Prof. Maria Bijak – Kaszuba
Gospodarka światowa
Wykład I – Gospodarka światowa
Gospodarka światowa – można ją pojmować jako pewien system, na który składają się gospodarki krajowe, a także podmioty
ulokowane na terenie różnych państw i zajmujące się działalnością gospodarczą, oraz łączącą je sieć współzależności
(międzynarodowych stosunków gospodarczych).
Gospodarka światowa jest kategorią o charakterze:
historycznym – powstała na pewnym etapie rozwoju historycznego, w I połowie XIX wieku
dynamicznym
Struktura podmiotowa współczesnej gospodarki światowej:
przedsiębiorstwa krajowe zaangażowane w transakcje międzynarodowe
przedsiębiorstwa międzynarodowe – kontrolują lub posiadają przedsiębiorstwa na rynkach w co najmniej 2 krajach
gospodarki narodowe wraz z instytucją państwa
międzynarodowe regionalne ugrupowania integracyjne
międzynarodowe organizacje gospodarcze – funkcja regulacyjna, prowadzenie bezpośredniej działalności gospodarczej
Struktura regionalna:
Gospodarki zaawansowane (34 kraje), posiadają ponad połowę udziałów w światowym PKB i światowym eksporcie
Gospodarki powstające i rozwijające się (150 krajów)
Globalizacja – proces narastającej współzależności między państwami, społeczeństwami, regionami, rynkami i
przedsiębiorstwami. W wymiarze gospodarczym, globalizacja jest procesem tworzenia gospodarki globalnej, w której cały
świat staje się jednym rynkiem. Początki tego procesu sięgają XIX wieku, jednak pojęcie „globalizacja” pojawiło się dopiero w
latach 80. XX wieku, jako określenie na współczesną, nową jakościowo, fazę umiędzynarodowienia życia gospodarczego.
U podstaw globalizacji leżą trzy zmiany:
Zmiany technologiczne: spadek kosztów, wzrost szybkości komunikowania się i transportu,
Zmiany polityczne: upadek komunizmu w Europie Środkowo – Wschodniej i demokratyzację państw
postkomunistycznych,
Zmiany ekonomiczne: upowszechnienie się systemu gospodarki rynkowej, liberalizacja wewnętrzna gospodarek,
liberalizacja międzynarodowych stosunków gospodarczych.
Cechy globalizacji:
wielowymiarowość (globalizacja dotyczy wielu płaszczyzn życia, m.in. gospodarki, polityki, społeczeństwa, kultury)
wielopoziomowość (globalizacja toczy się na różnych poziomach m.in. państw, regionów, gałęzi, rynków,
przedsiębiorstw
współzależność płaszczyzn i poziomów globalizacji
wzajemny związek globalizacji z postępem nauki i techniki
kompresja czasu i przestrzeni
Dialektyczny charakter (globalizacja postępuje w skutek nieustannego ścierania się procesów o przeciwstawnym
charakterze, np. globalizacja – regionalizacja, dywergencja – konwergencja, integracja – dezintegracja)
Skutki globalizacji w wymiarze gospodarczym:
1. Intensyfikacja przepływów towarowych, usługowych, kapitałowych, technologicznych, informacyjnych.
2.
Wzrost roli korporacji międzynarodowych w gospodarce. Występuje między nimi swego rodzaju sprzężenie zwrotne:
globalizacja tworzy dla KTN nowe możliwości ekspansji (m.in. liberalizację gospodarczą wewnętrzną i
zewnętrzną)
ekspansja KTN wzmacnia i pogłębia globalizację (m.in. przez globalne łańcuchy produkcji)
Związek ze wzrostem znaczenia KTM na pojęcie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, która:
polega na połączeniu działalności KTN ze świadomymi działaniami na rzecz przestrzegania praw człowieka,
pracy i środowiska naturalnego
jest dobrowolną działalnością, ale coraz częściej staje się standardem dla KTN, ponieważ pozytywnie wpływa
na odbiór społeczny firmy
3.
Intensyfikacja procesów regionalnej integracji gospodarczej – w przeciwieństwie do globalizacji, regionalna integracja
gospodarcza prowadzi do podziału gospodarki światowej na bloki o różnym stopniu zaawansowania wewnętrznej
integracji. Podobnie jak globalizacja regionalna, integracja gospodarcza jest efektem umiędzynarodowienia działalności
gospodarczej oraz liberalizacji gospodarek uczestniczących państw.
Prof. Maria Bijak – Kaszuba
Gospodarka światowa
Wykład I – Gospodarka światowa
Ugrupowania integracyjne odgrywają dwojaką rolę w kontekście globalizacji:
regulują wpływ procesów globalizacyjnych na kraje członkowskie
kształtują procesy globalizacyjne
4.
Instytucjonalizacja sfery międzynarodowych stosunków gospodarczych. Instytucjonalizacja oznacza przejmowanie przez
organizacje międzynarodowe funkcji regulacyjnej w odniesieniu do międzynarodowych stosunków gospodarczych
5.
Redefinicja roli i funkcji państwa – rola współczesnego państwa podlega transformacji czego wyrazem jest:
stopniowe uniezależnienie polityki gospodarczej i pozagospodarczej od decyzji rządu
poszerzenie się zakresu spraw wewnętrznych i zagranicznych państwa, podlegających regulacjom
wielostronnym
Erozja tradycyjnej roli państwa wynika z oderwania się procesów gospodarczych i społecznych od terytorium jednego
państwa oraz pogłębiania się współzależności w skali międzynarodowej.
6.
Nowe sfery konkurencji międzynarodowej. Na tym tle pojawia się między krajami konkurencja o:
przyszłe przewagi w zakresie kreacji i wykorzystania nowych produktów i technologii
zdolność do tworzenia korporacji transnarodowych i przechwytywania tworzonej przez nie nadwyżki
ekonomicznej
lokalizację kapitału i produkcji na terenie danego kraju (regionu) i związane z tym miejsca pracy
7.
Powstanie gospodarki opartej na wiedzy
Zagrożenia związane z procesem globalizacji:
1. Zagrożenia ekologiczne:
dominacja negatywnego wpływu globalizacji (wyczerpywanie zasobów itp.) nad pozytywnym (nowe
technologie oszczędzające zasoby itp.).
2. Zagrożenia demograficzne:
eksplozja demograficzna w państwach rozwijających
starzenie się społeczeństw w większości państw rozwiniętych.
3. Niedożywienie ludności świata
bieda krańcowa w krajach Południa
obszary biedy relatywnej w krajach Północy
4. Terroryzm międzynarodowy
Regionalizacja – pojęcie przeciwstawne do globalizacji. Mówi o wyodrębnianiu się regionów na podstawie określonych
kryteriów oraz w rezultacie polityki regionalistycznej państw.
Region – określona przestrzeń, usytuowana na szczeblu subnarodowym (mikroregion) lub ponadnarodowym (makroregion)
Główne kryteria wyodrębnienia regionów międzynarodowych:
geograficzne np. na kontynenty,
gospodarcze np. ze względu na PKB per capita,
kulturowe i cywilizacyjne np. cywilizacja chrześcijańska
systemowe np. strefy walutowe,
integracji i wspólnego interesu regionalnego
Regionalizm - idea lub projekt polityczny współdziałania państw związanych wspólnotą interesów, w ramach określonego
terytorium. Wspomniana idea lub konkretny projekt może dotyczyć różnych dziedzin współdziałania np. polityczne,
ekonomicznego czy militarnego. Jednym z ważniejszych aspektów regionalizmu jest regionalizm handlowy.
Regionalizacja - jest procesem współdziałania państw. Regionalizacja dotyczy więc procesu kształtowania i wytwarzania się
regionów. Treścią tego procesu może, ale nie musi być regionalna integracja gospodarcza.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)