To tylko jedna z 5 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Antoni Sygietyński, Pisma krytycznoliterackie, oprac. Tomasz Weiss Antoni Sygietyński. Krytyk kompetentny Antoni Sygietyński (1850 - 1923) - studiował w Szkole Głównej w Warszawie na wydziale matematycznym (zgodnie z pozytywistycznym kultem nauk ścisłych); po roku porzucił matmę na rzecz nauk humanistycznych - wstąpił do warszawskiego Instytutu Muzycznego; wiedzę muzyczna pogłębia w Lipsku i Wiedniu; w Paryżu studiuje estetykę i historię sztuki w Ecole des Beaux-Arts i na Sorbonie (1878 - 1882); słucha wykładów swojego mistrza Hipolita Taine'a; interesuje się współczesnym i dawnym malarstwem europejskim, teatrem i dramatem; poznaje dogłębnie współczesną literaturę francuską; w latach 80-tych XIX wieku zajmował się krótko publicystyką społeczno-polityczną w duchu demokratycznym (był wówczas we Francji); był znakomitym tłumaczem (przekład Filozofii sztuki oraz Podróży do Włoch Taine'a); znawcą i badaczem polszczyzny (stworzył kilka neologizmów, np. pocztówka, zespół); autor 2 powieści naturalistycznych ( Na skałach Calvados i Wysadzony z siodła ); znany przede wszystkim jako wybitny krytyk literacki, artystyczny, muzyczny i teatralny epoki pozytywizmu; drukował swoje studia i recenzje w wielu pismach warszawskich, krakowskich i lwowskich: „Ateneum”, „Wędrowiec”, „Głos”, „Nowiny”, „Prawda”, „Goniec”; pisywał sprawozdania muzyczne do dziennika „Kurier Codzienny”; utrzymywał się z pracy dziennikarskiej oraz nauki gry na fortepianie; szczyt jego popularności jako krytyka przypada na lata 80-te i 90-te XIX wieku. Sygietyński posiadł wiedzę z zakresu wszystkich rodzajów sztuk - realizował tym samym postulat syntetyzmu - teorii głoszącej, iż tylko całościowe poznanie świata daje prawo do formułowania prawdziwych ocen. Dzięki wielkiej erudycji mógł swobodnie wygłaszać sądy na temat poszczególnych dziedzin sztuki. Krytyk literacki - nauczyciele estetyki (Flaubert i Taine) Działalność krytycznoliteracką na szeroką skalę rozpoczyna w okresie przełomowym dla ówczesnej krytyki (ok. 1880) - w polskiej prasie toczyła się zażarta dyskusja, zmierzająca do obalenia filozoficznych, politycznych, społecznych i artystycznych podstaw pozytywizmu . Atakowano przede wszystkim literaturę tendencyjną, zaangażowaną ideologicznie i społecznie. Pojawiły się rozważania na temat autonomii sztuki , jej czysto artystycznych dążeń. Dyskutowano o filozoficznych przesłankach i praktyce artystycznej nowego nurtu - naturalizmu . To również czas kryzysu zaufania do mieszczaństwa w Polsce i całej Europie (szczególnie we Francji).
Naturalizm - sprzeciw wobec mieszczańskiemu ideałowi społeczeństwa i sztuki. Główny przedstawiciel nowego nurtu - Gustaw Flaubert - krytyk francuskiego mieszczaństwa (jego wiary w wielkość człowieka), utylitaryzmu, tendencyjności w sztuce; zwolennik determinizmu społecznego. Uważał, że najważniejszą wartością jest
(…)
… jest prawdziwe. Żądał uwolnienia sztuki od służebności ideowej (hasło „sztuka dla sztuki”). Odrzucał podział na tematy odpowiednie dla literatury i nieodpowiednie („brudne”). Od pisarzy domagał się bezosobowości - nieeksponowania siebie w utworze. Walczył w ten sposób z egocentryzmem mieszczańskiej sztuki. Był przeciwnikiem upiększania rzeczywistości. Z eliminacją autorskiego komentarza łączył się postulat…
… postępowania: najpierw obserwacja rzeczywistości, potem wyciąganie wniosków (taki zmysł poznawczy miał zdaniem Sygietyńskiego Flaubert). Twórcy powieści tendencyjnej odwrócili tę kolejność dopasowując swoje spostrzeżenia do apriorycznie (z założenia) przyjętej tezy. Z tego powodu tak pojechał Orzeszkowej: „Pani O. nie widzi ani ulicy, ani Warszawy, ani Polski, ani ludzi, ani kobiet, ani Marty, a tylko kwestię…
…, dekoratorów i rekwizytorów. Przeciwnik indywidualnych popisów aktorskich.
Sygietyński miał bzika na punkcie poprawności językowej - często wytykał aktorom błędy językowe i wady wymowy.
Zwracał też uwagę na rolę teatru jako instytucji kształtującej społeczeństwo - podkreślał rolę kierownika teatralnego odpowiedzialnego za dobór repertuaru.
Uwagi końcowe:
Sygietyński nie pisywał o największych polskich…
… się do natury, w stronę mechanicznego wyrażania uczuć i myśli. Symbolizm i impresjonizm (w malarstwie i literaturze) - porzucenie naśladownictwa natury na rzecz „majaków wyobraźni i nonsensów myślenia”. To rzeczywistość zniekształcona (ataki na symboliczne malarstwo Malczewskiego i impresjonistyczne Wyczółkowskiego). Rejestrowanie odruchów świadomości to objaw choroby umysłowej, nieumiejętności panowania…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)