Tematem wykładu były koncepcje poznawcze. W notatce zostały poruszone następujące zagadnienia: teoria dysonansu poznawczego Festingera, dysonans, dysonans podecyzyjny, dysonans w sytuacjach wymuszania uległości, strategia maksymalizacji subiektywnie oczekiwanej użyteczności, koncepcje oparte na teorii potrzeby, podział potrzeb, teoria potrzeb Murraya. Ponadto w notatce zostały zawarte informacje o tym od czego zależy siła motywacji do poradzenia sobie z dysonansem, jakie są sposoby redukcji dysonansu poznawczego, w jakich sytuacjach dysonans poznawczy jest widoczny.
Wykład 5
Ostatnio omawialiśmy koncepcje aktywacyjne ze zmiennymi poznawczymi, które implikują ciekawość. Dziś
KONCEPCJE POZNAWCZE
[1] Teoria dysonansu poznawczego Festingera: nie obejmuje całości zachowań ludzkich, zajmuje się tylko jedną ich klasą (różnicami w systemie poznawczym)
Teza: jeżeli w systemie poznawczym są dwa elementy poznawcze (np. pojęcia, sądy, myśli..) to mogą one być w trzech pozycjach:
- brak związku
- tworzą dysonans (rozbieżność)
- tworzą konsonans (zbieżność, kiedy dwie informacje wzajemnie się potwierdzają)
Konsonans niesie przyjemność, a dysonans emocje negatywne- przykrość.
W przypadku dysonansu nie chodzi o sprzeczność logiczną, ale o to, czy nam się wydaje, że coś jest sprzeczne.
Motywacje do poradzenia sobie z dysonansem:
1- redukcja (najlepiej tak, aby powstał konsonans, czyli stan pożądany)
2- unikanie sytuacji mogących zwiększyć dysonans
Dysonans nie zawsze wywołuje motywację, np. można powiedzieć, że kobiety są okropne, bo…, ale są też cudowne i wcale nie jest to sprzeczne („mężczyźni są pożyteczni, ale tak naprawdę do niczego nie służą”- Pilch). Sprzeczność powstaje, gdy zaangażowane jest własne „ja”.
Od czego zależy siła motywacji do poradzenia sobie z dysonansem?
- od wielkości niezgodności
- od ważności elementów poznawczych
- od trudności związanej z usunięciem niezgodności (jeśli trudność jest zbyt duża motywacji brak)
Jest to motywacja homeostatyczna.
Sposoby redukcji dysonansu poznawczego:
- zmiana jednego elementu poznawczego (odrzucenie go lub zmiana na inny), np. palacz rzuci palenie lub będzie odrzucał materiały informujące o szkodliwości palenia
- dodanie nowych elementów niwelujących różnicę, np. osoba palacz powie: „wiem, że palenie szkodzi, ale w mojej rodzinie ci, którzy palili długo żyli, a niepalący umarli młodo”
- zmniejszenie ważności jednego z elementów, np. kiedy przyjaciółka ukradnie nam pieniądze powiedzenie sobie „jaka tam przyjaciółka, ledwo ją znam” (3 lata)
W jakich sytuacjach dysonans poznawczy jest widoczny?
DYSONANS PODECYZYJNY- występuje po podjęciu decyzji, ale nie u wszystkich występuje z taką samą siłą, ludzie różnią się tendencją do tego dysonansu (niewydolność procesów decyzyjnych)
Fazy procesu decyzyjnego:
1- decyzyjna, kończy się odczuciami pozytywnymi/negatywnymi
2- podecyzyjna- negacja, że decyzja została podjęta dobrze, niezadowolenie, brak swobody wyboru, bo droga została już zamknięta, nieprzyjemny stan- „czy dobrze wybrałem?”
Od czego zależy siła tego dysonansu?
- jest większy bezpośrednio po decyzji
- jest większy im ważniejsza byłą decyzja
(…)
…, np.
potrzeba dominacji - potrzeba ulegania
potrzeba opiekowania się - potrzeba bycia pod opieką
Jest to ciekawe, bo możemy sobie uświadomić, że mamy sprzeczne potrzeby.
- mówił o hierarchii potrzeb, ale nie tak jak Maslow. Wg niego każdy z nas wytwarza inną hierarchię, jest to sprawa indywidualna
- mówił o potrzebach priorytetowych, które dynamizują nasze zachowanie w większym stopniu niż inne
- rozpropagował pojęcie konfliktu potrzeb (motywów); trójpodział:
dążenie - dążenie (np. ktoś ma dwie „kandydatki” na żonę, ale żyje w religii, gdzie bigamia nie jest możliwa i musi się zdecydować)
unikanie - unikanie (jedno trzeba wybrać; „mniejsze zło”?)
dążenie - unikanie (jedna rzecz jednocześnie nas pociąga i odpycha, gdy zbliża się moment „konsumpcji” wartość dodatnia zmniejsza się w naszej ocenie…
… wybór: uważać się za szaleńca lub zmienić postawę) lub wyolbrzymienie nagrody/kary, np. kiedy żona wyjeżdża i nakazuje mężowi posprzątać mieszkanie, bo jak on tego nie zrobi to pogrozi mu palcem „oj ty ty niedobry mężu”
1) efektem ubocznym jest utwierdzanie się w opinii (mąż mówi „teraz już naprawdę nienawidzę sprzątania”)
2) pomniejszanie nagrody/kary (mąż mówi „ee, pogrozi mi palcem…
…) prawdopodobieństwo subiektywne i użyteczność oceniane są niezależnie (osobno, nie mogą na siebie wpływać) <= nieprawdziwe (są optymiści i pesymiści poznawczy, ci drudzy mówią o małym prawdopodobieństwie tego, co użyteczne)
(3) prawdopodobieństwo subiektywne i użyteczność wzajemnie się kompensują <= nieprawdziwe
(4) ryzyko nie stanowi dla dycydenta wartości <= nieprawdziwe (bardzo często kierujemy się ryzykiem…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)