Idee tworzenia stanów zjednoczonych europy
Utworzenie Stanów Zjednoczonych Ameryki stanowiło od końca XVIII w. pewien wzór dla integracjonistów europejskich. W wielu propozycjach zjednoczeniowych wystąpiły pomysły zmierzające do tworzenia Stanów Zjednoczonych Europy. Jednym z głośniejszych autorów eksponujących potrzebę federalizacji Europy był znany pisarz francuski Victor Hugo. Wskazywał on na możliwość tworzenia Stanów Zjednoczonych Europy i rozwinięcia ścisłej ich współpracy ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki. Na Kongresie Przyjaciół Pokoju w Paryżu w 1849 r. dowodził, iż nastąpi braterstwo narodów kontynentu i przyjdzie dzień, „w którym nie będą istnieć żadne inne pola bitew niż rynki otwierające sio handlowi i umysły otwierające się ideom. Przyjdzie dzień, w którym dwa wielkie bloki, tj. Stany Zjednoczone Ameryki i Stany Zjednoczone Europy, będą stać naprzeciw siebie, podadzą sobie przez morze ręce i wymieniać będą miedzy sobą produkty swego handlu i przemysłu, swojej sztuki i swoich geniuszów". Pisał również, że „nadejdzie taki dzień, w którym bomby zostaną zastąpione... arbitrażem wielkiego niezależnego Senatu, który będzie dla Europy tym, czym Zgromadzenie Ustawodawcze jest dla Francji".
Za powołaniem Stanów Zjednoczonych Europy opowiedzieli się działacze ruchu pacyfistycznego na swym pierwszym kongresie w Brukseli (1848) i na kolejnych spotkaniach w Paryżu (1849) i Frankfurcie nad Menem (1850). Wśród zwolenników „nowego" urządzenia Europy uaktywnili się również: Lajos Kossuth (1802-1894), Adam Mickiewicz (1798-1855), Jules Michelet (1798-1874) i Giuseppe Garibaldi (1807-1882). Upowszechniali oni idee braterstwa ludów, rozwijając działania w głównych państwach europejskich: Austrii, Francji, Niemczech i Włoszech oraz wśród polityków polskich znajdujących się na emigracji.
W 1867 r. odbył się w Genewie Międzynarodowy Kongres Pokoju z udziałem działaczy Międzynarodowego Stowarzyszenia Robotników. Powołano na nim Ligę Pokoju i Wolności, kierowaną przez Giuseppe Garibaldiego. Postanowiono też, że organem prasowym Ligi będzie dwujęzyczny periodyk (niemiecko-francuski) „Les Stats Unis d'Europe" („Stany Zjednoczone Europy"). Pismo w imię pokoju i sprawiedliwości społecznej eksponowało idee jednoczenia kontynentu i dążyło do rozwijania federacji narodów europejskich. Z ideami tworzenia socjalistycznych Stanów Zjednoczonych Europy występowali działacze Socjaldemokratycznej Partii Niemiec: Georg Ledebour i Karol Kaulsky. Rozważali możliwość tworzenia europejskiej unii państw skupiającej na równoprawnych zasadach różne narody. W 1916 r. Kautsky złagodził krytykę idei Mitteleuropy i opowiadał się za tworzeniem socjaldemokratycznych Stanów Zjednoczonych Europy w centrum kontynentu. Również rosyjski rewolucjonista Włodzimierz I. Lenin opowiadał się za ideą tworzenia republikańskich Stanów Zjednoczonych Europy. Po wybuchu I wojny światowej przyłączył się do tych teoretyków socjaldemokracji, którzy dążyli do tworzenia federacji republik europejskich (niemieckiej, polskiej, rosyjskiej itp.), czyli faktycznie organizacji socjalistycznych Stanów Zjednoczonych Europy. Pod wpływem poparcia przez europejskie partie socjalistyczne wojennych celów rządów Lenin zmienił stanowisko w sprawach przyszłej federacji republik europejskich, wypowiadając tezę, iż „Stany Zjednoczono Europy są w ustroju kapitalistycznym albo niemożliwe do urzeczywistnienia, albo reakcyjne". Obawiał się bowiem, że nowe formy ścisłego współdziałania władców europejskich uniemożliwią skuteczne działania socjalistów. Mogłyby one wprawdzie ograniczyć światowe wpływy gospodarki USA i Japonii, ale groziłoby to osłabieniem ruchu socjalistycznego w Europie. Do idei Stanów Zjednoczonych Europy nawiązywała również Unia Paneuropejska założona w 1924 r. przez hrabiego Richarda Coudenhove-Kalergiego, który szczególnie eksponował zewnętrzne zagrożenie dla kontynentu europejskiego ze strony mocarstw światowych. Ratunek dla trudnej sytuacji europejskiej upatrywał w doprowadzeniu do zjednoczenia kontynentu, a programowym dokumentem całego ruchu paneuropejskiego stały się publikacje „Pan-Europy". Kalergi proponował zespolenie działań ogółu państw europem-skich, wykluczając ze współdziałania jedynie Wielką Brytanie i ZSRR. W jego istnienie Brytyjczycy mieli wówczas szersze, pozaeuropejskie ambicje imperialne, natomiast ZSRR powstał na bazie cywilizacji turańskiej, reprezentował niedemokratyczny ustrój i podważał ład wersalski. Jodenhove-Kalergi dążył do utworzenia z Europy ośrodka zdolnego do przeciwstawienia się innym ośrodkom wpływów światowych: Panameryce (USA), Imperium Brytyjskiemu, Związkowi Sowieckiemu (Euroazji) i dalekowschodniej Azji. Za podstawowy czynnik jednoczenia kontynentu uznał rozwój współpracy francusko-niemieckiej. W 1926 r. Kalergi zwołał uroczysty kongres Unii Paneuropejskiej w Wiedniu z udziałem 2 tys. delegatów reprezentujących 24 państwa. Uchwalono nowy statut i program działania, a jego organizator został prezydentem Unii Paneuropejskiej. W rok później honorowym prezesem Unii został Aristide Briand. Krach na giełdzie nowojorskiej w październiku 1929 r. i wybuch światowego kryzysu gospodarczego wpłynął na rozwój tendencji autarkicznych i osłabił w Europie zainteresowanie ideą paneuropejska. Mimo tego Briand ze swym szefem gabinetu Alexisem Legerem przygotował w 1930 r. nowe memorandum uzasadniające konieczność jednoczenia kontynentu: federacji opartej na unii i zachowania zbiorowej solidarności. Wskazywał w nim na potrzebę tworzenia stałych organów unijnych (Konferencji Europejskiej, Stałego Komitetu Politycznego, Sekretariatu) i siedziby w Genewie (w pobliżu centrali Ligi Narodów). Po dalszych dyskusjach nad memorandum Brianda powołano tylko mało znaczący Komitet Studiów Unii Europejskiej.
(…)
… 1943-1944 działacze paneuropejscy skupieni na uniwersytecie w Nowym Yorku przygotowali rozwinięty Projekt konstytucji Stanów Zjednoczonych Europy, opublikowany 10 kwietnia 1944 r. w „The New York Times". Zaproponowali utworzenie stowarzyszenia wolnych państw wyposażonych w trzy wspólne organy ponadpaństwowe: Dwuizbowy Kongres (organ ustawodawczy), Radę (organ wykonawczy) i Sąd Najwyższy (organ sądowniczy). Kongres miałby składać się z Izby Reprezentantów i Izby Państw. Do Izby Reprezentantów państwa członkowskie delegowałyby swoich przedstawicieli w liczbie uzależnionej od liczby mieszkańców. Natomiast w Izbie Państw większe kraje miały posiadać po dwóch delegatów, a mniejsze - po jednym. Rada Unii Europejskiej miała składać się z siedmiu członków wybieranych co cztery lata w czasie wspólnego…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)