DEKLINACJA ZAIMKÓW RODZAJOWYCH ODMIANA MĘSKA I NIJAKA I ŻEŃSKA W LICZBIE MNOGIEJ Przypadek
Rodzaj
Końcówka
Przykłady
Komentarz
M
męski
-i ovi, ti, oni, naši, moji
W zakresie rodzaju męskoosobowego dziedziczy końcówkę i//y Do XVII w. występuje ona w ogóle dla rodzaju męsko-żywotnego, a w dobie staropolskiej nawet dla rodzaju nieżywotnego (jeśli rzeczownik ma końcówkę pierwotnie mianownikową)
Poza tym zakresem końcówka -e (z mkkt.)
Wyjątek: prawidłowe końcówki naszy, waszy (oćcowie naszy) wychodzą z użycia do XVII w. i zastępują je nowotwory nasi, wasi (na wzór końcówki przymiotników męskoosobowych)
żeński
-y / -ě
ovy, ty, ony, našě, mojě
Mkkt. posiadają nieprzerwanie końcówkę -e Twrdtt. końcówka -y//i (po k, g) do XVII w.
Po XVII w. wszystkie końcówka -e (jest to też końcówka przymiotników) nijaki
-a
ova, ta, ona, naša, moja
W zabytkach średniowiecznych stara końcówka -a (ta ista słowa)
Zdarza się upodobnienie do M męskiego nieżywotnego i żeńskiego z końcówką -y (ony drzewa, wszytki zwierzęta)
Zaimki mkkt. przyjmują końcówkę -e Od XVII w. tylko końcówka -e (też dla ttmt.) - trwa do dziś
D = Msc
m., ż., n.
-ěxъ / -ixъ
ověxъ, těxъ, oněxъ, mojixъ, jixъ
Zachowują bez zmiany końcówkę ych//ich (po k,g) w twrdtt., jest to nowotwór - dążność do upodobnienia twardot. do miękkot.
oraz końcówkę ich//ych (po f. miękkich) dla mkkt. C
m., n.
-ěmъ /
-imъ
ověmъ, těmъ, oněmъ, mojimъ, jimъ Końcówka -ym//im dla twrdt. - nowotwór jak w D.
Końcówka -im//-ym dla mkkt. - pierwotna
Tak jak w N l.poj. i mn. notowana jest chwiejność samogłosek i, y, e przed m (wszytkiem, którem)
B
męski,
żeński
-y / -ě
ovy, ty, ony, našě, jě
W zakresie mkkt. do dziś końcówka -e - pierwotna
W twrdt. do XVI w. kontynuant -y//i (po k,g), po XVI w. końcówka -e (wyrównanie do mkkt.)
nijaki
-a ova, ta, ona, naša, ja
W średniowieczu szczątkowa końcówka -a (wszytka słowa)
Już w najdawniejszych zabytkach pojawiają się końcówki z r. męskiego i żeńskiego: -y//-i dla twrdt., -e dla mkkt.
W XVI w. formy z -y ustępują a rozpowszechnia się końcówka -e (właściwa dla wszystkich zaimków i przymiotników) N
m., ż., n.
(…)
… -e
(właściwa dla wszystkich zaimków i przymiotników) N
m., ż., n.
-ěmi / -imi
ověmi, těmi, oněmi, jimi, našimi
Przed XVI w. końcówka -imi//ymi dla mkkt., -ymi//-imi dla twrdt. (nowotwór, wyrównanie na wzór form moimi, naszymi)
Od XVI w. coraz częściej wymawia się -emi (silnie obniżona artykulacja -i, -y)
Ortografia XIX w. reguluje sztucznie zakres użycia: -ymi/imi dla r. męskoosobowego, -emi…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)