To tylko jedna z 16 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Dr Piotr Kołodko, Prawo rzymskie, Geneza prawa rzymskiego
Geneza i ogólne założenia prawa rzymskiego.
Nasilenie zainteresowania prawem rzymskim obserwujemy od początku XI w. Do wieku XX z różnym nasileniem. XX w przyniósł pewne zmiany. Zarówno systemy komunistyczne i inne totalitarne często pomijały ze względów dydaktycznych naukę prawa rzymskiego. Zapatrzenie w nowe zdobycze techniki i polityki powodowało, że na starożytność patrzono z przymrużeniem oka. W Polsce po wojnie zanikało jako przedmiot wykładowy na uniwersytetach. Było to różnie oceniane przez studentów, ale zawsze negatywnie przez pracowników. Wiedza prawnicza w Europie oparta jest jednak na tym, co przekazali nam prawnicy rzymscy. Owo prawo jest modelem, wzorcem nauczania prawa. Jest podstawą nauczania kadr prawniczych. Prawo rzymskie tworzyło się w następujący sposób. Na początku powstawała jakaś norma moralna, coś, co ludzie uważali za słuszne. Gdy owa norma uzyskała powszechną akceptację była transponowana do systemu prawnego poprzez prawotwórczą działalność prawników, którzy w swoich kancelariach przystosowywali i interpretowali normy. Ta interpretacja była traktowana jako źródło prawa.
System prawa rzymskiego oparty był więc na innych podstawach, niż systemy dziś obowiązujące. Oparty był nie na woli czynnika prawotwórczego, ale na wartości moralnej danej normy, którą określony akt prawny ze sobą niósł. Dlatego system ten był stabilny, nie podlegał fluktuacji ze względu na zmiany polityczne i społeczne, (choć oczywiście te zmiany wymuszały pewne nowe rozwiązania lub dezakceptację dla praw poprzednich).
System tego prawa był kodeksem wartości. Twórcy określali pewne załażenia ogólne (np. godnie żyć być przyjacielskim w stosunkach osobistych i gospodarczych). Najpierw powstawała norma moralna (np.by szanować drugiego człowieka), a na jej bazie powstały nakazy prawne, które przetrwały tysiąclecia. Moralność jest jedna i nie ulega zniszczeniu. Zmienić się może przepis prawa. Przepis więc oparty na normie moralnej jest przepisem stabilnym.
Nasza cywilizacja europejska oparta jest na: religii judaistycznej filozofii greckiej (głównie stoicyzmie)
prawie rzymskim Starożytna Italia nie była tożsamą z obszarem współczesnych Włoch. To właściwy półwysep apeniński i zamieszkujące go ludy indoeuropejskie i nieindoeuropejskie. Pierwotnie zamieszkiwali go Ligurowie a w II tysiącleciu p.n.e. przybyła rodzina indoeuropejska -Italikowie. Prócz nich zamieszkiwało mnóstwo innych plemion i ludów z różną kulturą, tradycją i obyczajami. Masa mieszała się ze sobą tworząc nową kulturę i podstawy prawne.
(…)
… ustawodawczy u Plebsu przedstawiał trybun ludowy (urzędnik reprezentujący interesy plebsu przed organami państwa).
Plebiscita początkowo wiązały tylko Plebejuszy. Aby plebiscitum obowiązywało wszystkich obywateli musiało być wniesione drogą wniosku ustawodawczego przez magistrat na forum zgromadzenia ludowego. Ta sytuacja istniała do 287/286 r. p.n.e. do czasu wydania tzw. lex Hortensia odkąd uchwały powzięte…
…. Stawało się prawem niewystarczającym dla regulowania stosunków w imperium. Stąd powstanie ius gentium i honorarium.
2. ius gentium - nowy system, prawo wspólne, prawo narodów. System dostosowany do obrotu z cudzoziemcami. Prawo w zasadniczych sprawach zgodne było zarówno z prawem rzymskim jak i ius peregrinorum. Były to te normy które ujęte były zarówno w ius civile jak i były zwane innym systemem prawa ius peregrinorum. Handel niewolnikami między Rzymianami a Peregrynami możliwy był dzięki temu, że stosunki te były chronione w drodze ius gentium. Rozwój ius gentium możliwy był po powołaniu w Rzymie instytucji pretora dla Peregrynów (242pne.). Był to urzędnik rzymski, który chronił stosunki między cudzoziemcami gdy szło o sprawę rzymską.
3. ius honorarium - prawo urzędnicze tworzone…
… lecz przez magistratury rzymskie, przez urzędników. Do ochrony tych stosunków upoważniony był urzędnik zwany pretorem urbanusem (ustanowiony już wcześniej - w 367 p.n.e.). Początkowo jego zadania były nieco inne, później chronił te sprawy które wykraczały poza ius civile.
Pryncypat:
4. prawo cesarskie - prawotwórcza działalność cesarzy rzymskich. Normy te nie nawiązywały do poprzednich trzech systemów. Około ІІ w.ne…
… weszły przecież do kodyfikacji justyniańskiej ale w praktyce prawo było jednolite.
Domiat:
Rozpoczęto rozróżniać dwa systemy prawa:
ius vetus : dawny system ius civile, ius gentium, ius honorarium przekazywany głównie przez literaturę prawniczą.
ius novum : nowe prawo, prawo cesarskie.
Źródła prawa :
Źródła prawa rzymskiego w znaczeniu przedmiotowym rozpatrujemy jako:
Fontes iuris oriundi źr. powstania…
… na zgromadzeniach plebejskich były wiążące też dla patrycjuszy.
Wśród ustaw jednej przypisywano rolę taką jak ma kodeks Hammurabiego lub prawo mojżeszowe . Mowa o ustawie 12 tablic. Ustawa stanowiła rezultat politycznej walki między Plebsem a Patrycjatem, która rozgorzała po wypędzeniu ostatniego króla etruskiego. W okresie przełomu okresu królewskiego i republiki Plebs podlegał przemianom. Wyłoniły…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)