Genetyka 30.10.2012
Chromosom Y u człowieka i myszy
Izochromosomy Y - czasem u kobiet występują 2 jednakowe długie ramiona; osobnik niepłodny, żeński
31 lat poszukiwano genu determinującego płeć męską (chromosom Y u człowieka) - David Page - odkrył gen DP1007, okazało się jednak, że sa mężczyźni bez niego. ZFY - palce cynkowe na chromosomie Y - geny regulujące spermatogenezę SRY - rejon determinujący płeć męską (główny gen)- głównie u ssaków, gen konserwatywny, zaczyna działać w niezróżnicowanej gonadzie ; jeżeli jest chr. Y, a w nim gen SRY, to komórki podporowe:
komórki mezenchymatyczne, steroidogenne- komórki Leydiga typu podporowego - komórki Sertorliego)
a gonada - jądro
Jeżeli nie ma :
podporowe - folikotropowe
całość w jajnik
WT1 i SF1 - geny odpowiedzialne za poprawne różnicowanie gonad, działają na SRY
Domena wiążąca i aktywująca- części normalnego czynnika transkrypcyjnego. SRY ma tylko domenę wiążącą. Do części regulatorowej doczepia się … - podstawowy kompleks transkrypcyjny; enhancer (wzmacniacz) musi się połączyć z nim by zaszła ekspresja genu. SRY ułatwia ekspresją przez zbliżanie enhancera do Podst. Kompl. Transk. U człowieka włącza się SRY po 1 tygodniu, w komórkach linii płciowej pracuje przez całe życie osobnika. U myszy po 6 h, szybko i krótko. Jeśli ijest niska ekspresja może dojść do odwrócenia płci (min. 30 % komórek). Genem docelowym dla SR jest SOX9 - geny zawierające HMG (high mobility group) wykazujące na poziomie aminokwasów podobieństwo większe niż 60 %, zdolność łączenia z DNA. Najważniejsze są SOX3 (na chr. X- prekursor X) i SOX9 (autosomowy, plejotropowy - nie tylko determinacja płci, ale i struktura chrząstki). 4 h po włączeniu SRY włącza się wysoka ekspresja SOX9. Głównym celem SOX9 jest gen AMH - hormon antymilerowski, hamujący rozwój przewodów Mullera.
Szlak determinacji męskiej:
SRY Na niezdeterminowane gonady:
WT1- zmutowany powoduje nowotwory dziecięce u chłopców
SF1
GATA4/FOG2
Zdeterminowane:
SOX9 (nawet bez SRY może zdeterminować płeć męską)
FGF9 - czynnik wzrostowy, gwałtowana proliferacja komórek gonady, DHH
PDGF
Szlak płci żeńskiej:
RSPO1 - geny autosomowe, gen dla r-spondyna 1 (czynnik wzrostowy, mutowana powoduje choroby skóry), na chr. 1, działa na beta-katenine
WNT4 - geny autosomowe, na chr. 1, działa na beta-katenine
Beta - katenina - hamuje SOX9 BMP2
FST
Na długim ramieniu Y - AZF - liczne geny odpowiedzialne za prawidłowy przebieg spermatogenezy. U człowieka rejon AZF podzielono na 3 części: a, b, c. Niepłodność męska jest związana z delecjami w obrębie AZF:
(…)
… androgenami to gonada przekształci się w jądro (takie osobiniki produkują tylko samice), podobnie z samcami.
U płazów - samce ropuch mają narząd Bidera (szczątkowy jajnik) po wycięciu jądro rozwija się w funkcjonalny jajnik.
U ptaków, płazów, gadów - samice XY, samce XX.
Zjawisko frymartynizm - najczęściej u bydła, gdy ciąża bliźniacza i różnej płci (samce bliźniaków rozwijają się szybciej) - powstają anastomozy (przetoki) to połączenia naczyń krwionośnych, hormony męskie mogą przez nie działać na siostrę (maskulinizacja samicy).
Genandromorf - zarodek na początku podziałów mitotycznych zgubi jeden chromosom X, komórka potomna ustala sobie ze jest to samiec, a druga komórka, która nie zgubiła jest samicą. Dorosły osobnik ma połowę samczą i samiczą. Jest to możliwe, bo nie ma koordynacji hormonalnej…
… przebieg spermatogenezy. U człowieka rejon AZF podzielono na 3 części: a, b, c. Niepłodność męska jest związana z delecjami w obrębie AZF: jeżeli w a - nie ma komórek z których mogłyby powstać gamety;
jeżeli w b - geny regulujące mejozę, w zależności od brakującego kawałka mejoza zatrzymuje się w którymś momencie; jeżeli w c - mała ilość plemników.
Podczas gametogenezy dochodzi do nałożenia piętna…
… sekwencjonowania organizmów modelowych
gromadzenie, przechowywanie i udostępnianie danych
zbadanie implikacji etycznych, prawnych, i społecznych
kształcenie badaczy
ulepszenie biologii molekularnej
Częstość crossing-over zależy od odległości między genami. Geny markerowe - ważne w konstruowaniu map genetycznych, położenie ich dokładnie znamy, fenotyp łatwo zaobserwować, sprzężone i ważnymi dla nas cechami. Np…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)