28.04.2012 Delikty prawa cywilnego Rabunek (rapina) – jest o postać kradzieży kwalifikowanej, który polegał na zagarnięciu cudzej rzeczy, przez zorganizowaną grupę osób przy użyciu gwałtu. W sytuacjach, w których dochodzi do rabunku, pretorowie udzielali powództwa na poczwórną wartość zrabowanych rzeczy i to powództwo poszkodowanemu przysługiwało i było skuteczne tylko do roku, a po roku można było dochodzić już tylko pojedynczej wartości zrabowanej rzeczy. Tą samą sankcją objęte zostały rabunki dokonane przy okazji pożaru, zawalenia się budynku lub awarii morskiej. W przypadku rabunku na sprawcę spadała również infamia i spadała nie tylko wtedy kiedy został zasądzony z powództwa, ale również wtedy, kiedy zawarł porozumienie z poszkodowanym. Bezprawne wyrządzenie szkody – delikt polegający na bezprawnym uszkodzeniu, zniszczeniu cudzej rzeczy. Niektóre przypadki były regulowane w ustawie XII tablic np. złamanie kości cudzego niewolnika. Kompleksowo to zagadnienie zostało uregulowanie w ustawie Lex Aquilia 286r. p.n.e. Był to jeden z pierwszych plebiscytów, który obowiązywał wszystkich obywateli i miał na celu plebejuszy przed bezprawnym naruszaniem ich majątku, mienia przez patrycjuszy. Uregulowała problem bezprawnego wyrządzenia szkody w dwóch rozdziałach – w I i III. I rozdział regulował zabicie cudzego niewolnika albo zwierzęcia. Sprawca szkody był zobowiązany zapłacić poszkodowanemu sumę odpowiadającą najwyższej wartości jaką ta rzecz przedstawiała w ciągu ostatniego roku przed nastąpieniem tego zdarzenia. III regulował zranienie niewolnika albo zwierzęcia lub dokonanie innego uszczerbku ale w postaci zniszczenia czy uszkodzenia cudzej rzeczy. Poszkodowany mógł domagać się sumy pieniężnej, która odpowiadała najwyżej wartości rzeczy w okresie 30 ostatnich dni przed popełnieniem deliktu. Ta kara podwojeniu jeżeli sprawca bronił się przez ekcepcię czyli negował. Poszkodowany mógł do rzeczywistej szkody jaką poniósł doliczyć lucrum cessans – utracony zysk. Zniewaga (iniuria) – Działanie niezgodne z prawem. Zniewaga godziła przede wszystkim w nietykalność osobistą, swobodę pewnych działań czyli było to bezprawne naruszenie osobowości wolnego człowieka za pomocą czynów albo słów. Ten czyn powodował szkody natury fizycznej albo moralnej. Ustawa XII tablic regulowała trzy przypadki naruszenia osobowości człowieka. I. ciężkie okaleczenie połączone z utratą części ciała. W takich przypadkach jeżeli strony nie uzgodniły odszkodowania, nie doszły do porozumienia sprawca podlegał karze taliony - odwetu.
(…)
… przyrzekał w drodze stypulacji wierzycielowi świadczyć to samo
do czego był zobowiązany stary dłużnik . dochodzi do umorzenia starego zobowiązania a powstaje
nowe. Nie ma przejęcia długu przez nowego dłużnika ale powstaje nowe o tej samej treści ale
względem nowego dłużnika. Była potrzebna zgoda starego dłużnika, ale też zdarzały się sytuacje ze
można było zawrzeć stypulację bez zgody dotychczasowego…
… veteres)
- Latini coloniarii
- Latini juniańscy (Latini Iuniani) – wyzwoleńcy prawa pretorskiego.
Status familiae – kwestia czy było się osobą alieni iuris czy siu iuris. Czy człowiek zajmował w
rodzinie pozycję osoby alieni iuris (podlegał zwierzchnictwu pater familiae) czy sui iuris (osoba
niepodległa niczyjej władzy) – to decydowało o zdolności prawnej.
Agnacja - Rzymska rodzina agnacyjna była tworem…
… powództwa pretorskiego actio infactum za uszkodzenia czy
kradzieży rzeczy klienta dokonanej przez jego pracowników. Odpowiedzialność właściciela
opiewała na podwójną wartość rzeczy kradzionej czy uszkodzonej.
* Zobowiązania zaciągane przez osoby alieni iuris – do zobowiązań zaciąganych przez osoby
prowadzących tzw peculium (np. zwierzchnik mógł ze swojego majątku wydzielić część i
powierzyć ją w zarząd osobie alieni iuris czyli właściciel niewolnika mógł mu powierzyć
zarządzanie częścią jego majątku, a ojciec rodziny np. synom) – oczywistym jest to, że
właścicielem takiego peculium był zwierzchnik, a osoby alieni iuris mogły tylko zarządzać tym
majątkiem, nie mogły dokonywać umniejszenia, a jedynie przysporzenia. Właściciel mógł w każdej
chwili peculium odebrać. Zwierzchnik odpowiadał za osoby alieni iuris. Jego odpowiedzialność
była ograniczona tylko do wartości majątku powierzonego. Zaspokojenie wierzycieli, którzy
zawarli z osobami alieni iuris prowadzącymi peculium (jakiekolwiek zobowiązania), zawsze
następowało w kolejności zgłoszeń takich wierzycieli – prior tempore potior iure (kto pierwszy w
czasie ten lepszy w prawie). Zwierzchnikowi przysługiwał przywilej dedukcji czyli jeżeli tez miał…
… trudności. Rzymianie wychodząc naprzeciwko potrzebom
obrotu gospodarczego stworzyli namiastki dzisiejszej cesji, które miały czynić zadość potrzebom i
były nimi nowacja, zastępstwo procesowe, actio utillis.
- Nowacja polegała na tym, że dłużnik za pomoc stypulacji, mógł przyrzec nowemu wierzycielowi
wykonanie świadczenia tego, które miał wykonać dla dotychczasowego wierzyciela. Nie
powodowała przejścia wierzytelności z dawnego wierzyciela na nowego wierzyciela tylko
powodowała, że stara wierzytelność była umarzana wraz z wszystkimi świadczeniami ubocznymi,
a na miejsce starego zobowiązania powstawalo nowe zobowiązanie które dluznik już nie był winny
staremu wierzycielowi ale nowemu.
Zmiana dłużnika Podobnie jak dochodziło do zmiany wierzyciela mogła nastąpić zmiana dłużnika
poprzez nowacje. Nowy dłużnik…
… z powództwa zniesławiającego
np. z powodu kradzieży, lub też poprzez uprawianie zawodu, który był społecznie pogardzany,
uznawany za niegodny dla obywatela rzymskiego, np. prostytucja, aktorstwo, stręczycielstwo,
walka ze zwierzętami, lub dopuszczenie się czynu, który był potępiany społecznie czyli bigamia,
naruszenie czasu żałoby poprzez przedwczesne wzięcie ślubu. Osoba, która była dotknięta infamią…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)