Fragment notatki:
Nadrzędnym zadaniem pedagogiki społeczniej jest przekształcanie istniejących warunków oraz budowanie
przyszłości.
4 drogi do przebudowy środowiska społecznego:
- praca kultularno-oświatowa
- praca społeczna
- dzieje pracy społecznej i oświatowej
- koncepcja "budowania i działania"
1. PRACA KULTURALNO-OŚWIATOWA
- inne nazwy : praca kultularna, praca oświatowa
- wg Radlińskiej oznacza udostępnianie wartości kultury, sztuki i nauki jak najszerszym kręgom
społecznym.
- Zadaniem pracy oświatowej jako służby społecznej jest wzmacnianie wychowania narodowego, gdzie
wskazuje się na połączenie spraw oświatowych z ruchem politycznym.
- cele pracy oświatowej: zaspokojenie potrzeb edukacyjnych, przełamywanie apatii i bierności
społeczeństwa;
- W pracy oświatowej wyróżniamy :
a) oświatę pozaszkolną - obejmuje ludzi wszystkich generacji; Radlińska podzieliła instytucje oświaty
pozaszkolnej na : instytucje (o twrałych podstawach organizacyjnych, gromadzące dobra kultury w celu
powszechnego udostepnienia ich) i placówki (instytucje planowej realizacji zadań pozaszkolnych pracy
oświatowej)
b) oświatę dorosłych - obejmującą pracę z osobami dorosłymi; zadzanie - integracja pokoleń, rozbudzenie
poczucia przynależności do grupy, ukazywanie tradycyjnych wartości i jednoczesne pobudzanie do zmian,
łączenie sfer pracy, wypoczynku i nauki w celu poszeżania horyzontów, dążenie do samodoskonalenia;
Elementem łączącym oświatę pozaszkolna z oświatą dorosłych jest RUCH OŚWIATOWY, składający się z
dwóch nurtów : 1- jest realizowany przez organizacje i stowarzyszenia polityczne, społeczne, religijne,
kulularne, gospodarcze, przeznaczony dla wiekszych mas, polegające na szerzeniu przyjęty idei, walory to
poczucie więzi, wspólnowy i przynależności; 2- drugi nurt tworzą organizacje skupiające czynne jednostki,
ich zadaniem jest przygotowanie "samodzielnych twórców nowego życia".
- Radlińska wyróżniła dwie grupy metod pracy kultularnej: poglądową i słowną. Podział ten uwzględnia
zjawisko języka wewnętrznego co oznacza różne sposoby przekazywania trści, odczucia i przeżycia mogą
być wywoływane innymi bodźcami.
- podręcznik pozaszkolny - książka przeznaczona dla osób dorosłych, opracowana wg wzoru podręcznika
szkolnego, podzielony na 3 wersje (poziomy): wyższy, średni i elementarny, pełnił ważną rolę w likwidacji
analfabetyzmu i powtórnego analfabetyzmu.
- "Projekt ustawy o upowszechnieniu dorobku kultury i oświaty pozaszkolnej" to w nim Radlińska podjęłą
trzy ważne aspekty: obowiązek upowszechniania kultury powinien spoczywać na państwie, samorządach
terytorialnych i gospodarczych, założenie centralnego archiwum oświatowego (które gromadziłoby
materiały dotyczące pracy kultularno-oświatowej), pracownicy oświaty i kultury ''powinni otrzymywać
płatyny urlop w celach dokształcania i pracy badawczej".
- Środowisko społeczne, względnie trwały układ jednostek, grup społecznych i innych zbiorowości ludzkich
oddziałujących na rozwój, zachowanie się i aktywność człowieka.
Praca społeczna – zorganizowana działalność opiekuńcza państwa, organizacji społecznych oraz
samorządów lokalnych.
Wg Radlińskiej przymiotnik „społeczny” określa cel podejmowanej pracy jak i sposób jej realizacji. Dla niej
praca społeczna jest zasadniczą drogą przeobrażania się środowiska. W ramach pracy społecznej wyróżnia –
POMOC – która ma na celu wzmocnienie się w chwilach trudnych, usuwanie przeszkód zbyt wielkich do
pokonania przez jednostkę , RATOWNICTWO – w przypadkach klęski żywiołowej, OPIEKĘ – jej
przedmiotem są jednostki niezdolne do samodzielnej egzystencji materialnej.
-Główną wartością tej pracy jest to co zostało wydobyte z życia społecznego.
- Praca społeczna ma określone granice MORALNE – które pojawiają się tam gdzie niebezpieczeństwo,
przemoc , MATERIALNE – które zależą od poczucia i rozeznania potrzeb
-Główną uwagę zwraca ona na OPIEKĘ NAD DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ – wszystkie czynności
opiekuńcze trzeba podejmować już wcześniej , aby dzieci miały pojęcie o rodzicielstwie . Jest ona
przeciwna przerywaniu ciąży. Ubiega się o pomoc materialną dla rodzin ubogich. Poświęca ona też dużo
uwagi sieroctwu , za kryterium wartości form opieki nad sierotami przyjmuje sposób odbudowywania więzi
rodzinnych i środowiskowych .
H. Radlińska krytykuje tendencje do upowszechniania zakładów opieki zamkniętej. Uważa, że maja wiele
wad np. masowości a co za tym idzie schematyzm działań potęgujący poczucie niesprawiedliwości i
krzywdy. Brak trwałości opieki spowodowany przenoszeniem dziecka z zakładu do zakładu wywołuje
niekorzystne stany zdrowotne i obniża to jakość pracy szkolnej. Ta sytuacja utrudnia wrastanie w
środowisko co wg Radlińskiej jest najważniejsze w pracy z dzieckiem opuszczonym. Do szerszej
popularyzacji nie nadaje się system zastosow w „Domu Sierot” przez Korczaka. Podkreśla , że prace
powinny być samodzielne i ograniczone na miarę dziecka. H. Radlińska wyróżnia podstawowe typy rodzin:
rodzina przysposabiająca –adoptuje dziecko dając mu prawa własnego dziecka. Te rodziny, które są obce
lub krewni roztaczają opiekę ale nie przyjmujące funkcji prawnych to rodziny zastępcze. Podobnie
wygląda w przypadku rodzin opiekuńczych. H.Radlińska podobnie jak Korczak twierdz, że dzieci są
realną rzeczywistością kraju, a nie tylko jego przyszłością. Dbałość o prawidłowy rozwój dziecka będące
„miernikiem uczciwości” wymaga od dorosłych poznania i akceptowania potrzeb wieku dziecięcego i
młodzieńczego, wymaga wysiłków i wyrzeczeń, które zostaną wynagrodzone radością i uśmiechem dziecka.
Dzieje pracy społecznej i oświatowej
Ogół studiów Radlińskiej z zakresu dziejów pracy społecznej i oświatowej dzieli się na: badania o celach
stricte historycznych i na badania quasi historyczne.
Zadaniem badan stricte historycznych jest: rekonstrukcja , opis i wyjaśnianie faktów historycznych na
terenie pedagogiki społecznej w dziedzinie pracy społecznej i kulturalno- oświatowej. Głównym pytaniem
na jakie udziela się tutaj odpowiedzi jest pytanie „ jak było i dlaczego”, tego rodzaju ustalenia służą głównie
budowaniu historii minionych czasów.
W pracach quasi historycznych Radlińska stara się odpowiedzieć na pytania ogólne, śledzi prawa rządzące
rzeczywistoscią, wyjaśnia badane akty w kategoriach pedagogicznych oraz formułuje nowe twierdzenia.
Poszukiwania te służą do rozwiązania problemów pedagogicznych. Można tu mówić o „pedagogice
historyzującej”- badanie te odkrywają rolę treści kulturalnych, filozoficznych oraz uwarunkowań społecznogospodarczych w rozwoju pracy oświatowej.
Metodę historyczną- Radlińska traktuje jako badanie retrospektywne losów jednostki, instytucji oraz idei
rozpatrywanych w kontekście konkretnych warunków społeczno- kulturalnych. Posługiwanie się tą wiedzą
wymaga od badacza znajomości historii Polski i dziejów powszechnych, zasad badań historycznych oraz
określonego poziomu kultury myślenia historycznego.
Badania dziejów oświaty może prowadzić, wg R. - pedagog, nauczyciel bądź pracownik oświatowy.
Wynikiem działalnośi badawczej jest „ pedagogiczna historia” , którą można bezpośrednio wykorzystać w
pracy pedagogiczno- oświatowej.
Dla pedagogiki społecznej szczególne znaczenie ma, metoda monografii i biografii. Badanie jednostki lub
instytucji wymaga poznania ogólnego tła, sił danego środowiska i panujących w nim stosunków. Ogół tego
rodzaju wiadomości może być podstawą do sformułowania sądów o prawach rządzących środowiskiem.
Badania historyczne prowadzone w ramach pedagogiki społecznej wykorzystują dwa rodzaje źródeł:
dokumenty osobiste( pamiętniki, listy, życiorysy) oraz dokumenty oficjalne (akta sądowe, sprawozdania,
protokoły).
Badania historyczne mają na celu: wykrycie źródeł określonych zjawisk i procesów. Obserwacji podlegają w
tym przypadku czynniki stałe i zmienne, świadome i nieświadome impulsy warunkujące kształtowanie się
przemian. Innym celem jest- wykrycie związków występujących między jednostką a społeczeństwem oraz
osiągniecie, tzw. myślenia historycznego, pozwalającego ujmować teraźniejszość nie tylko w perspektywie
historycznej, lecz również prognozować rozwój zjawisk i procesów.
Jeżeli chodzi o badanie i działanie jest ono sposobem poznawania rzeczywistości charakterystycznym dla
humanistycznego wzorca nauk społecznych. U podstaw tej koncepcji leżą różne założenia teoriopoznawcze oraz
metodologiczne.
Działanie jest procesem poznawania wpływającym na przekształcenie analizowanych stanów rzeczy które obejmują
badaczy i badanych. Te wymienione cechy działania i badania istnieją w pedagogice Radlińskiej już blisko 70 lat. Ta
koncepcja jest zwarta, dojrzała i konsekwentnie połączona z poglądami Radlińskiej gdzie na pierwszym miejscu stoi
przekształcenie rzeczywistości.
Badanie Radlinska definiuje jako proces dostrzegania i wyjaśniania problemów, jest on uwarunkowany na analizę
związków, określa znaczenie poszczególnych elementów dla całości zjawisko, uwzględnia też kierunki dalszego
rozwoju warunków.
Rozpoznawanie określane jest przez Radlińską jako zespół czynności zmierzający do praktycznej diagnozy aktualnego
stanu zjawisk i stosunków społecznych.
Radlinska podkreśla że w pojęciach rozpoznania i badania styka się naukowe myślenie z samą praktyką.
Podstawowym warunkiem badania i działania jest postawa badacza czyli kultura umysłowa, rozległe przygotowanie
naukowe oraz doświadczenie życiowe. Cechy te umożliwiają umiejętne formułowanie zadań badawczych, prawidłowe
przeprowadzenie badań oraz krytyczną ocenę ich wartości.
Radlinska twierdzi że kto chce świadomie oddziaływać musi być uwrażliwiony na poznawanie.
Badacz musi być bezstronny co oznacza że chce prawdy i zainteresowany jest odpowiedzią, i obiektywny.
Badacz musi traktować siebie jako narzędzie własnej pracy czyli musi krytycznie patrzeć na własne możliwości i
umiejętności badawcze. Musi mieć odpowiedni stosunek do osób badanych, być życzliwy i zdobywać zaufanie.
Radlinska podkreśla że dobra relacja badany- badacz prowadzi do sukcesu, że przygotowanie do społecznej pracy
wychowawczej polega na znajomości dusz ludzkich , wymaga wyćwiczenia w obcowaniu z ludźmi.
Wstępna faza badania i działania otwiera wżywanie się w środowisko które ma postać wewnętrzną i zewnętrzną.
Pierwsza oznacza znajomość warunków kulturowych i społecznych oraz poznanie dziejów. Natomiast wewnętrzna
obejmuje głębsze warstwy rzeczywistości która dotyczy sfery związków jakie elementy środowiska pełnią w życiu.
Stanisław Rychliński nazywa to osłuchaniem społecznym. W koncepcji Radlińskiej głównym środkiem badania i
działania jest wywiad środowiskowy. Ma on postać słabszą którą przeprowadza się w lokalu placówki badawczej oraz
postać właściwą realizowaną w terenie, którego celem jest obiektywne stwierdzenie faktów, sprawdzenie
wcześniejszych informacji oraz dotarcie do dodatkowych źródeł opinii i ocen.
Taka przeżywania obserwacja wg. Radlińskiej jest prowadzona w ścisłym zjednoczeniu ze środowiskiem przez
współdziałanie z nim.
Najpełniej proces badania i działania wg Radlińskiej wyjaśnia program reorganizacji zapisów szkolnych. Ma trzy cele:
poznawczy, praktyczny i metodyczny Zadanie pierwsze polega na rozpoznaniu czynników warunkujących dojrzałość
szkolną dzieci podejmujących naukę. Drugie na określeniu sposobów kompensowania wykrytych braków rozwojowych
i socjalnych. Metodyczny natomiast uwzględnia wiele zadań takich jak np. sprawdzenie przydatności kwestionariuszy,
nowe sposoby działania itd.
W 1929 roku Radlińska wraz ze swoimi studentami rozpoczęła analizę wpływu środowiska na rozwój psychofizyczny
dzieci. Na początku zorganizowała seminaria na temat swoich doświadczeń, nowej metody badań oraz sposobów
realizacji przyjętego postępowania.
Przygotowuje studentów i lekarzy uczestniczących w programie. Zapisy do szkoły przeprowadzono w kwietniu 1934
roku na terenie warszawskiej Ochoty. Na czele badań stoi Radlińska, kierownikiem doświadczalnego punktu jest
Franciszek Żmuda- kierownik szkoły. Zespół badaczy liczy 69 osób m.in. lekarze pielęgniarki studenci. Grupa dzieci
liczy 510 osób. Przechodzą one badania lekarskie, psychologiczne oraz społeczno pedagogiczne. Zaufanie wzbudzało
miejsce badań którym była szkoła. Następnie przebadano dzieci które nie zostały zgłoszone podczas zapisów. Wyniki
posłużyły Radlińskiej do scharakteryzowania wpływu środowiska na stan odżywiania badanych, określenia związków
między rozwojem fizycznym a inteligencją. W celu kompensowania niektórych braków utworzono eksperymentalną
świetlicę szkolną.
Koncepcja badania i działania w ujęciu Radlińskiej pełni trzy funkcje. 1) zmienia poszerza i pogłębia diagnozę
pedagogiczną. 2) sprawia że jej stanowisko pedagogiczne jest realistyczne pragmatyczne i utylitarne oraz 3) łączy sferę
ideałów i obszary realiów.
Punktem wyjscia społeczno-pedagogicznych koncepcji H. Radlińskiej jest człowiek- źródło, twórca i
główny podmiot społeczeństwa.
Radlińska uznaje demokracje jako nadrzedną zasade porzadku społecznego. Zasadami porzadku
społecznego są:
zasada pomocniczości: główna reguła określająca charakter porządku społecznego. Jest to tworzenie przez
państwo takich warunków życia, które umożliwiają harmonijny rozwój jednostki, zarówno w wymiarze
społecznym, moralnym, intelektualnym i materialno-ekonomicznym.
Państwo ma zapewnić jednostkom,grupom i środowiskom możliwości własnej inicjatywy i działania.
Oznacza to również nieinterweniowanie w życie podmiotów społecznych dopóty dopóki są one zdolne do
samodzielnego funkcjonowania.Zadaniem pedagogiki społecznej jest wspieranie wszystkich, którzy nie
potrafią sami rozwiązać występujących problemów oraz wzmacnianie występujących sił.
Zasada solidarności: silnie akcentowana w życiu społecznym. W zasadzie tej podkreśla się: potrzebę
dostrzegania i rozwiązywania problemów środowisk społecznie upośledzonych oraz konieczność
współpracy i współdziałania wszystkich podmiotów życia na rzecz rozwoju dobra wspólnego.
Zasada aktywności jednostki: naturalne dążenie człowieka ku dobru przedstawiające się w relacji człowiekśrodowisko. To postawa twórcza, czynna w wysokim stopniu nasycona pierwiastkami idealnego dobra. Jej
efektem jest czyn.Wychowanie w ujęciu
radlińskiej łaczy pedagogię i pedagogikę.Funkcjami wychowania są: wzmacnianie i rozwój społeczności
lokalnej.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)