4 .1. Hermeneutyka sensu bycia w ujęciu Martina Heideggera Hermeneutyczny sposób filozofowania zainicjował w wieku XX Martin Heidegger. Epistemologiczna kategoria rozumienia zyskała u niego charakter ontologiczny, odnoszący się do sposobu bycia. W konsekwencji Heidegger zakwestionował nowożytne ujęcie poznania (jako relacji między podmiotem a przedmiotem). Odrzucił myślenie przedmiotowe, które było wyrazem panującego dotąd sposobu filozofowania. Celem, jaki przyświeca ontologii Heideggera jest odkrycie sensu bycia, odpowiedź na pytanie: czym jest bycie? Jest to pytanie fundamentalne, najbardziej pierwotne, które poprzedza pytanie o byt. Ontologia poprzedza metafizykę, stanowi jej ugruntowanie; o czym dotychczasowa filozofia zapominała. Filozofia poszukuje więc źródłowości, stara się na nowo odkryć sens pierwotnych pojęć, i czyni to na drodze ich powtórnej analizy. Bycie jednak nie stanowi bezpośredniego przedmiotu poznania, bycie jest zawsze byciem czegoś, tzn. określa postać, w jakiej pojawiają się byty. Bycie jest dostępne jedynie z perspektywy bytu, który o nie pyta. Pytanie o własne bycie prowadzi do tego, że pytający byt odnosi się do siebie, i w konsekwencji może zrozumieć swoje bycie. Tym wyróżnionym bytem jest Dasein , czyli byt rozumiejący swoje bycie. Rozumienie bycia jest sposobem bycia Dasein , czyli egzystencją. Sposobem bycia tego bytu jest więc hermeneutyka. Sens bycia może być zatem odkryty jedynie na drodze interpretacji Dasein (bytu pytającego o bycie), a dokładnie na drodze jego sposobów bycia. Jest to więc droga pośrednia, rozumienie bycia jest zapośredniczone przez rozumienie Dasein . „Bycie staje się więc uchwytne tylko za pośrednictwem tego, co się w nim pojawia (byty), i tego, dla kogo się pojawia ( Dasein )” . Ontologiczna analityka Dasei n wyklucza ujęcie przedmiotowe, w związku z czym nie ma mowy o stałej, dostępnej poznaniu naturze jestestwa. Badanie Dasein ma każdorazowo charakter interpretacji. Z czego to wynika? Otóż z tego, że Dasein nie istnieje bez odniesienia do świata. „Bytu ludzkiego nie można wziąć w nawias, tylko można odsłonić jego strukturę w konkretnej rzuconej w świat egzystencji” . Świat stanowi moment struktury ontologicznej Dasein , które ma tym samym charakter światowy. Nie istnieje tzw. nagi podmiot, odizolowany od świata i innych, dany bezpośrednio w refleksji. Bycie Dasein to bycie-w-świecie, tych dwóch momentów nie można rozdzielić. Jestestwo jako takie jest rzucone w świat, bo poza światem nie egzystuje. Z konieczności więc droga do Dasein wiedzie przez interpretację: bycia-w-świecie; bycia obok bytów wewnątrzświatowych, tzn. stosunku do tego, co poręczne oraz relacji z innymi. Poznanie siebie przez jestestwo opiera się na współbyciu, z kolei droga do innego prowadzi przez rzeczy poręczne (jest zapośredniczona przez świat). Widać więc wyraźnie hermeneutyczny charakter egzystencji oraz rozumienia
(…)
… tego, co jest w świecie. (…) Skoro bycie-w-świecie stanowi określenie samego Dasein, to rozumienie świata jest także zawsze rozumieniem samego siebie”. W ten sposób tworzy się swoiste koło hermeneutyczne. Teza Heideggera, zgodnie z którą człowiek rozumie siebie zawsze jako bycie-w-świecie, a tym samym za pośrednictwem odniesień do rzeczy w tym świecie napotykanych, stanowiła wzór dla jego następców. Modyfikacja dotyczy…
… codziennym. Wychodząc od sfery ontycznej Heidegger przechodzi do sfery ontologicznej, szukając dla niej głębszej podstawy. Pierwotnym sposobem bycia Dasein jest bycie nieautentyczne, upadanie w Się (dwuznaczność, ciekawskość, gadanina). Dopiero na drodze przekroczenia nieautentycznych form bycia możliwe jest bycie autentyczne (trwoga, projektowanie siebie, milczenie). Celem egzystencjalnej analityki Dasein jest, zgodnie z ideą koła hermeneutycznego, dojście do tego, czego możliwość jest już z góry założona. Idea egzystencji i bycia jest najpierw założona, a następnie interpretuje się jestestwo w celu uzyskania tych idei. Rozumienie ma kolistą strukturę, gdyż „sens tego, co rozumiane, zawiera się już a priori w samym rozumieniu”. „Kołowy charakter myślenia wynika z samej natury rozumienia przysługującego Dasein…
… autentycznie lub nieautentycznie):
◦ nastrojenie (położenie) - trwoga (autentyczne)
- dwuznaczność (nieautentyczne)
◦ rozumienie - projektowanie siebie
- ciekawskość
◦ mowa - milczenie
- gadanina
• formy bycia Dasein
◦ bycie Się (zagubienie Się w anonimowości, przeciętności; ucieczka od Siebie)
◦ bycie Sobą (projektowanie własnych możliwości bycia; otwarcie na własne bycie)
• koncepcja sumienia (kategoria…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)