Empiryzm brytyjski (J. Locke, G. Berkeley, D. Hume) Niektórzy anglosascy historycy filozofii uważają, że dopiero od epoki empiryzmu brytyjskiego zaczyna się w filozofii „naukowe”, „poważne” jej uprawianie, stąd też bywa że nawet na anglosaskich studiach filozoficznych nie sięga się w historii dalej niż do epoki Oświecenia. Dlaczego tych trzech filozofów jest tak ważnych? Co takiego istotnego wnieśli do interesującej nas dziedziny?
Nie wchodząc w szczegóły, przyczynili się przede wszystkim do ugruntowania stanowiska fenomenalistycznego w epistemologii (co zaowocowało określonymi rozwiązaniami metafizycznymi), poddali krytyce arystotelesowsko-tomaszowe pojęcie substancji (bytu konkretnego) oraz metafizykę jako naukę o bycie realnym. Ponadto Berkeley sformułował radykalne stanowisko idealizmu metafizycznego, zaś Hume był bliski stanowisku solipsyzmu metafizycznemu, do którego prowadził go jego radykalny sceptycyzm.
Locke (XVII/XVIII) nawiązujący do epistemologicznego stanowiska arystotelesowskiego , sformułował nowy typ empiryzmu, w myśl którego nie tylko nasze poznanie opiera się na spostrzeżeniach zmysłowych, lecz wszelka nauka teoretyczna powinna się opierać na doświadczeniu zmysłowym. Odrzucał jednocześnie arystotelesowską metafizykę, uważając, że ani nasze poznanie zmysłowe nie uprawnia nas do mówienia o substancjach, ani umysł ludzki nie jest w stanie rozwiązać problemów metafizycznych. Filozofia powinna być, według Locke'a, przede wszystkim epistemologią, tj. analizą treści naszego poznania i zawartości naszego umysłu. W tym ostatnim sensie brytyjski myśliciel kontynuował linię zapoczątkowaną przełomem Kartezjusza , który radykalnie oddzielił sferę bytu od sfery myślenia. Locke jednocześnie, mimo że przejął po francuskim uczonym koncepcję idej jako tzw. przedstawień umysłowych, to w przeciwieństwie jednak do niego, odrzucał podejście natywistyczne. Idee nie są wrodzone, jak głosił Kartezjusz, umysł ludzki przeformułowuje tylko to, co dostarczają zmysły, wobec tego, nasze przedstawienia umysłowe (wyobrażenia, pojęcia itd.) mają pochodzenie empiryczne. Wrodzone są wyłącznie władze naszego umysłu, twierdził Locke. Jednocześnie podkreślał, że obok doświadczenia zmysłowego dysponujemy poznaniem refleksyjnym (doświadczeniem wewnętrznym, doświadczeniem nas samych), stał więc na stanowisku dualizmu epistemologicznego, wyróżniającego dwa typy poznania: zmysłowe i intelektualne.
Wyróżnił dwa typy jakości zmysłowych : pierwotne, tj. takie, które spostrzegamy za pomocą wielu zmysłów (wymieniał tu: rozciągłość przestrzenną, kształt, ruch) oraz wtórne, czyli takie, które spostrzegamy za pomocą jednego zmysłu (barwa, dźwięk, smak czegoś). Te ostatnie jakości zmysłowe, zdaniem Locke'a, są subiektywne, tzn. zależą od naszego aparatu poznawczego i różnią się w zależności od tego, kto i w jakim stanie je percypuje
(…)
… istnienie swej formalno-materialnej strukturze, ale jednocześnie uważał, że podmioty (duchy) są niezniszczalne i proste, czyli, że są substancjami (spirytualizm).
Oprócz stanowiska teistycznego przyznającego Bogu istotne miejsce w pochodzeniu i strukturze świata (Bóg jest stwórcą świata ex nihilo i podtrzymuje go w istnieniu oraz współdziała poprzez swoją opatrzność z istotami żywymi), wyróżniamy ateizm, antyteizm, deizm, politeizm, panteizm i panenteizm. Ateizm to doktryna lub postawa wyrażająca negację Boga lub zerwanie z Bogiem. Antyteizm to wrogość wobec wiary w Boga i walka z różnymi przejawami religii lub też teorie błędnie pojmujące naturę Boga. Deizm przyjmuje istnienie Boga stwórcy (jako „Konstruktora”, „Zegarmistrza”), przeczy jednak Jego działaniu w świecie. Politeizm uznaje istnienie wielu istot boskich. Panteizm utożsamia rzeczywistość z Bogiem lub bytem absolutnym, zaś panenteizm głosi, że wszystko, co istnieje jest częścią Boga, znajduje się w Nim, ale Go nie wyczerpuje.
W kwestii pojęć ogólnych (nazw ogólnych, terminów ogólnych) istnieją cztery zasadnicze stanowiska: nominalizm, konceptualizm, realizm skrajny i realizm umiarkowany. Pomijając wymieniony wyżej nominalizm…
… się poglądy ateistyczne; anglikański biskup chciał więc w jakiś sposób zreformować naukę, by ochronić człowieka przed depersonalizacją, czyli traktowaniem go, jako byt czysto biologiczny, a nawet fizyczny. Ponadto stał on na stanowisku nominalistycznym, czyli uważał, że nie istnieją ani ogólne przedmioty, ani ogólne pojęcia, a jedynie nazwy, którymi się posługujemy w opisie rzeczy przez nas spostrzeganych…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)