Lutnia Niestatek Prędzej kto wiatr w wór zamknie, prędzej i promieni Słonecznych drobne kąski wżenie do kieszeni, Prędzej morze burzliwe groźbą uspokoi, Prędzej zamknie w garść świat ten, tak wielki, jak stoi, Prędzej pięścią bez swojej obrazy ogniowi Dobije, prędzej w sieci obłoki połowi, Prędzej płacząc nad Etną łzami ją zaleje, Prędzej niemy zaśpiewa, i ten, co szaleje, Co mądrego przemówi: prędzej stała będzie Fortuna, i śmierć z śmiechem w jednym domu siędzie, Prędzej prawdę poeta powie i sen płonny, Prędzej i aniołowi płacz nie będzie plonny, Prędzej słońce na nocleg skryje się w jaskini, W więzieniu będzie pokój, ludzie na pustyni, Prędzej nam zginie rozum i ustaną słowa, Niźli będzie stateczną która białogłowa.
W piętnastu wersach zostały wyliczone absurdalne, bezsensowne i niemożliwe do spełnienia, czynności, które prędzej uda się komukolwiek wykonać niżeli kobiety będą stałe w uczuciach.
Zamknięcie wiatru w wór, włożenie promieni słonecznych do kieszeni, złowienie obłoków w sieci, schowanie się słońca do jaskini. Wszystkie te czynności są niewykonalne. Przedstawienie tego typu czynności w utworze sprawia, iż nabiera on tonu prześmiewczego. Wszystkie te paradoksalne kontrasty mają za zadanie udowodnić, iż nie da się zmienić kobiecej natury.
„Ja” liryczne utworu nie ujawnia się. Prawdopodobnie jest to mężczyzna, który nie wierzy, iż spotka stateczną kobietę. Nie możemy utożsamiać go z autorem. Podobnie nie możemy w utworze tym skonkretyzować adresata, w żadnym miejscu podmiot nie zwraca się do niego bezpośrednio. Jest to, więc liryka pośrednia, wiersz stanowi osąd o kobietach skierowany prawdopodobnie do ogółu.
Środkiem stylistycznym, który jako pierwszy rzuca się w oczy, jest tu anafora - powtórzenie jednego wyrazu na początku wersu. W tym wypadku jest to słowo „prędzej”, które na szesnaście wersów występuje w wierszu osiem razy. Wprowadza to swoiste napięcie, które zostaje rozładowane w ostatnim wersie długo wyczekiwanym niźli. Ponadto wyraz ten to również hiperbolizacja. W wierszu występuje również przerzutnia: „[...] prędzej stała będzie/ Fortuna[...]”oraz epitety: sen płonny, morze burzliwe. Występuje tu również cały ciąg porównań nazywany ikonem. Można pokusić się o stwierdzenie, że wiersz ten to jedno wielkie porównanie.
Na krzyżyk na piersiach jednej panny Sonet
O święta mego przyczyno zbawienia! Któż cię wniósł na tę jasną Kalwaryją, Gdzie dusze, które z łaski twojej żyją W wolności, znowu sadzasz do więzienia? Z którego jeśli już oswobodzenia
(…)
… między dwiema wystawień łotrami
Jest to subtelny erotyk, z licznymi odniesieniami religijnymi. Tematem sonetu jest Krzyżyk na piersiach panny symbolizujący świetą przyczynę zbawienia. Podmiot zwraca sie bezposrednio do swojej miłości nazywając jej biust Kalwaryją, ktora prowokuje do grzechu. Zdradza swoje marzenie- moc dostac sie na ten krzyżyk, aby ogrzaly go jej piersi. Przeważają w jego poezji zmysły i pikanteria, nie ma raczej mowy o związku dwojga dusz. Poeta jest pluralistą uczuciowym i seksualnym - opiewa nowe przygody (bardzo dużo w jego erotykach imion kobiecych!), nowe obiekty pożądania, nowe wzorce urody. Nie jest nigdy prostacki ani wulgarny - opisuje miłość w sposób frywolny, lekki, wyrafinowany. Opisuje także cechy, jakie powinna mieć idealna kochanka - powinna być swobodna i namiętna. Natomiast od żony wymaga się czegoś zupełnie innego… Erotyki Morsztyna wywołały zachwyt w środowiskach dworskich i siały zgorszenie w środowiskach konserwatywnych Sarmatów (jak Wacław Potocki). Ganili ich cynizm, wyrafinowanie i swobodne podejście do tematów religijnych.
Kanikuły
AD MUSAS
Panny, od których powód ma wiersz wszelki, Cne helikońskich gór obywatelki, Co po parnaskich dąbrowach chodzicie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)