Drogi realizacji wizji państwa w ujęciu socjalistów (rewolucja czy demokracja parlamentarna); ludowców (parlamentaryzm, samorząd, spółdzielczość); endecji (państwo narodowe); sanacji (państwo uspołecznione). Większość ugrupowań opowiadała się za drogą ewolucji - partie chłopskie, ND, PPS.
RUCH LUDOWY
Partie chłopskie - dążąc do realizacji celu należy przede wszystkim kierować się zasadami moralnymi, by działać w sposób sprawiedliwy. Ten nakaz moralny sprzeciwia się drodze rewolucji. Jeśli chłopi w sposób krwawy zdobędą władzę, równie dobrze mogą ją w ten sam sposób stracić. Droga przemian demokratycznych jest też właściwa ze względu na politykę - Polski nie stać jest na rewolucję. Niepodległość może być zagrożona jeśli dojdzie do rewolucji. Poza tym rewolucja jest sprzeczna z naturą chłopa, gwałtowne przemiany godzą w naturę jego pracy. Drogą realizacji Polski Ludowej jest zwycięstwo wyborcze; zamierzali to osiągnąć uświadamiając chłopów, którzy stanowili większość narodu. Zdobycie władzy odłożono w czasie. Sposoby dochodzenia do Polski Ludowej: - pokazywano rolę oświaty (zachęcano do posyłania dzieci do szkoły, ale też by chłopi sami tworzyli ruch oświatowy - organizowali domy kultury, biblioteki, by oświata docierała na wieś nie tylko poprzez szkoły. HASŁO - „Ziemia - władza - wiedza” (wszystkie te elementy są ze sobą ściśle związane); w Polsce jest Mao ludzi wykształconych, a bez wykształconych obywateli nie można zbudować silnego państwa;
- chłopi powinni działać poprzez samorząd - kierowanie swoich kandydatów do gminy; samorząd jako źródło kształtowania postaw obywatelskich; zakładanie różnych organizacji (kółka rolnicze, kasy oszczędnościowe), by wyeliminować przeciwnika; dzięki takiemu organizowaniu życia na wsi nauczą się organizowania życia w państwie;
- spółdzielczość jako doga poprawy sytuacji społecznej i gospodarczej, ale także realizacja celów politycznych (rząd uległby naciskom chłopów). Spółdzielczość (bezkrwawa rewolucja) głosili Stanisław Thugutt, Stanisław Biłkowski, Zygmunt Załęski, Jerzy Kuncewicz (w spółdzielni nikt nikogo nie uciskał, dzielono się zyskami). Spółdzielnie spożywców - stowarzyszenia, spółki, które zakładały sklepy bez marży, zysku; spółdzielnie obejmowały produkcję, gdzie chłopi łączyli się, żeby móc łatwiej zdobywać nawozy, maszyny, a później łatwiej - bez pośredników sprzedawać produkty. AGRARYZM - rozwój społeczny poprzez wieś, rolnictwo, gospodarkę rolną, ziemię. Tylko praca powinna może być podstawą do oceniania człowieka, zwłaszcza praca na roli pokazuje, że jest on odpowiedzialny, czy jest rzetelny. SOCJALIŚCI - PPS Odwoływali się do ideologii socjalizmu, budowa ustroju socjalistycznego, odrzucali drogę rewolucji, bo rewolucja na wzór bolszewicki oznaczałaby kres niepodległości Polski (Polska wchłonięta przez sąsiadów), odrzucano rewolucję ze względu na wartość drogi parlamentarnej - reformy parlamentarne są właściwe ze względów moralnych, wierzyli w zwycięstwo wyborcze - uważali, że klasa robotnicza jest na tyle liczna, że zdominuje społeczeństwo; zakładali, że początkowy proces prowadzić będzie do demokracji, później do ustroju socjalistycznego; klasa robotnicza powinna organizować się w struktury polityczne; nie wykluczali nacisków w postaci strajków (ekonomicznych, politycznych), strajk powszechny nie może jednak sparaliżować państwa, żeby nie przerodził się w rewolucję.
(…)
… nacisków w postaci strajków (ekonomicznych, politycznych), strajk powszechny nie może jednak sparaliżować państwa, żeby nie przerodził się w rewolucję.
- podkreślano rolę oświaty (Towarzystwo Uniwersytetów Robotniczych (TUR)), ruchu zawodowego (realizacja programu praw socjalnych - ubezpieczenia, umowy o pracę, długość dnia pracy) i ruchu spółdzielczego (przemiany społeczne, szkoła życia społecznego…
…. Wojsko odgrywało ważną rolę w państwie, było czynnikiem gwarantującym bezpieczeństwo zewnętrzne, ład wewnętrzny; żołnierzy uważano za patriotyczną część społeczeństwa, patriotyzm to oddanie dla państwa, taka postawa jest wzorem dla wszystkich obywateli; kształtowanie obywatela poprzez wojsko, wskazywanie odpowiednich wartości; Piłsudski to wzór obywatela, z niego należy brać przykład.
ENDECJA
Endecy opowiadali się za legalnymi, parlamentarnymi przeobrażeniami, będą one trwale jeśli nastąpią przeobrażenia w strukturze narodu, naród powinien być hegemoniczny, nacjonalizacja Polski (bez mniejszości narodowych); w Polsce brak jest silnej warstwy średniej, która jest siłą narodu - należy to zmienić; dążenie do państwa wyznaniowego, państwa silnego (mocarstwowego).
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)