Apel- (łac. appellare- mówić, wołać)- utwór, bądź jego fragment, w którym autor bezpośrednio zwraca się do konkretnego odbiorcy, grupy odbiorców lub całej publiczności czytelniczej celem przekonania ich do jakiejś racji społecznej, politycznej lub moralnej.
Apostrofa- (gr. apostrophe- zwrot)- składniowy środek stylistyczny; bezpośredni zwrot do adresata (postaci alegorycznej, upersonifikowanej rzeczy) utrzymany w podniosłym, patetycznym tonie, występujący w uroczystych utworach lirycznych, mowach publicznych, skierowany na przykład do władcy, bóstwa, idei, osoby zmarłej. Apostrofa występuje w formie wołacza, czasem poprzedzonego patetycznym wykrzyknikiem.Bardzo często w formie apostrofy autor zwraca się do muzy z prośbą o natchnienie lub prosi boginię miłości o wyrozumiałość. Apostrofy stosowane są w oracjach oraz w utworach poetyckich utrzymanych w stylu wysokim, na przykład w odach, hymnach; nadając wypowiedzi rys wzniosłości i podkreślając emocjonalny stosunek wypowiadającego. Może się pojawiać zarówno na początku, jak i wewnątrz utworu. Wskazuje adresata w obrębie świata przedstawionego w wypowiedzi artystycznej.Na przykład:
Święta miłości kochanej ojczyzny
czują cię tylko umysły poczciwe!
Dla ciebie zjadłe smakują trucizny,
dla ciebie więzy, pęta nie zelżywe.
Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,
gnieździsz w umyśle rozkoszy prawdziwe.
Byle cię można wspomóc, byle wspierać,
nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać.
Ignacy Krasicki „Hymn do miłości ojczyzny”
Eksklamacja (łac. exclamare- wołać)- okrzyk, wypowiedzenie wykrzyknikowe, często urwane, wtrącone w tok wypowiedzi w celu wskazania na emocje mówiącego. Zwykle poprzedzone wykrzyknikiem (na przykład: o! , oh!, ach!). Może przybrać formę apostrofy. Często w postaci równoważnika zdania lub wypowiedzi eliptycznej, wyrażające silne emocje. W tekście pisanym ujawniona za pomocą wykrzyknika. Na ogół o zwięzłej i ważnej treści, podanej w sposób emocjonalny, często patetyczny, świadczący o autentycznym zaangażowaniu uczuciowym podmiotu mówiącego we własną wypowiedź. Eksklamacja w formie apostrofy (sentencji) bywa używana zwłaszcza w utworach o zacięciu moralizatorskim. Szczególnie często obecna jest w poezji. Na przykład:
Ojczyzno moja, na końcuś upadła!
Zamożna kiedyś w sławę, i w siłę!
Franciszek Karpiński „Żale Sarmaty...” (fragment)
Inwokacja (łac. invocatio- wezwanie, błaganie)- rozbudowana apostrofa znajdująca się na początku utworu lub początku jego wyodrębnionej części. Zazwyczaj występuje jako podniosła prośba skierowana bezpośrednio do bóstwa (bądź muzy) i będąca prośbą o wsparcie duchowe i natchnienie (lub inną łaskę) dla autora dzieła. Niekiedy może mieć charakter pieśni dziękczynnej i łączyć się z takimi pojęciami, jak: ojczyzna, miłość, wiara. Inwokacja pełni ważną funkcję w eposie homeryckim, skąd trafiła do nowożytnej epiki wierszowej. Stanowi rodzaj wstępu do poematu epickiego, jest konwencjonalnym elementem struktury eposu, znamieniem stylu wysokiego. Zawarte jest w niej określenie tematu utworu. Pierwowzorem inwokacji były apostrofy do Muzy w „Iliadzie” i „Odysei” Homera. W czasach nowożytnych- obok konwencjonalnego zwrotu do Muzy, opiekunki poezji- pojawiają się w eposie zwroty do Boga, na przykład w „Wojnie chocimskiej” W. Potockiego. W „Panu Tadeuszu” A. Mickiewicza łączy wezwanie do Litwy, określające temat poematu i personifikuje w pewnym stopniu ojczyznę poety, z apostrofą do Matki Bożej. Inwokacja rozpoczyna na przykład „Księgę pierwszą Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. Innym przykładem inwokacji może być również fragment „Iliady” Homera:
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)