Fragment notatki:
Dr. Tomasz Miziołek
Światowe rynki towarowe
Wykład V – Giełdy towarowe na świecie
1. Dane ogólne:
W ostatnich kilku latach udział handlu towarami instrumentami pochodnymi w handlu instrumentami pochodnymi ogółem
systematycznie wzrasta. Według danych International Bank for International Settlements (BIS) zwiększył się on trzykrotnie z – 2,8% w
2005 r. do 9,0% w 2010r. Rośnie również udział towarowych instrumentów pochodnych w rynku instrumentów pochodnych ogółem
biorąc pod uwagę liczbę kontraktów znajdujących się w obrocie - z 6,7% w 2003 r. do 12,3 % w 2010r.
Oznacza to zmianę trendu, gdyż we wcześniejszym okresie udział commodity futures w obrocie giełdowym instrumentami
pochodnymi spadł.
Obrót towarami (zarówno w postaci fizycznej jak i instrumentami pochodnymi) dynamicznie wzrastał w minionej dekadzie, w
szczególności w latach 2005-2007r oraz w latach 2009-2010. W 2010r. przedmiotem obrotu było ok. 2,51 mld kontraktów na towary,
podczas gdy w 2000r. było to zaledwie 0,41 mld kontraktów.
Znaczący udział we wzroście w dwóch ostatnich latach miały kontrakty na metale przemysłowe i towary rolne.
W ostatniej dekadzie gwałtownie wzrosła także liczba kontraktów znajdujących się w obrocie – z 10mln w 2000r. do 66mln we
wrześniu 2010r.
Wyraźny wzrost obrotów towarami na giełdach w ostatnich latach był przede wszystkim wynikiem rosnącej atrakcyjności towarów
jako klasy aktywów inwestycyjnych oraz rozpowszechniania się możliwości inwestycyjnych związanych z tynkiem towarowym, co
ułatwiło dostęp do rynku nowych inwestorom.
Z drugiej strony w latach 2008-2010 gwałtownie (aż o 2/3) spadła hipotetyczna wartość towarowych instrumentów pochodnych
znajdujących się w obrocie pozagiełdowym, co było wynikiem redukcji ryzyka po bezprecedensowym, blisko sześciokrotnym wzroście
tego rynku w latach 2005-2008.
Największy udział w giełdowym rynku towarowym (mierzony liczbą kontraktów) mają giełdy azjatyckie i regiony Pacyfiku (48% w
2009r.), choć ich udział w 2009r. zmalał aż o 21pkt. Proc. Generalnie jednak rola azjatyckich giełd towarowych w ostatniej dekadzie
rosła z uwagi na wzrost znaczenia Chin i Indii jako konsumentów i producentów towarów oraz ze względu na otwarcie w minionej
dekadzie kilu dużych giełd w tych państwach (Shanghai Futures Exchange, Zhengzhou Commodity Exchange i Dalian Commodity
Exchange w Chinach oraz National Commodity and Derivatives Exchange (NCDEX) i MCX w Indiach).
Giełdom azjatyckim ustępują zarówno giełdy amerykańskie (35% w 2009r.) oraz europejskie, afrykańskie i bliskowschodnie (17%),
choć w 2009r. ich udział wyraźnie wzrósł.
Na świecie funkcjonuje obecnie około 50 dużych giełd towarowych, na których przedmiotem obrotu jest ponad 90 towarów.
Głównymi globalnymi centrami handlu towarowymi instrumentami pochodnymi są Chicago oraz Nowy Jork i London
Kontrakty na surowce energetyczne są handlowane głównie na giełdach w Nowym Jorku, Londynie, Tokio i na Bliskim Wschodzie. W
ostatnich latach kilka giełd energetycznych pojawiło się w krajach europejskich)
Obrót metalami koncentruje się na giełdach w Londynie, Nowym Jorku, Chicago i Szanghaju.
Tzw. Towary miękkie) – głównie cukier, kawa i kakao – są przedmiotem obrotu na całym świecie, lecz zdominowały handel na
giełdach w Azji i Ameryce Łacińskiej.
Według danych World Federation of Exchanges biorąc pod uwagę liczbę kontraktów towarowych będących przedmiotem obrotu w
2009r. w czołowej dziesiątce największych giełd towarowych świata znajdowały się po trzy giełdy chińskie (Dalian Commodity
Exchange, Shanghai Futures Exchange, Zhengzhou Commodity Exchange) i brytyjskie (ICE Futures Europe, London Metal Exchange,
NYSE Liffe), dwie giełdy amerykańskie (CME Group, ICE Futures US) i po jednej indyjskiej (Multi Commodity Exchange of India) i
argentyńskiej (Mercado a Rermino de Buenos Aires).
Handel na giełdach towarowych jest mocno skoncentrowany i rośnie – udział pięciu największych giełd w globalnym obrocie
kontraktami towarowymi sięgał w 2007 r. ok. 66% w 2008r. 82%, a w 2009r. aż 86%.
2. NEW YORK MERCANTILE EXCHANGE (NYMEX)
Giełda NYMEX powstała w 1872r. jako rynek handlu serem, masłem i jajkami. Obecną nazwę nosi od 1882r. Od 1956r. zaczęła się
specjalizować w handlu transakcjami terminowymi na metale, ropę i gaz. W sierpniu 1994r. nastąpiło połączenie giełdy NYMEX z
COMEX (ta ostatnia powstała w 1933r. z połączenia National Metal Exchange, Rubber Exchange of New York, National Raw Silk
Exchange i New York Hide Exchange).
Spółka zarządzająca giełda NYMEX – NYMEX Holdings – jest od 2006r. notowana na NYSE.
Jest jedną z nielicznych giełd towarowych na których pozostał handel open outcry
W 2008r. NYMEX Holding – operator New York Mercantile Exchange i COMEX – zostały przejęte przez CME Group.
Obecnie giełdy NYMEX I COMEX funkcjonują jako tzw. Designated Contracts Markets (DCMs) CME Group. Pozostałe dwa DCMs w
CME Group to Chicago Mercantile Exchange I Chicago Board of Trade
1
Dr. Tomasz Miziołek
Światowe rynki towarowe
Wykład V – Giełdy towarowe na świecie
Przedmiotem obrotu NYMEX są głównie surowce energetyczne, niektóre metale (pallad, platyna, uran) I energia elektryczna. Na
COMEX handluje się aluminium, miedzą, złotem i srebrem.
3. CHICAGO BOARD OF TRADE (CBOT)
CME jest kontynuatorką powstałej w 1874r. Chicago Produce Echange, gdzie handlowano masłem, jajkami, drobiem i innymi
towarami rolnymi. W 1898r. sprzedawcy masła i jajek wycofali się z tej giełdy zakładając własną – Chicago Butter and Egg Board,
która z kolei w 1919r. została przemianowana na CME. Od tego roku była rynkiem transakcji terminowych dla tusz wieprzowych i
wołowych oraz pasz.
Początkowo była organizacją non-profit. W 1992r. była pomysłodawcą stworzenia globalnego, elektronicznego systemu
transakcyjnego GLOBEX; na CME działa także model handlu open outcry.
W 2000r. została zdemutualizowana, spółką publiczną stała się w 2002r., a w 2007r. połączyła się z CBOT tworząc CME Group. W
2008r. CME Group przejęła NYMEX.
Przedmiotem obrotu na CME są głównie towary rolne (przede wszystkim pochodzenia zwierzęcego) oraz metale szlachetne.
4. ICE FUTURES US
Giełda ta powstała w 1870r. jako New York Cotton Exchange. Następnie zmieniła nazwę na New York Board of Trade. W 1998r.
NYBOT stała się spółką-matką dla NYCE i założonej w 1882r. Coffee, Sugar and Cocao Exchange.
W styczniu 2007r. została przejęta przez Intercontinental Exchange (ICE) i od września 2007r. działa jako ICE Futures US.
Przedmiotem handlu na ICE Futures US są towary rolne: kakao, kawa, bawełna, cukier, sok pomarańczowy i miazga drzewna.
5. IntercontinentalExchange (ICE Futures):
Giełda ICE mająca siedzibę w Atlancie została utworzona w maju 2000r. przez część największych firm energetycznych świata oraz
niektóre globalne banki.
W czerwcu 2001r. przejęła International Petroleum Exchange (IPE) (obecnie działającą pod nazwą ICE Futures Europe) –największą
europejską giełdę handlującą kontraktami terminowymi na surowce energetyczne w formie open outcry (obecnie posiada ok. 50%
światowego rynku ropą). W kwietniu 2005r. ICE Futures Europe stała się pierwszą na świecie w pełni elektroniczną giełdą energii.
Od 2003r. współpracuje z Chicago Climate Exchange (CCE), a w kwietniu 2010r. kupiła Climate Exchange – właściciela CCE i European
Climate Exchange (ECX).
W listopadzie 2005r. jej akcje trafiły na giełdę NYSE.
W styczniu 2007r. przejęła NYBOT, która działa obecnie jako ICE Futures U.S. w tym samym roku przejęła także ChemConnect. W
marcu 2007r. próbowała też przejąć CBOT, ale próba ta zakończyła się niepowodzeniem.
W 2007r. w skład ICE Futures weszła ICE Futures Canada – czołowa giełda towarów rolnych i pierwsza całkowicie elektroniczna giełda
w Ameryce Północnej.
W styczniu 2008r. zawiązała sojusz operacyjny z TSX Group przy Natural Gas Exchange .
Przedmiotem obrotu na ICE są głównie kontrakty na ropę naftową, a także na gaz ziemny, emisje CO2, towary rolne.
6. LONDON METAL EXCHANGE (LME):
LME rozpoczęła transakcje handlowe w 1877r. pod auspicjami Metal Exchange & Market Co. Od miedzi, ołowiu i cynku. Handel
aluminium rozpoczął się w 1977r., niklem 1979r., stopem aluminium 1992r. oraz stalą w 2008r. Od 2005r. przedmiotem obrotu są
także polipropylen i polietylen. Posiada platformę elektroniczną, ale działa także w systemie open outcry.
Obecnie jest najważniejszym światowym rynkiem metali nieżelaznych. Przedmiotem obrotu na LME są także: metale, stal oraz
tworzywa sztuczne
2
Dr. Tomasz Miziołek
Światowe rynki towarowe
Wykład V – Giełdy towarowe na świecie
7. NYSE Liffe:
NYSE Liffe wchodzi w skład grupy NYSE Euronext. Powstała w 1982r. w 1993. Połączyła się z London Traded Options market (LTOM)
(wtedy przyjęła nazwę London International Financial Futures & Options Exchange (LIFFE)). W 1996r. połączyła się z London
commodity Exchange (LME). W styczniu 2002r. została przejęta przez Euronext i przejęła nazwę Euronext Liffe, a po fuzji z NYSE w
2007r. działa obecnie jako NYSE Liffe.
Jest wiodącym europejskim rynkiem instrumentów pochodnych i drugim na do wielkości rynkiem instrumentów pochodnych na
świecie według wartości transakcji. W Europie NYSE Liffe prowadzi rynki futures i opcji w Londynie, Paryżu, Amsterdamie, Brukseli i
Lizbonie, zaś w Stanach Zjednoczonych prowadzi NYSE Liffe U.S. Zarządza elektroniczną platformą obrotu LIFFE CONNECT.
W ofercie NYSE Liffe znajdują się m.in. kontrakty futures i opcyjnie na kakao, kawę, cukier, pszenicę, kukurydzę, rzepak i olej
rzepakowy.
8. Tokyo Commodity Exchange (TOCOM):
Giełda powstała w 1984r. z połączenia Tokyo Textile Exchange (1951), Tokyo Rubber Exchange (1952) i Tokyo Gold Exchange (1982).
Od 1991 roku prowadzi obrót w systemie komputerowym – od maja 2009r. jest to system handlu dostarczony przez NASDAQ OMX.
Do 2008r. była instytucją non-profit – w grudniu 2008r. została zdemutualizowana i obecnie jest instytucją for-profit. Jej udział w
japońskim rynku commodity futures w 2008r. wynosił 77,5%.
Prowadzi obrót kontraktami futures i opcjami na ropę, gaz, metale szlachetne (złoto, srebro, platyna), kauczuk, aluminium, pallad i
parafinę
9. Dalian Commodity Exchange (DCE):
DCE powstała w 1993r. i jest jedną z czterech chińskich giełd terminowych. Najbardziej dynamiczny rozwój tej giełdy przypada na lata
2006-2008.
Obecnie jest największą giełdą handlującą towarami rolnymi i największą giełda towarową na świecie. Jest instytucją non-profit.
Oferuje przede wszystkim kontrakty na kukurydzę, soję, olej sojowy, mączkę sojową, olej palmowy, LLDPE (liniowy polietylen o małej
gęstości) i PCV (polichlorek winylu)
10. Shanghai Futures Exchange (SHFE):
Giełda SHFE z siedzibą w Lujiazui powstała w grudniu 1999r. w wyniku połączenia Shanghai Metal Exchange, Shanghai Foodstuffs
Commodity Exchange i Shanghai Commodity Exchange.
Jest drugą największą giełdą towarową na świecie. Jest instytucją non-profit.
Obecnie na Shanghai Futures Exchange przedmiotem obrotu są kontrakty futures na 8 towarów: miedź, aluminium, cynk, stal,
walcówkę, kauczuk naturalny, olej opałowy i złoto.
11. Zhengzhou Commodity Exchange (ZCE):
Giełda ZCE mająca siedzibę w Zhengzhou powstała w październiku 1990r. jako pierwszy eksperymentalny chiński rynek futures
zaakceptowany przez państwo. Rozpoczęła handel od kontraktów forward. Pierwsze kontrakty futures zostały zawarte w maju 1993r.
Jest instytucją non-profit.
Obecnie specjalizuje się w kontraktach na towary rolne oraz ropopochodne produkty chemiczne.
12. Multi Commodity Exchange of India (MCX):
MCI jest największą indyjską giełdą towarową mającą siedzibę w Bombaju. Została utworzona w 2003r. Jest giełdą elektroniczną,
zdemutualizowaną. Jest obecnie czwartą największą giełdą terminową w Azji i największą giełdą towarową w Indiach
Feruje kontrakty na ponad 40 towarów, w tym głównie surowce energetyczne i metale (stanowią one ponad 95% obrotów). Zajmuje
czołowe miejsca w globalnym handlu srebrem (1. Miejsce), złotem, miedzią i gazem ziemnym (2. Miejsce) oraz ropą naftową (3.
Miejsce).
3
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)