ZAGADNIENIE PRAWDY
Warunki dla dobrej teorii prawdy (B. Russell, 1912):
1º Teoria prawdy musi być zarazem teorią fałszu.
2º Prawda ma być własnością przekonań.
3º Prawda ma zależeć od relacji przekonań do czegoś innego.
(4º) Należy odróżnić definicję prawdy od kryterium prawdziwości.
Ad. 1°
Semantyka jednowartościowa byłaby sprzeczna - aby w ogóle mówić o prawdzie, musi istnieć fałsz.
- jeżeli podział zdań na prawdziwe i fałszywe jest rozłączny i zupełny, to wykluczamy wielowartościowość i zdania pozbawione wartości logicznej,
- jeżeli podział ten jest stabilny, to nie ma zdania, które zmieniałoby swoją wartość logiczną w czasie, tzn. najpierw byłoby prawdziwe, a potem fałszywe (lub odwrotnie).
Ad. 2°
„Prawda ma być własnością ...” - warunek ogólny; „... przekonań” - doprecyzowanie Russella. Prawdę (prawdziwość) o czymś się orzeka. Nośnik prawdy - to, o czym prawdę się orzeka, to, czego prawda jest własnością. Zastąpienie „przekonań” (stałej) „nośnikami prawdy” (zmienną) - uogólnienie.
prawda = prawdziwość ≠ Prawda
Nośniki prawdy - 2 rodzaje (za K. Twardowskim, Czynności i wytwory):
(1) Czynności - akty mowy (myślenia),
(2) Wytwory:
a) propozycjonalne nośniki prawdy (proposition - sąd w sensie logicznym) - mają postać językową zdań w sensie logicznym (sądów), przekonania, rozumowania, myśli (⇒ subiektywizm, psychologizm),
b) niepropozycjonalne nośniki prawdy - wyobrażenia, przedstawienia.
Najczęściej za nośniki prawdy przyjmuje się zdania w sensie logicznym.
Kryterium gramatyczne do 2a - prawdę można orzekać tylko o zdaniach oznajmujących (Stoicy), ale nie wiadomo, czy o wszystkich - wykluczenie:
1. zdań o przyszłości (Arystoteles) - nie wiadomo, czy jutro odbędzie się bitwa morska,
2. zdań o przeszłości (Dummett?), 3. zdań o teraźniejszości:
a) moralnych - zdania te nie mają wartościowania logicznego, nie są nośnikami prawdy (ekspresywiści, emotywiści),
b) okresy warunkowe, mimo posiadania formy nośników prawdziwości (G. Ryle),
c) prawa przyrody (konwencjonaliści).
Ad. 3°
1. Czym jest ta relacja?
2. Czym jest to „coś innego”?
B. Russell - relacją tą jest zgodność z faktami. Wykluczenie nieklasycznych teorii prawdy (brak relacji lub relacja do innych przekonań - koherencjonizm). Dobra teoria prawdy to klasyczna teoria prawdy
Klasyczna (≈ korespondencyjna) teoria prawdy - Platon, Arystoteles (intuicyjne).
Platon, Sofista - zdanie jest prawdziwe, gdy (ponieważ) jest zgodne z faktami lub rzeczywistością. „Zdanie jest prawdziwe, gdy mówi o rzeczach takimi, jakimi są”.
(…)
… sprzeczności),
2. odrzucenie klasycznej definicji prawdy,
3. porzucenie języków uniwersalnych (semantycznie zamkniętych), nie rozróżniających języka przedmiotowego i metajęzyka, w których na tym samym poziomie występują wyrażenia przedmiotowe (zdania) i ich nazwy, a także terminy odnoszące się do zdań języka przedmiotowego (predykaty „prawdziwy” i „fałszywy”) - języki te są wewnętrznie sprzeczne…
…, fałszywe zaś w przeciwnym wypadku.
Definicja spełniania
Jeśli nazwa danego przedmiotu zostanie wstawiona w miejsce zmiennej wolnej w funkcji zdaniowej i powstanie zdanie prawdziwe, to przedmiot lub ciąg przedmiotów spełnia daną funkcję zdaniową.
Zdanie - funkcja zdaniowa bez zmiennych wolnych.
Spełnianie jest związane z interpretacją języka (sformalizowanego), przypisania mu ścisłego znaczenia, powiązania…
… i matematyki, z jakimi faktami korespondują te zdania, o ile są prawdziwe? Rozwiązanie - platonizm, przyjęcie odrębnej rzeczywistości matematycznej.
(7) Zarzut Wielkiego Faktu (D. Davidson) - według Fregego wszystkie zdania prawdziwe/fałszywe mają tę samą denotację - Prawdę/Fałsz. Wielki Fakt, rzeczywistość jako całość - każde zdanie prawdziwe koresponduje z całą rzeczywistością, z innymi zdaniami.
Zarzuty…
…, jest prawdziwe (Russell, Moore).
5. Relatywizacja do niejasno określonych i zmiennych celów życiowych (Schlick).
(3) Minimalistyczne teorie prawdy:
a) redundancyjna teoria prawdy - zbędność (redundancja) predykatu „prawdziwy”: powiedzieć, że zdanie p jest prawdziwe, to tyle samo, co powiedzieć, że p.
b) deflacyjna teoria prawdy - zbędność predykatu „prawdziwy”, który nie pełni żadnych funkcji teoretycznych.
c…
… zawsze i tylko wtedy, gdy śnieg jest biały.
Definicja jest merytorycznie trafna, jeśli wynikać z niej będą wszystkie równoważności postaci T (i jej podstawienia); definicja cząstkowa prawdy, schemat.
(3) Wyraźne oddzielenie języka przedmiotowego i metajęzyka.
Antynomia kłamcy: „Epimenides Kreteńczyk twierdził, że wszyscy Kreteńczycy kłamią”
Rozważmy następujące zdanie „s”: „zdanie podkreślone nie jest zdaniem prawdziwym”.
1° „s…
… jest uzasadnione, mieć dostęp do procedur weryfikacji/falsyfikacji. (Znać) znaczenie = (znać) użycie. Antyrealizm semantyczny.
Zarzut: są zdania prawdziwe, których nie można uzasadnić (twierdzenie Gödla). Zaś zdania, których nie możemy uzasadnić, nie będą ani prawdziwe, ani fałszywe, a nawet będą w ogóle niezrozumiałe.
Krytyka Davidsona: pominięcie podmiotu poznania. Wprowadzenie obiektywnych, transcendentnych…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)