HISTORIA POSTĘPOWANIA SĄDOWEGO
PROCES SĄDOWY W ŚREDNIOWIECZU
Wiadomości o najdawniejszych formach postępowania. Rozwiązywanie konfliktów u Germanów
samopomoc - albo zemsta rodowa, albo ukaranie członka rodu
zawarcie umowy o oddanie sprawy sądowi - na zgromadzeniach okręgu, jawnie, ustnie, z formalizmem i symboliką, przeważnie sprawy mniej ważne.
Sprawy naruszając interes ogółu sądzone na wiecach - brak danych o formie tego procesu.
Ogólna charakterystyka procesu średniowiecznego. brak odrębności postępowań w sprawach cywilnych i karnych → każdy proces w swej istocie karny (cel - odpłata). Od XIII w. zaczyna się zróżnicowanie na skargi cywilne i karne.
przestępstwa publiczne ścigane z urzędu (reakcja ujmowana jako gniew władcy, a jego działania o charakterze arbitralnym), a prywatne - w drodze postępowania prywatno-skargowego.
z czasem wykształcają się specjalne procesy - rugowe.
Cechy procesu zwyczajnego i jego przebieg. Skargowość - gdy ktoś wystąpił ze skargą wnoszoną przed sędziego, wraz z pozwem (formalnym wezwaniem pozwanego do stawienia się przed sądem) najpierw o charakterze prywatnym, z czasem o charakterze publicznym (przez urzędnika sądowego). W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa (służba, choroba, pożar) groziły kary - grzywna → missio in bona → wyjęcie spod prawa. Odroczenia rozprawy - dylacje.
Zastępstwo - początkowo obowiązek osobistego stawiennictwa. Pewne osoby musiały ustanawiać zastępców (małoletni, kobiety) → działali za nich przedstawiciele ustawowi.
Ustność i jawność - proces rozpoczynał się w momencie stawiennictwa obu stron. Najpierw pierca przedstawiał skargę poprzedzoną przysięgą, że nie wnosi skargi lekkomyślnie i/lub poprzedzoną okazaniem dowodu przestępstwa (np. rany). Potem pozwany dawał odpór - początkowo z inicjatywy powoda, wraz ze wzrostem siły sędziego inicjatywa sądu.
Formalizm - ze względu na tą cechę szybko pojawia się instytucja pomocników (wyręczali w wypowiadaniu formuły, przestrzegali formalności) → z czasem przekształcają się w zastępców procesowych.
Kontradyktoryjność - sporność (wolna rozprawa stron) - spór dwóch stron, a sąd biernym obserwatorem (bez dociekania prawdy materialnej)
Po skardze i odpowiedzi na skargę następował wyrok:
końcowy wyrok merytoryczny - jeśli pozwany uznał skargę albo potrafił udowodnić brak roszczeń powoda
końcowy wyrok warunkowy (dowodowy) - otwierał on następny etap procesu (postępowanie dowodowe). Sąd orzekał, która ze stron ma bliższość w dowodzie, sposób przeprowadzenia postępowania dowodowego i ustalał z góry konsekwencje
(…)
…. Podział skarg. stopniowe wykształcanie odrębności proceduralnych w sprawach cywilnych i karnych
najwcześniej w Anglii za czasów reform sądowych Henryka II powstaje postępowanie odrębne do spraw ściganych z urzędu (z przysięgłymi - oskarżali i sądzili wydając orzeczenie o prawdzie) i dla spraw prywatnych (z przysięgłymi - początkowo świadkowie czynności, z czasem badali wiarygodność dowodów stron…
… ustawodawstwa dotyczące procesu karnego i prawa karnego materialnego
Niemcy - Carolina - choć utrzymała postępowanie skargowe, to wniesienie skargi połączone było z zatrzymaniem skarżącego do ukarania w razie nieudowodnienia winy pozwanemu. Bezpieczniej było wnieść doniesienie o popełnieniu przestępstwa - postępowanie wszczynane z urzędu (inkwizycyjne).
Francja - ordonans z Villers-Cotteret z 1539 r…
…
Kontradyktoryjność (sporność) - sędzia działał tylko na wniosek strony, a nie z urzędu → oparty na zasadzie prawdy formalnej - wyrok wydany na podstawie stanu rzeczy przedstawionego przez strony → paremia: co nie jest zawarte w aktach, nie istnieje w ogóle (quod non est in actis, non est in mundo). Legalna teoria dowodowa
Stadia procesu. Litis contestatio. dwa stadia procesu - przed i po litis contestatio (spór…
… nastąpiło wdanie się w spór. Po litis contestatio - merytoryczne rozpoznawanie sporu nadal jako wymiana pism miedzy stronami. Badanie sprawy poprzez eliminacje faktów bezspornych i ustalanie faktów wymagających udowodnienia poprzez (z prawa kanonicznego) metodę wyodrębniania pozycji spornych w sprawie i wymagających udowodnienia w postaci tzw. artykułów dowodowych - powód w piśmie wymieniał w krótkich…
… ma wpływ na tok postępowania, na wybór i ocenę dowodów, zniesiona litis contestatio, artykuły dowodowe (strony od razu musiały przedstawić wszystkie zarzuty), apelacja od wyroków przedstanowczych, skrócono terminy procesowe.
Kierunki rozwoju procesu cywilnego w czasach nowożytnych. Zmiany - oddzielenie procesu cywilnego od karnego i połączenie elementów prawa rodzimego i procesu rzymsko-kanonicznego…
… i orzekali o prawdzie). w prawie kontynentalnym - zapowiedzią rozdziału był podział skarg (kryterium cel, jaki strona chciała osiągnąć) na cywilne (odszkodowanie, zwrot rzeczy), karne (ukaranie sprawcy) i mieszane (np. proces wydobywczy).
Z czasem rozróżnienie ich następuje poprzez przejmowanie pewnych elementów z procesu kanonicznego do procesu cywilnego (pisemność, system ekscepcji, początki apelacji…
… zarzuty: ekscepcje deklinatoryjne zwalniały od wdania się w spór, np. sprawa osądzona, sprawa z ugodą ekscepcje peremptoryjne mogły być udowadniane po wdaniu się w spór, np. przedawnienie, spełnienie roszczenia, ekscepcje dylatoryjne powodowały chwilowe odroczenie sprawy, np. właściwość sądu Na to powód odpowiadał repliką, a pozwany dupliką itd.
Gdy pozwany zaprzeczał a nie mógł udowodnić ekscepcji…
… informacyjne (inkwizycja generalna) wszczynane przez sędziego-inkwirenta na podstawie jakiegokolwiek wiadomości o przestępstwie (denuncjacja lub wieść publiczna) → denuncjacja - obowiązek wiernego, nie jako oskarżyciel, ale odpowiada za fałszywy donos.
zbieranie materiału, w celu ustalenia podejrzanego
właściwe śledztwo (inkwizycja specjalna)
z reguły podejrzany osadzany w zamknięciu i poddawany szczegółowemu…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)