Filozofia społeczna św. Tomasza:
Człowiek to byt złożony. Św. Tomasz początkuje postrzeganie człowieka jako osoby (nurt personalistyczny; filozoficzna tendencja alternatywna - człowiek jako indywiduum; inaczej wygląd filozoficzna wizja ustroju politycznego i instytucjonalnego oparta na założeniu człowieka jako indywiduum, inaczej dla założenia człowieka jako osoby). Jeżeli człowiek jest osobą, to człowiek jest rzucony w świat, a pewne nieprzekraczalne, niezmienne wartości są dane człowiekowi - w personalizmie - przez Boga (głównym zadaniem jednostki jest kwestia sposobu realizacji danych wartości we wspólnocie). Jeżeli człowiek jest indywiduum, to człowiek nie jest rzucony w świat, lecz znajduje się w świecie, a jako byt autonomiczny może zawiązywać różne wsólnoty i to on wyznacza zakres wartości wspólnotowych do realizacji (stąd etos prowadzenia deliberacji: dla indywiduum jest tak, że to ona, dla przykładu, uznaje, że życia zaczyna się momentu poczęcia). W skrócie: wartości dane (fundamentalizm) kontra wartości konstruowane (fundacjonalizm). Jak pogodzić chrześcijaństwo z państwem liberalnym? Idea praworządności (pewne normy wydane przez legislatywę mogą nie zgadzać się z powszchnym poczuciem moralnym wspólnoty) jest różna od idei słuszności (rozróżnienie na państwo prawne i państwo prawa, np. Niemcy hitlerowskie były państwem prawnym, ale nie państwem prawa). Czy Tomasz miał wpływ na Hegla?
Dusza może istnieć bez ciała, ale stanem naturalnym dla duszy jest stan zjednoczenia z ciałem. Dusza to substancja duchowa obdarzona rozumem. Dusza w hierarchi bytów znajdują się między czystymi inteligencjami dysponującymi możnością bezpośredniego poznania Boga, a zwierzętami (człowiek przez ciało znajduje się na poziomie intelektu - możności pośredniego poznania Boga).
Naturalne uczestnictwo człowieka w społeczeności, które jest uporządkowana na wzór prawa boskiego (Tomasz zakłada strukturę wzorców hierarchicznych) - społeczności mają w ten sposób działać, aby jak największą liczbę ludzi doprowadzić do zbawienia. Porządek społeczności (każda z tych relacji jest częściowo autonomiczna, ale i częściowo podporządkowana względem typu wyższego): a) rodzina, b) wieś, c) miasto, d) państwo. Jednostki muszą posiadać obowiązki społeczne, aby utrzymać każdą z tych relacji - stąd jednostka posiada obowiązki wobec rodziny, wsi, miasta i państwa. Dobro jednostki wtw dobro wspólne (jeżeli społeczność narusza dobro jednostki, to społeczność ta przyjęła zły wzorzec organizacyjny). Władza jest gwarantem porządku społecznego, jej legitymacją jest prawo naturalne. Wedle Tomasza istnieje naturalna nierówność między ludźmi (to jest wyraz systemu feudalnego). Wyróżnienie trzech grup społecznych ze względu na środki produkcji: a) optymaci - świeccy i duchowni, którzy są feudałami (a zatem nie pracują dla innych grup społecznych), b) ludzie honoru - ludzie pracujący w warsztatach pracy, którzy posiadają mniejszy majątek, niż optymaci, c) ludzie biedni - ludzie nieposiadający majątku, ale świadczący pracę na rzecz innych grup.
(…)
… człowieka, które zawierają w sobie element subiektywny, czyli interes partykuarny - niemniej człowiek poznaje prawo naturalne przez właśnie te skłonności), np. do samozachowania swojego i rodziny życia, do przedłużenia gatunku, do współdziałania ze społeczeństwem, ) c) prawo pozytywne, d) prawo kanoniczne - odnosi się do spraw kościoła, ale także i państwa.
Istnieją dwa porządki prawne (czyste przejęcie…
…:
„Obrońca pokoju” - opus magnum,
programowy oponent myśli tomaszowej: a) hierarchia kościelna nie pochodzi z boskiego ustanowienia (wszyscy kapłani są względem siebie równi pod każdym względem, bez względu czy w optyce prawa kanonicznego, pozytywnego, a przede wszystkim boskiego; żaden kapłan nie może powoływać się na prawo boskie w przypadku zastosowania siły lub rozkazywania; kapłani nie mają prawa decydować, co jest ortodoksją, a co jest herezją);
zgoda z tomaszową filozofią: a) państwo istnieje po to, aby zapewnić dobre życie, które polega na działaniu, którego celem jest wolność jednostki (to zaś możliwe jest poprzez kształcenie się w cnotach praktycznych i intelektualnych), b) przyczyna celowa państwa jest podstawą przyczyn formalnej, materialnej i sprawczej państwa
w gruncie rzeczy Marsyliusz…
… stara się uwspółcześnić arystotelizm przez krytykę kościoła: a) jego dążenie do władzy przez wykorzystywanie chrześcijańskiego objawienia jest chorobą społeczną, która uniemożliwa powołanie dobrego rządu, ponieważ niszczy jedność ustroju i porządku prawnego, co w konsekwencji prowadzi do anarchii (a każdy ustrój jest lepszy od anarchii), b) kapłani nie powinni mieć żadnej władzy kierowniczej…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)