Fraszka staropolska: Fraszka - ma wiele wspólnego z epigramatem (krótki napis na kamieniu grobowym, przedmiocie wotywnym lub dziele sztuki; do rangi literatury podniósł epigramat Simonides z Kos VI w. p. n. e.; Julius Caesar Scaliger określał go jako poemat opisujący ludzi, rzeczy lub zdarzenia, którego zaletą jest krótkość i dowcip, osiągane za pomocą kontrastu i niespodzianki), ale nie jest z nim tożsama; - do literatury polskiej wprowadził fraszkę Jan Kochanowski, sam stworzył na polskim gruncie jej odmianę gatunkową i nazwę; jej cechy nie są wyraźne, a granice ostre; wśród fraszek są epigramaty wiersze liryczne, refleksyjne, erotyczne; - wWydane w Krakowie w 1584 roku, w Drukarni Łazarzowej;
- Kochanowski szczególnym zainteresowanie obdarzał literaturę grecką, jego około pół setki fraszek można wywieść z Antologii greckiej (I w. p. n. e.);tak jak w zbiorze, i u Kochanowskiego, w trzech księgach, sąsiaduje powaga z żartem, refleksja z humorem, erotyk z epigramatem;
- większość fraszek pisze autor do kogoś lub czegoś (Do doktora, D fraszek); na kogoś lub na coś (Na fraszki, Na dom w Czarnolesie); o kimś lub o czymś w nich opowiada (O Gąsce, O Miłości); tudzież swoje zapożyczenia skądś kwituje (Z Anakreonta, Z greckiego); czynnikiem scalającym tę rozmaitość jest perspektywa podmiotowa: poeta, który czyta, rozmyśla, rozpamiętuje, rozdaje ukłony i przycinki;
- posługują się anegdotami, notują nazwiska bohaterów zdarzeń i adresatów; nie jest to jednak „kronika towarzyska” - przeżycie osobiste i zdarzenie, podobnie jak pomysł są współtworzywem refleksji;
- pointa Fraszek Kochanowskiego nie jest oparta na niespodziance i zaskoczeniu, lecz na celnym i wyostrzonym wyłożeniu myśli prowadzonej od początku utworu;
- Fraszki skłaniają się ku sentencjonalności, o zmiennym, w zależności od utworu, charakterze;
- erotyka Fraszek jest w porównaniu z Pieśniami zawsze mniej poważna; Kochanowski sięga do stylu wysokiego, by obniżyć jego rangę; tematyka nie jest zróżnicowana, w przeciwieństwie do stylu -są one jakby wariacjami na ten sam temat;
- kunsztowność stylu: np. fraszka I, 14 - pisana wedle wzorca versus canrini - wers czytany wspak również ma sens;
- brak we Fraszkach ideologii;
- budowa: wiele typów wiersza - 5-, 7-, 8-,10-,11-,12-,13-, 14- zgłoskowce; poza wierszami stychicznymi mamy izosylabiczne strofy czterowersowe i trzy sonety, każdy o nieco innej budowie;
- autorem fraszek był także Jan z Kijan w tomie Fraszki Sowiźdzrała Nowego (1614);
- ktoś jeszcze pewnie też.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)