Trzeba oddać szacunek do myśli Wenderyjskiego historyka, polityka Ibn Chalduna ur. 1333 w Tunisie a zm. 1406. Jest on interesujący jak autor dzieła „Historia powszechna”, autora samodzielnego bowiem pisał je dystansując się tak do myśli arabskiej jak i do myśli antycznej. Szczególnie dla nas interesujące jest to, że u Ibn Chalduna znajdziemy śąlady myślenia o cywilizacji czy kulturze.Z tego dzieła najważniejsza dla nas jest księga I Mukkabina co oznacza Prolegomena - wstęp do historii. W tej I księdze nie tylko przestrzegał wszystkich badaczy przed stronniczością i zaniedbaniem krytyki wykorzystywanych materiałów co dowodziło sporej świadomości metodologicznej tego myśliciela z Tunisu, ale przede wszystkim podkreślał, że źródłem błędów dotychczasowej historiografii jest jak pisał: nieznajomość natury rzeczy zrodzonych przez cywilizacją. Tytuł księgi I-szej historii powszechnej brzmi następująco: „O cywilizacji i jej cechach charakterystycznych jak królestwo, władza, zysk, środki utrzymania, rzemiosła i nauki jak też o ich zasadach i przyczynach” Za prawdziwy, dobrze określony przedmiot historii uznawał właśnie Ibn Chaldun cywilizację . Pisał tak: historia jest w swej istocie informacją o ludzkiej społeczności, która oznacza to samo co cywilizacja świata. Zajmuje się przeto naturą tej cywilizacji i jej stanami: dzikości, towarzyskości, solidarności grupowych i różnymi sposobami, dzięki którym jedna grupa uzyskuje przewagę nad drugą. Jak widać z powyższego cytatu Jbn Chaldun reformując historię, mówiąc ówczesnym językiem uważając historię za naukę socjologiczną posługiwał się pojęciem cywilizacji jako wytworu człowieka zrzeszonego w grupy społeczne, wytworu, który staje się niezależny od tworzących go ludzi, ale zarazem pozostaje atrybutem człowieka jako istoty rozumnej. Z podtytułu jaki tu został przytoczony wyraźnie widać, że cywilizacja to dla Ibn Chalduna kumulowana spuścizna danej grupy, zobiektywizowana instytucja, które odzwierciedlają działalności danej grupy w określonym czasie i miejscu.Jakkolwiek sam Ibn Chaldun jako historyk nie pozbył się w swych wywodach elementów supernaturalistycznych tworząc, jak pisał, nową naukę,próbował zachować zgodność z ortodoksją islamu, to w swych wywodach opowiadał się za derminizmem historyzmu, bowiem jak w całym świecie panuje ład, pewien układ znaczący, tak daje się to odnieść i do porządkuspołecznego. Wystarczy tylko dostrzec przyczyny jakie działają pod powierzchnią zjawisk. Ibn Chaldun tak wiele uwagi poświęcił czynnikom geograficznym, klimatowi oraz typowi życia koczowniczego. Wszystko to sprawia, że Ibn Chaldun uznany został za prekursora a przez niektórych nawet za ojca założycieli socjologii. A właśnie na początku tworzenia się socjologii Ibn Chalduna poznano w Europie Europie było to w 2-giej połowie XIX w.[11] Nawiasem mówiąc duże zasługi wnosi tu polski uczony Ludwik Zumbowicz. Dużo miejsca w naszych rozważaniach Ibn Chaldunowi poświęcić trzeba z dwóch względów:
(…)
… myślicieli owych czasów Montaigne pozostawał bardziej krytyczny wobec racjonalności ludzkiego postępowania i bardziej ostrożny w wysokiej ocenie osiagnięć jego współczesności. W tej ostatniej kwestii stanowisko Montaigne'a zapowiadało poglądy Jean Jacques Rousseau. Mimo tez silnego naturalizmu w filozofowaniu Montaigne'a, bardziej pozostawał on moralistą a jego namowy do powrotu do natury należy traktować…
… wyjście ze stanu zwierzęcego i pozbawiając go mianowicie wojowniczych popędów dopiero one czynią go homo humanitas. []
Określaniu kultury, a to co zbliżało się do jej rozumienia przedmiotowego częściej określano bądź słowem civilitas bądź przez zwykłe wyliczenie. Jest to u Erazma z Rotterdamu, u Johana Bohemusa autora wydanej w 1522 r pracy „O powszechnej ocenie prawa, obyczajów i obrzędów” znajdziemy…
… cywilizacji jest jednym z pojęć, które kształtowało myślenie o kulturze. W poprzednim wykładzie podaliśmy charakterystykę przemian, które u progu nowożytności w społecznym życiu ludzi, a w konsekwencji także o refleksji o nim. RENESANS
Bez wątpienia przesadne były oceny niektórych reprezentantów mezocentrycznej filozofii kultury XX w, którzy w renesansie dostrzegali jedynie odwrócenie się od Boga…
… Wiardialin czy Jali Martenau. Choć bez wątpienia rozbudowywała i usamodzielniała koncepcję ludzkiego uniwersum. W obfitej twórczości A. Nowickiego współczesnego historyka filozofii i filozofa kultury znaleźć można np.artykuły zatytułowane: Filozofia kultury A.Samuela, Filozofia kultury Sebastiana Klonowica; w takich przypadkach trzeba przyjrzeć się uważnie jak rozumie tutaj filozofię kultury. Pierwszy wgląd…
… o człowieku oznaczało to, że od pierwotnego stworzenia natury ludzkiej, od grzechu pierworodnego ważniejsze stało się podobieństwo człowieka do Boga. A wspomniany filozof dostrzegał je w tym, że twórczość człowieka jest odbiciem boskiej kreacji ex nihilo (z niczego).[12]
Oczywistą tego konsekwencją stawało się powiązanie godności ludzkiej ze zdolnościami twórczymi. Na szczególne wyróżnienie zasługuje…
… terminu cywilizacja Luter czy nie. Niemniej z innych wypowiedzi Lutra jasno wynika, że w swoim życiu słowo cywilizacja łączył z sensem socjologicznym i kształcącym. W przypadku piszącego po francusku Jana Kalwina sprawa jest o tyle prostsza, że w swych pracach przeciwstawiał wprost Historia ciile życiu barbarzyńskiemu, tzn. życiu bez jakiegokolwiek odczuwania. W ten sposób określenie „civilite”odniesione…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)