Geneza i istota państwa
B. Szmulik, M. Żmigrodzki, Wprowadzenie do nauki o państwie i polityce
Starożytność
Arystoteles (384 - 322 r. p.n.e.); urodził się w trackiej Stagirze jako syn nadwornego lekarza macedońskiego monarchy; w roku 367 powiększył grono uczniów Platona i przez dwadzieścia lat stał u źródeł idealizmu, będąc członkiem Akademii Platońskiej; w dowód uznania jego mądrości Filip Macedoński powierzył mu wychowanie swego trzynastoletniego syna; po powrocie do Aten założył własną szkołę, którą otaczał opieką sam Aleksander Wielki; po nagłej śmierci Aleksandra wrogowie filozofa oskarżyli go o bezbożność, wskutek czego musiał ratować się ucieczką, aby jak mówił: „nie da miastu okazji popełnienia po raz drugi zbrodni na filozofii” - mając na myśli śmierć Sokratesa
według Arystotelesa, państwo pochodziło z natury, co oznacza, że powstało na drodze naturalnego rozwoju, syntezy mniejszych wspólnot rodzinnych w osady, które skupiając się, tworzyły koinonia - wspólnotę miasta - państwa; taką wspólnotę polis określał filozof jako jedność rodów i osad, utworzoną w celu osiągnięcia doskonałego i samowystarczalnego istnienia
zadaniem polis miało być zapewnienie obywatelom szczęśliwego i cnotliwego życia, co mogło być osiągnięte poprzez zachowanie umiaru w działalności politycznej; pełnię szczęścia dawałoby stworzenie ludziom takich warunków, by mogli osiągnąć pełnię rozwoju materialnych i moralnych wartości
Arystoteles postrzegał człowieka jako istotę polityczną (zoon politikon); trudno więc sobie wyobrazić ludzi żyjących poza państwem, człowiek taki byłby bowiem „albo nędznikiem, albo nadludzką istotą”; w państwie najpełniej urzeczywistnia się społeczna natura człowieka
Arystoteles formułuje ideę podziału zadań w państwie; wyróżniał trzy podstawowe czynniki władcze
obradujący
rządzący
sądzący
za najważniejszy uważał czynnik obradujący, rozstrzygający o sprawach wojny i pokoju, zawierający i rozwiązujący przymierza, stosujący kary śmierci, wygnania i konfiskaty mienia, decydujący o wyborze urzędników i kontroli nad innymi; władza wykonawcza powinna być podporządkowana zgromadzeniu, a sądy winny orzekać zgodnie z prawem i naturalnym poczuciem sprawiedliwości
zależnie od tego, kto rządzi (jednostka, grupa czy ogół), Arystoteles wyodrębnił trzy ustroje dobre: monarchię, arystokrację i politeję oraz trzy ustroje zdegenerowane (rządy dla własnej korzyści rządzących): tyranię, oligarchię i demokrację; oligarchia to rządy bogatych, nawet gdyby byli większością; demokracja natomiast to rządy ubogich, nawet gdyby znaleźli się w mniejszości
(…)
… od kobiet, odsyłając swoje kolejne dzieci do przytułków; próbował co najmniej kilkunastu zawodów; był m.in. lokajem, studentem seminarium, urzędnikiem, rolnikiem, guwernerem, kasjerem, kopistą nut, muzykiem, pisarzem i prywatnym sekretarzem; początkowo współpracował z encyklopedystami; swoją doktrynę wyłożył w: Rozprawie o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi, Ekonomii politycznej, Emilu…
… m.in. Systemu socjologii i Filozofii społecznej
wg niego, podstawowymi kategoriami socjologicznymi są: walka i rasa; pojęcie rasy ujmował on nie w kategoriach antropologicznych, lecz socjologicznych, jako pewnego rodzaju historyczną zbiorowość etniczną
rozwój społeczeństw wiązał - zgodnie z koncepcją darwinizmu społecznego - z walką o byt i konfliktami pomiędzy poszczególnymi grupami społecznymi…
… rękojmię trwałości państwa; wg Arystotelesa, klasa średnia daje największe szanse najbardziej cenionemu przez niego ustrojowi, tj. politei, systemowi trwałemu, wykluczającemu walki wewnętrzne; politeja to mieszanina oligarchii i demokracji
Średniowiecze
Doktryna teologiczna
Doktryna teologiczna, poza wyjaśnieniem boskiego charakteru władzy państwowej miała utrwali w świadomości społeczeństwa przekonanie…
… w państwie; tomizm uzasadniał hierarchiczną strukturę feudalizmu
monarchia wg św. Tomasza była najlepszym rządem
gdy władca stawał się niepoprawnym tyranem można było czynnie wystąpić przeciw niemu i takie postępowanie nie było buntem; św. Tomasz podawał kryteria, które wskazywały, kto jest tyranem; był to władca, który:
nielegalnie zdobył władzę (uzurpacja, gwałt, symonia)
władca legalny, władzy źle…
… państwa możemy zaprezentować według kryterium rodzajów zmian, jakie powodują one na mapie politycznej świata. Za L. Antonowiczem wyróżnia się cztery sposoby powstawania państw:
zjednoczenie dwóch lub więcej państw, prowadzące do powstania nowego państwa
rozczłonkowanie państwa na dwa lub więcej nowych państw
secesja części terytorium państwa dająca początek nowemu państwu
uzyskanie przez terytorium…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)