To tylko jedna z 4 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Gatunki pisanych źródeł dokumentacyjnych:
Źródła dokumentacyjne to przede wszystkim dokumenty i akta. Stąd też ściśle wiążą się z ustrojem politycznym i gospodarczym oraz społecznym konkretnych państw.
Dokumenty i akta, które mają na celu porządkowanie zasady działania ustroju politycznego i społecznego, to pierwsza grupa gatunków źródeł dokumentacyjnych.
Traktaty międzynarodowe to dokumenty których zadaniem jest porządkować zasady współżycia międzynarodowego i w ten sposób tworzą podwaliny pod zasady prawa międzynarodowego lub też te zasady realizują. Przykładowo traktat z Verdun z 842 roku który zadecydował o podziale państwa Karola Wielkiego. Szczególnie w XIV i XV wieku wiele takich umów (konkordatów) zawierało papiestwo z poszczególnymi państwami celem uregulowania spraw interesujących obie strony.
Konstytucje określały kształty ustrojowe poszczególnych państw. Są to dokumenty wydawane przez władzę w celu stworzenia nowego stanu prawnego. Są to dokumenty w ścisłym znaczeniu tego słowa. Noszą one różne nazwy:
w państwie karolińskim to kapitularze (capitularia), które dzielimy na trzy grupy: legibus addenda gdy zmieniają istniejący stan prawny, per se scribenda mające obowiązywać tylko poddanych i missorum - instrukcje dla wysłanników króla
we Francji to ordonanse obowiązujące najpierw w domenie królewskiej, potem w krajach wasalów, a ostatecznie w całym państwie.
W Anglii są to konstytucje (constitutiones), asyzy (assisae) czyli statuty jeżeli są wydawane po naradzie z możnymi, a gdy wydaje je sam król to mamy chartae (przywileje). W zakresie sądownictwa zaś ryty ( brevia, writs), Z chwilą powstania parlamentu ten przedstawiał królowi projekty ustaw ( bill) i po zatwierdzeniu przez króla projekt stawał się ustawą (act).
W Niemczech ustawy cesarskie noszą nazwę konstytucji.
W miastach włoskich obowiązywały statuty, na Sycylii wydawano capitula lub grazie (przywileje).
W Polsce mamy statuty królewskie ( Kazimierza Wielkiego, warcki - 1423 rok), przywileje (koszycki 1374, nieszawski 1454 itp.) królewskie edykty ( w sprawach wyznaniowych), dekrety ( w sprawach handlu) i ordynacje ( w sprawach gospodarczych) a także lauda - postanowienia sejmików terytorialnych. Po ograniczeniu ustawodawczej władzy króla na rzecz sejmu ustawy noszą nazwy konstytucji sejmowych.
Niektóre z konstytucji mają szczególne znaczenie np. konkordat wormacki z 1122 dotyczący zasad obsadzania beneficjentów kościelnych czy Magna charta libertatum Jana bez Ziemi z 1215 roku określająca prawa rycerstwa angielskiego. Z polskich konstytucji należy wymienić konstytucję Nihil novi z 1505 roku, a zwłaszcza ustawę konstytucyjna z 3 maja 1791.
Dokumenty i akty były środkiem wykonywania władzy zarówno w średniowieczu jak i w czasach nowożytnych. Ich charakter, istota i walory prawne są różnorakie zależnie od obyczajów, przepisów i poziomu kancelarii a także samej władzy, której owa kancelaria służyła. W każdym razie sytuacja obserwowana w kancelarii papieskiej, czy też królów francuskich sugeruje, że wśród dokumentów polskich można wyróżnić pewne gatunki co najmniej akty łaski i akty administracyjne.
(…)
… i stąd rolle (rolls) - księgi sądu królewskiego (curia regis). Podobne zjawisko wystąpiło we Francji gdzie kompetencje sądu królewskiego w XIII wieku skoncentrował jeden z jego organów - Parlament . Inaczej sprawa wyglądała w Polsce, gdzie właściwie kompetencje sądownictwa królewskiego i centralnego były niewielkie, a to w wyniku jurysdykcji sądów grodzkich i ziemskich w zakresie spraw niespornych. Stąd…
… a tylko niekiedy stanowi ona dokumentację dochodów czerpanych z owej własności. Można wyróżnić kilka gatunków źródeł.
Poliptyki lub poliptychy ( grec. Poliptikon) to wczesnośredniowieczne opisy nieruchomej własności patrymonialnej lub kościelnej, wywodzące się z późnorzymskich katastrów (ksiąg podatkowych) Miały one kształt poliptyku czyli kilku kart ze sobą połączonych. Z punktu widzenia prawa…
… stanowi jeden z bardziej cennych gatunków źródeł
Wizytacje kościelne sięgają swymi początkami czasów karolińskich. Jednakże opisy tych wizytacji pojawiają się dopiero w XV wieku. Opisy wizytacyjne dotyczą najniższych jednostek organizacji kościelnej - parafii. Dotyczą zarówno uposażenia kościelnego jak i samego kościoła i jego urządzeń, niosą informacje o duchowieństwie jak i o wiernych, wnikają w szczegóły życia parafialnego.
Potrzeba orientacji w zasobach materialnych państwa pojawia się już w IX wieku w państwie pokarolińskim. Opisy, które powstają są wynikiem dokonywanych przez specjalnych komisarzy wizytacji dóbr królewskich. W 1087 roku stworzono z polecenia Wilhelma Zdobywcy Descriptio totius Angliae lepiej znane jako Domesday Book dający obraz zasobów materialnych a pośrednio demograficznych…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)