżeństwo Teresy z Szarmanckim (jej argument jest następujący: Szarmanckiego na pewno w ogóle nie interesuje posag przyszłej żony). Udając omdlenie, Gadulska osiąga jeszcze jeden cel - wymusza na mężu zgodę na zrobienie kaskady w miejscu, gdzie teraz stoi dochodowa karczma i młyn.
Akt III
Scena I
Rozmowa Teresy z Agatką, z której wynika, że portret posiadany przez Szarmanckiego…
… dydaktyczny cel, jaki założył sobie autor, pisząc Powrót posła. Funkcja moralizatorska przejawia się we wszystkich obszarach tematycznych.
Niemcewicz prezentuje bowiem programy przeciwstawnych stronnictw obecnych na Sejmie Wielkim i porusza wszystkie ważniejsze problemy rozpatrywane przez posłów: sprawę liberum veto, sukcesji tronu, praw dla innych grup społecznych, a także stanowiska w polityce zagranicznej…
… czytający i patrzący tym więcej nabierali wstrętu do tego, co jest złym i nieprzyzwoitym, tym więcej naśladowali to, co jest dobrym i pożytecznym.
Niestety, Niemcewiczowi nie udało się uniknąć tu pewnej słabości typowej dla polskiej komedii dydaktycznej, a wiążącej się z konstrukcją postaci. Związany z tymi postaciami komizm odnosi się zarówno do ich charakterów, wypowiadanych przez nie kwestii…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)