Historia literatury dla dzieci Początki literatury pisanej z myślą o młodych czytelnikach sięgają dopiero XVIII w. Wcześniej taka literatura nie istniała, młodzież czytała te same książki co dorośli, najwyżej rodzice i opiekunowie nadzorowali wybór lektur. Nawet baśnie i bajki pisano dla dorosłych.
Teksty "dla dorosłych" opracowywano w taki sposób, by mogły być wykorzystywane przez najmłodszych czytelników. Opracowanie takie polegało np. na skróceniu podstawowego tekstu, usunięciu elementów, uznanych za "niepedagogiczne", czyli np. związane ze sferą seksualną. Zmiany mogły polegać także na takim wyprofilowaniu dzieła, by uwypuklić elementy wychowawcze (czyli np. podkreślenie patriotyzmu, odwagi i innych cech, których ukształtowanie u młodych czytelników uznano za pożądane). XVII wiek Za pierwszą z powieści, która trafiła do gustów młodych czytelników można uznać Don Kichota (wyd. 1605 i 1615) hiszpańskiego pisarza Miguela Cervantesa. Powieść ta przedstawia tytułowego Don Kichota, jako błędnego rycerza, który przeżywa mnóstwo dość absurdalnych czasem przygód. W podróży towarzyszy mu Sancho Pansa, wierny giermek, uosobienie zdrowego rozsądku, przemyślności i sprytu. Ogromną popularnością cieszyły się bajki francuskich pisarzy. Bajki (wyd. 1668-1694) Jeana de La Fontaine'a, wzorowane na Ezopie, zawierają m.in. takie znane pozycje jak: Kruk i lis , Lis i winogrona oraz Konik polny i mrówka . Pisane z myślą o dorosłym czytelniku, znalazły odbiorców wśród dzieci.
Przed oświeceniem powstawały utwory z myślą o wychowywaniu, a literatura dla dzieci była elitarna , dla wybranej młodzieży. Ludzie z nizin społecznych raczej nie mieli dostępu do literatury. Tylko niewielu z nich miało - dzięki protektorom - możliwości nauki i czytania literatury tzw. wysokiej. Dzieci chłopskie nie miały kontaktu z uczonymi dziełami, ale słuchały opowieści dorosłych, które przyciągały interesującą fabułą, miały czystą narrację oraz były humorystyczne.
Literatura dla dzieci wywodzi się z folkloru przedpiśmiennego (bajki, piosnki, zagadki, przysłowia). W epoce oświecenia poszerzył się krąg odbiorców. Odbiorcą stały się większe grupy czytelnicze. Celem oświeceniowych wydawnictw było stworzenie literatury przeznaczonej dla dzieci. Problemem jednak było to, że człowiek, a zwłaszcza dziecko, był wówczas niedostatecznie poznany. Większości wydawało się, że dziecko jest albo dzikusem, albo miniaturą człowieka dorosłego.
Na początku XVIII w. nastąpił postęp (nie tylko techniczny), upowszechnienie oświaty.
Ukazało się francuskie tłumaczenie Baśni z tysiąca i jednej nocy (wyd. 1704-1717) od razu zyskując popularność wśród najmłodszych czytelników dzięki takim opowiadaniom jak:
(…)
… izbie, ale i w mieszczańskim pokoju, podejmie Ewa Szelburg-Zarembina.
(np. W Wojtusiowej izbie Porazińskiej i A... a... a... kotki dwa Zarembiny).
Zdarzeniem szokującym i rewelacją na miarę ogólnopolską było wydrukowanie przez Juliana Tuwima w czołowym tygodniku literackim «Wiadomości Literackie» w latach 1934 i 1935, na pierwszej stronie, kolumny pod ogólnym tytułem: Wiersze dziecięce…
… mają rodowód ludowy, bazują na przysłowiu, kalamburze, absurdzie i rymie i w tym sensie są bliskie poetyce folkloru dzieci.
Bohaterowie bajek są bardzo pospolici. Jeśli są to zwierzęta — to u Brzechwy najczęściej domowe (kaczki, kury). Literatura dla dzieci jako literatura czwarta/osobna. Pedagogiczność i dydaktyzm literatury dla dzieci
Literatura dla dzieci długo była rozumiana jako teksty literackie…
… prawami, ma własne normy poetyki i estetyki, nie jest to literatura gorsza.
Dlatego na literaturę dla dzieci określa się mianem literatury czwartej - lit. rządząca się swoimi prawami, posiadająca własna poetykę form i gatunków, własny obieg komunikacyjny: wydawnictwa, rynek, prasę, krytykę. Autonomiczny dział literatury, istniejący niezależnie od lit. dla dorosłych. Zaliczać tu można teksty pisane…
…, dynamicznej fabuły oraz fantazji, która, rozumiana jako odwoływanie się do bujnej wyobraźni, jest gwarancją literatury zaskakującej i interesującej.
Literaturę dla dzieci formułowały: poetyka mówiona literatury ludowej i pisana lit. ogólnej. Dlatego wyróżniamy tu: dziecięce piosenki, rymowanki, wszelkie działania intersemiotyczne: zabawy parateatralne, napisy i rysunki na chodniku, pisanie na piasku…
… polskiej Biernat z Lublina (XVI w.). Pod postaciami zwierząt są przedstawione przymioty i postawy ludzkie, a relacje i wzajemne stosunki w społeczności zwierzęcej są odzwierciedleniem prawidłowości charakterystyczne dla społeczności ludzkiej. Baśń
Gatunek epicki ukształtowany w kulturze ludowej, odznaczający się obecnością pierwiastków fantastyki i cudowności, które harmonijnie, w sposób naturalny…
… literatury dla dzieci
nareszcie dziecko zaczęło istnieć jako osoba, zdobyło prawo do bycia sobą, uzyskało wartość jednostkową
Elen Keyr (szwedzka pisarka, opowiadała się za Nowym Wychowaniem) - Stulecie dziecka, nowe pojęcie pajdocentryzm
„wychowanie” powinno wychodzić od dziecka”, trzeba przede wszystkim brać pod uwagę aktualne potrzeby wychowawcze dziecka; potrzeba miłości w wychowaniu,
podkreślenie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)