Heglowska filozofia dziejów: idealizm dialektyczno-historyczny
Filozofia Hegla była skrajną wersją idealizmu obiektywnego i dialektycznego. Idealizm obiektywny w wersji heglowskiej był oparty na koncepcji, wedle której podstawą i motorem rozwoju wszystkich zjawisk z zakresu przyrody, społeczeństwa, historii powszechnej, kultury, sztuki, religii, a nawet filozofii i logiki, jest byt idealny, który był przez Hegla w zależności od kontekstu określany różnymi nazwami jak: Idea, Idea Absolutna, Absolut, Rozum, Duch Świata, niekiedy również jako Bóg. Do fundamentalnych założeń Hegla należało przekonanie, że ta Boska Idea, ów pierwotny i wszystko-obejmujący idealny czynnik, jest bytem, którego istnienie polega na nieustannym rozwoju, a mówiąc dokładniej - na samo-rozwoju. Istnieje obiektywnie, tj. niezależnie od świadomości i woli ludzi i istniejąc ciągle rozwija się, ciągle przeobraża się i ukazuje się w coraz to nowych postaciach, które Hegel nazywał innobytami. Mówiąc inaczej, istnienie Idei Absolutnej polega na jej ciągłej ewolucji, na przyjmowaniu przez nią coraz to nowych form bytowych, na przejawianiu się w coraz to nowych kształtach i postaciach. Wszystko cokolwiek istnieje, cokolwiek nowego pojawia się na świecie, obojętnie w jakiej dziedzinie rzeczywistości, jest zawsze tylko pewną formą, postacią, kształtem, w którym przejawia się Idea na danym etapie swojego rozwoju.
(a) Etapy rozwoju Absolutu i znaczenie etapu ducha
System filozoficzny Hegla był oparty na założeniu trzech głównych etapów rozwoju Absolutu, którym Hegel przyporządkował trzy główne części swojego systemu filozoficznego. I dalej, w obrębie każdego z głównych etapów rozwoju Hegel analizował dalsze troiste aspekty, fazy, sfery itp., w których i poprzez które następuje rozwój bytu. Wszystkim, tak w płaszczyźnie bytu, jak i w płaszczyźnie odzwierciedlających ten byt poglądów (u Hegla obowiązywała zasada jedności myśli i bytu), rządziła zasada triady, w której można zawsze znaleźć tezę, antytezę i syntezę.
Pierwszy etap rozwoju bytu, który może być nazwany etapem tezy, to etap logiczny, przed-przyrodniczy lub poza-przyrodniczy, w tym znaczeniu, że Heglowi chodziło tam wyłącznie o byt w postaci czystej myśli, o Ideę wyłącznie logiczną, składającą się z czystych pojęć logicznych, bez odnoszenia tych pojęć do jakichkolwiek poza-pojęciowych realności. Z uwagi na to, iż etap ten obejmuje tylko czyste logiczne możliwości, Hegel uczynił ów etap rozwoju Absolutu przedmiotem pierwszej części swojego systemu filozoficznego, którą nazwał „logiką”.
Drugim etapem rozwoju bytu, będącym antytezą w stosunku do pierwszego etapu, był etap przyrodniczy. Był to etap, na którym Idea przestała już być ideą tylko logiczną i przeszła w przyrodę albo - mówiąc inaczej - Heglowi chodziło tu o etap, na którym Idea ukazuje się i rozwija pod postacią zjawisk przyrodniczych. Idea na swojej drodze ku realizacji wartości absolutnych przechodzi m. in. w przyrodę i przejawia się pod postacią zjawisk przyrodniczych, tak z zakresu przyrody nieożywionej jak i ożywionej.
(…)
…, która stanowiła zasadę miast - państw greckich, Hegel przedstawiał imperium rzymskie jako państwo złożone z mnogości narodów pozbawionych tradycyjnych więzi i dlatego wymagających surowej dyscypliny i stosowania siły, która by to państwo spajała. Mimo to zdobycze wolności greckiej nie zostały w państwie rzymskim zaprzepaszczone i nie nastąpiło cofnięcie się do despotycznego modelu wschodniego, ucieleśnionego…
…. Były to etapy jak: starożytny Wschód, starożytna Grecja i Rzym oraz okres chrześcijańsko-germański. W państwach starożytnego Wschodu (np. Chiny, Indie, Persja itp.) wolność była udziałem tylko jednej jednostki, tj. władcy państwa. Wszyscy inni ludzie byli istotami poddanymi jego woli. Brak wolności w tych państwach sięgał bardzo daleko. Nie tylko prawo, ale i moralność podlegała zewnętrznej regulacji…
… - państw greckich. W starożytnej Grecji i w starożytnym Rzymie wolność i świadomość wolności ogarnęła już znaczną część ludzi, choć jeszcze nie wszystkich. Istnienie niewolnictwa oznaczało, że świat grecki osiągnął poziom, na którym niektórzy tylko ludzie byli wolni. Ale nawet ci, którzy byli wolnymi obywatelami greckiego miasta - państwa, byli oni - zdaniem Hegla - wolni w sposób niezupełny. Jako przejaw…
… filozoficzne, jak szkoła stoików, szkoła epikurejska czy szkoła sceptyków. Wspólną cechą stoicyzmu, epikureizmu i sceptycyzmu była skłonność do gardzenia wszystkim, co ofiarowuje świat zewnętrzny i hołdowanie ideałowi życia, który czyni ich wyznawców całkowicie obojętnymi na zewnętrzny świat. Rozwój tych szkół filozoficznych był - według Hegla - wynikiem bezradności, którą odczuwać musiała jednostka…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)