To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Eliza Orzeszkowa O powieściach T.T. Jeża z rzutem oka na powieść w ogóle
Czym jest powieść?
należy do dziedziny artyzmu
należy do dziedziny wiedzy, gł. filozofii
Trudno ją więc tworzyć, ale za to zaspokaja największe władze umysłu: wyobraźnię i rozum.
Powieść nie jest zwierciadłem społeczeństw, bo one odbijają tylko powierzchnię rzeczy.
Najważniejsze momenty tworzenia dzieła to pomysł i kompozycja.
Cechy charakterystyczne pomysłu:
powieść rodzi się zawsze przez zaobserwowanie sytuacji, która może być akcją dramatu, bo zawiera: kolizję sił sprzecznych, plastyczność kształtów, walkę i cierpienie
pomysł należy całkiem do artyzmu, do sztuki
potem pojawia się rozmysł i pytania: skąd?, dlaczego?, do czego to doprowadzi? - tworzy się sens filozoficzny, czyli idea powieści
ważne jest, aby dostrzeżenie sytuacji poprzedzało wynalezienie idei lub lepiej, aby idea była zamknięta w sytuacji; daje to gwarancję jedności formy i treści
jedni zaczynają od idei, a potem sytuację tworzą, nie odtwarzają; powstają powieści dydaktyczne i sentymentalne
inni widzą sytuacje, ale nie mogą znaleźć ich filozoficznego sensu; powstają dzieła wstrząsające wyobraźnią i przyjemne dla widza, ale bez głębszej treści
Cechy kompozycji:
porządkowanie części pomysłu, wykreślanie, układanie w harmonijną całość
stopniowanie wrażeń, malowanie obrazów, postaci
im logiczniej idea wyłoni się z dramatu, im samodzielniej dramat ukaże idee - tym lepiej
Powieściopisarz powinien posiadać talent - nie da się go zdefiniować, można go tylko dostrzegać i oceniać po objawach: bystrości spostrzegania, siły intuicji, lotności myśli, mocy słowa
Należy talent pielęgnować i rozwijać.
przez czułość i wrażliwość na świat zewnętrzny
przez rozumienie zjawisk, wybieranie ich i umiejętne łączenie, czyli przez znajomość fizycznego i moralnego świata
ważne słowa to: wola, miłość, umiejętność, zrozumienie
ważne wykształcenie to: estetyka, nauka, moralność
O ważności estetyki świadczy fakt, iż do oceny powieści używa się terminologii z malarstwa i rzeźby, tj. kolor, plastyka, rysunek (np. postaci).
Syntetyczna wiedza naukowa pomaga rozumieć świat i jego zjawiska. Jest podstawą filozofii. Im więcej zjawisk świata czy ludzkości w utworze, tym większa jego wartość. Pisarz powinien być encyklopedystą - znaczy to, by nic, co ludzkie nie było mu obojętnym i niezrozumiałym.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)