Historia Myśli Ekonomicznej- przegląd teorii II

Starożytny Wschód
Rozwój ludzkiej cywilizacji był związany z postępem hodowli i rolnictwa. Wzrost plonów i rozszerzenie hodowli rodziły podział pracy i przyczyniały się do powstania podziałów społecznych opartych na zamożności. To wydatnie inspirowało postęp świadomości. Powstawały wielkie systemy wierzeń; religie stawały się wyrazem nadziei gnębionych, a zarazem narzędziem mistyfikacji na użytek, tych którzy stawali ponad innymi i koncentrowali w swym ręku władzę.
Gdy pojawiły się pierwsze organizacje państwowe (ok. 4000 p.n.e.), zamknięty został długotrwały okres rozkładu wspólnot pierwotnych. Wraz z powstaniem państwa (i prawa) pojawiła się potrzeba skonstruowania zespołu idei uzasadniających jego utrzymanie i wzmacnianie; ustalających stosunki wewnętrzne i stosunki między wadzą a ludnością. Tak rodziły się pierwsze doktryny polityczne i prawne. Do tego pierwszego w dziejach ludzkości okresu „stanu naturalnego”, „przedpaństwowego”, wielokrotnie będą powracali wielcy teoretycy i filozofowie. Przedstawiano go jako okres zawiści i wojny (bellum omnium contra omnes) albo jako „złoty wiek” w dziejach ludzkości, epokę harmonii i powszechnej szczęśliwości, kiedy to człowiek mógł się obyć bez władzy (vindice nullo), bez prawa (sine lege).
Pierwsze państwa rozwinęły się na rozległych terytoriach kontynentu azjatyckiego (Chiny, Indie) oraz na wybrzeżach Śródziemnomorza (Egipt, Mezopotamia). Były to państwa niewolnicze, w których praca niewolnych była podstawą produkcji. Dla postępu doktryny ważne było to, że prawie wszędzie władza najwyższa należała do jednostki - despoty. Orientalni władcy stali ponad społeczeństwem, które było silnie zhierarchizowane. Możni byli zainteresowani popieraniem jedynowładztwa, a władza zdana była na poparcie możnych. Starożytny wschód myślał kategoriami religijnymi.
Głoszono, że ludzie są z natury nierówni. Podział społeczeństwa na nierówne części jest odwieczny i trwały; zdeterminowała go wola bogów. Każda próba naruszenia porządku społecznego oznacza obrazę bogów; ściąga na buntowników gniew boży, przy czym władca pełni rolę egzekutora.
Podstawową zasadą ideologii orientu była zasada boskości władzy państwowej, najczęściej wzmocniona wierzeniem, że władca albo sam jest bogiem, albo jest synem bądź krewnym boga, lub działa w łączności z bogiem - jest pośrednikiem między ludem a bóstwem. Nigdy władca nie jest zwykłym śmiertelnikiem, ma on władzę nad siłami przyrody, stoi na straży pomyślności swego ludu, chroni go przed złem. Ideologia boskości władcy, daje podstawy do władzy despotycznej. Monarcha był źródłem prawa on, i tylko on orzekał co jest dobre, co sprawiedliwe, a co niesprawiedliwe. Tam gdzie władca nie uważany był za boga, przyjmowano pogląd, że władca prawo otrzymuje bezpośrednio z rąk boga (kodeks Hammurabiego).
... zobacz całą notatkę