prof. dr hab. Edmund Morawiec. Notatka składa się z 4 stron.
DOBRO A WARTOŚĆ
Niektórzy filozofowie współcześni (Husserl, Scheler, N. Hartmann) ostro odróżniają dobra, należące do porządku bytu, od w a r t o ś c i, które mają stanowić własną niezależną sferę. Taki pogląd na wartości można nazwać aksjologicznym idealizmem, ponieważ wartości pojęte są tu jako „ponad-światowe idee”, które jedynie przez ludzkie działanie wprowadzane są w świat rzeczywisty. Wg aksjologicznego realizmu (lub metafizycznej teorii wartości) oddzielanie wartości od bytowej sfery jest bezpodstawne: rzeczywiste byty są ze swej natury wartościowe, a wartości - ze swej istoty rzeczywiste, gdyż są postaciami dobroci bytów. Przy takim ujęciu wartość można określić jako doskonałość bytu (dobroć) zdolną wywołać pożądanie. Byt a zło Do najbardziej typowych rozwiązań zła należą: Dualizm (mazdeizm, manicheizm) - występowała w dwóch formach: religijnej i filozoficznej Dualizm religijny
Mazdeizm - świat jest mieszanina dobra i zła, światła i ciemności, prawdy i fałszu, myśli i materii. To pomieszanie dwu przeciwstawnych elementów sięga najwyższych szczebli rzeczywistości, gdzie istnieje Ormuzd - bóg jasności i dobra oraz Aryman - bóg ciemności i zła. Pomiędzy nimi toczy się ustawicznie walka, w której wspomagają ich dobre i złe duchy. Mazdeizm uznaje dualizm dobra i zła za zjawisko przejściowe, przyjmując ostateczne zwycięstwo Ormuzda - dobra. Manicheizm - historia świata obejmuje trzy fazy. W trakcie pierwszej z nich elementy dobra i zła, światła i ciemności, bóstwa i materii były odizolowane. od siebie. W drugim etapie nastąpiło ich pomieszanie i wzajemny konflikt, wynikiem tego było powstanie człowieka, w którym ciało pochodzi od demona a duch od Boga. W ostatniej fazie ma nastąpić ponowne oddzielenie dobra i zła. Dualizm filozoficzny:
Platon - wyróżnił on w rzeczywistości niewidzialny świat idei oraz zmysłowo-materialny świat dostrzegalny wizualnie. Idee to element dobra, porządku, myśli i piękna, natomiast materia - jako chaos i negacja - jest źródłem zła. Jest ona odwieczna, rola demiurga ograniczyła się do nadania jej kształtów i organizacji: W naturze ludzkiej elementem dobrym jest dusza, która po czasowym uwięzieniu- w materialnym ciele powróci kiedyś do świata absolutnych idei. Filon z Aleksandrii - Bóg jest początkiem wszystkiego dobra. Bóg sam przez siebie nie tworzy jednak świata, ale tworzy go LOGOS. W LOGOSIE zwanym Bożą Mądrością, Bożym Synem, znajduje się miejsce na idee, na anioły, a także na demony. LOGOS jest pierwszym miejscem, w którym następuje podział stworzenia. Właśnie samo podzielenie bytu jest źródłem zła. Z podziału bowiem rodzą się przeciwieństwa: życie i śmierć, dobro i zło itd. Zło więc istniejące w świecie jest koniecznym następstwem podziału istniejącego w LOGO$IE. Mimo więc, że LOGOS jest czymś dobrym, jest „Synem Bożym”, to jednak jego dzieło rodzi z konieczności zło, zło metafizyczne, jako nieodłączny warunek bytu i konsekwencja wielości bytu, przejaw bytu mnogiego.
(…)
… metafizyczne, jako nieodłączny warunek bytu i konsekwencja wielości bytu, przejaw bytu mnogiego. Plotyn - wychodzi z głównej tezy platońskiej, że jedność i dobro zarazem jest podstawową ideą. Jest to właściwie ta sama idea, oglądana w różnych aspektach: jedność jako podstawa rzeczywistości, a dobro jako źródło wielości, źródło pochodzenia. Istotnym brakiem filozofii platońskiej był brak ostatecznego wytłumaczenia wielości idei i rzeczy wobec absolutnego prymatu idei jedności. Plotyn w tym miejscu uzupełnia Platona i twierdzi, że wielość powstaje przez konieczne emanacje z Prajedni, która jako dobro z konieczności „wylewa” na zewnątrz tę dobroć i byt. Później, we wczesnym średniowieczu, wyrażono lapidarnie tę koncepcję dobra: „Dobro jest udzielającym się”. Na tle tak pojętego dobra Plotyn konstruuje…
… dla istnienia w kosmosie zła. Podobnie zresztą rzecz ma się w tzw. porządku moralnym. Cały ten porządek zakłada minimum egzystencji. Właściwie wszystkie prawa są tylko negatywne, a ich przekroczenie koliduje z życiem bądź indywidualnego człowieka, bądź też całej ludzkiej zbiorowości. Nie może zatem być gorszego porządku moralnego od tego, jaki obecnie istnieje. Ślepa wola, będąca źródłem i korzeniem zła…
…, nie posiadająca już nic z dobra.” Złem jest dopiero ostatnie ogniwo emanacji, od którego już nic nie pochodzi. Zło więc jest odwieczne w świecie, jak sama natura wyemanowana z Prajedni. Jeśli emanacje są konieczne i są koniecznym następstwem Dobra i Jedni, to konieczne i wieczne jest również zło w naturze. Jest ono także konieczne ze względu na dobro ogólne kosmosu, który jest piękny i uporządkowany. Skrajny…
… optymizm (Leibniz) - Zagadnienie zła łączy Leibniz ze swoją koncepcją teodycei, w której przedstawia Boga jako najsprawiedliwszego, najlepszego i najmądrzejszego matematyka tworzącego najlepszy świat. Dla Leibniza świat obecny jest najlepszy z wszystkich światów możliwych. Bóg stworzył świat najdoskonalszy, ale ten najdoskonalszy świat, jako właśnie stworzony, nie może przecież być Bogiem…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)