To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
CHARAKTERYSTYKA MONOPOLISTYCZNEJ STRUKTURY RYNKOWEJ
Monopol w szerokim znaczeniu oznacza wyłączność osoby lub grupy osób w jakimś zakresie działalności. W ekonomii pojecie monopol określa formę rynku będącą przeciwieństwem konkurencji doskonałej, charakteryzującą się występowaniem tylko jednego podmiotu po stronie popytu lub podaży.
cechy charakterystyczne struktury
Monopol pełny występuje wówczas, gdy spełnione są następujące warunki:
na rynku danego dobra znajduje się tylko jeden nabywca lub tylko jeden producent (sprzedawca). W pierwszym przypadku mówimy o monopolu popytu (monopson), w drugim przypadku mówimy o monopolu podaży, gdy po drugiej stronie transakcji znajduje się wielu uczestników. Jeżeli po obu stronach rynku znajduje się tylko po jednym uczestniku, to monopol określamy jako monopol bilateralny (dwustronny).
nie ma możliwości wejścia na rynek opanowany przez jednego producenta - monopolistę, co może wynikać z przyczyn technicznych (wymagany patent), ekonomicznych (wysokie nakłady finansowe na budowę nowej firmy, np. fabryk, samochodów) lub administracyjno-prawnych (ustalony przez państwo monopol spirytusowy, tytoniowy itp.).
produkty są zróżnicowane, nie mają bliskich substytutów.
uczestnicy rynku dysponują doskonałą informacją o rynku. Oznacza to, że firma mająca monopol podaży zna popyt na produkowane przez siebie dobro, firma zaś mająca monopson zna podaż dobra, na które jest zapotrzebowanie. Jeżeli po jednej stronie rynku jest wielu uczestników, to dysponują oni pełną informacją o cenach. Zatem rynek w warunkach czystego monopolu jest w pełni przejrzysty.
w warunkach czystego monopolu nie istnieje konkurencja
cena jest wyższa od ceny ustalonej w wyniku gry popytu i podaży
struktura ta jest zwalczana ustawami antymonopolowymi
indywidualna krzywa popytu monopolisty jest nachyloną w dół rynkową krzywą popytu
monopolista jest cenodawcą
Monopolista może dowolnie wyznaczyć cenę swego towaru, ale wówczas rynek określi ilość, jaką będzie mógł na nim sprzedać; może również wyznaczyć ilość, którą chce sprzedać, ale wówczas rynek wyznaczy cenę, po jakiej ilość tę będzie mógł sprzedać.
Nie może on zatem wyznaczyć i ceny, i ilości sprzedanego towaru jednocześnie, ponieważ dla sprzedającego wielkością niezależną jest rynkowy popyt.
przyczyny powstawania monopoli (bariery wejścia na rynek)
Wiele przyczyn może sprawiać, że produkcją danego dobra zajmuje się jeden producent, mający 100% udziału na danym rynku. Najczęściej wymienia się następujące źródła monopolu:
Przyznanie przez państwo lub władze lokalne jakiejś prywatnej lub państwowej firmie
(…)
…, koncesjonowanie, polityka celna i limity importowe), albo takiego zróżnicowania produktu przez daną firmę, że nie ma on bliskich substytutów. W obu przypadkach przyczyny powstania monopolu mogą się okazać nietrwałe; istnienie monopolu bez długotrwałej ochrony państwa jest zwykle mało prawdopodobne. W dłuższym okresie czysty monopol na ogół przekształca się w jedną z wielu różnych form rynku, na którym występuje…
… lub może sprzedawać mniej po wyższej cenie.
Utarg krańcowy i utarg przeciętny kształtują się więc inaczej niż w warunkach konkurencji doskonałej, gdzie kształtowały się na poziomie niezależnym od przedsiębiorstwa i mieliśmy do czynienia z następującą równością: MR = AR = cena. W warunkach monopolu wzrost rozmiarów podaży wywołuje spadek ceny. Spada więc zarówno utarg przeciętny, jak i utarg krańcowy. Utarg krańcowy…
… wolnokonkurencyjnego, z krzywą utargu przeciętnego. Ponieważ wraz ze wzrostem sprzedaży utarg przeciętny spada, krzywa popytu na produkty monopolu ma nachylenie ujemne.
Utarg całkowity monopolu TR rośnie wraz ze wzrostem sprzedaży i osiąga maksimum przy rozmiarach produkcji Q1. Cenowa elastyczność popytu wynosi wówczas l, a utarg krańcowy jest równy 0. Monopolista nie będzie więc zainteresowany zwiększaniem rozmiarów…
… może nam tu posłużyć popyt na używane do uszlachetniania stali rzadkie metale, jak wolfram lub nikiel, na które zapotrzebowanie dyktowane jest całkowicie przez zapotrzebowanie na stal wysokiej jakości, w której produkcji koszt wolframu stanowi niewielką pozycję.
Im jednak elastyczność popytu będzie większa, tym bardziej monopol musi być ostrożny w ewentualnym podnoszeniu ceny, ponieważ może nastąpić silna reakcja…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)