prof. dr hab. Edmund Morawiec. Notatka składa się z 5 stron.
BYT A PRAWDA Zasadniczo o „prawdzie” można mówić w trojakim sensie: o prawdzie logicznej , czyli prawdzie naszego poznania. Stanowi ona bardzo istotną cechę ludzkiego poznania wyrażanego w sądach. Sądy bowiem są szczytowym sposobem ludzkiego poznania i tylko w sądach można świadomie się u z g o d n i ć z rzeczywistością. Jej definicję formułuje się następująco: Veritas est adequatio intellectus et rei , co znaczy, prawda jest zgodnością intelektualnego poznania i rzeczy. o prawdzie ontycznej , czyli prawdzie bytu. Prawda w sensie ontycznym, to tyle, co relacja zgodności zachodząca między rzeczą (bytem) a poznaniem intelektualnym, co w języku łacińskim znaczy adequatio rei et intellectus . o prawdomówności. Wypowiedź „nie powiedziałeś mi prawdy”, w sensie, że „okłamałeś mnie”, zdaje sprawę z tego, że mówiący, inne miał przeświadczenie o tym, o czym mówił, niż je przekazał. Zachodzi tu niezgodność między mową jako znakiem, a stanem myśli. Prawdomówność ujawnia się jako stosunek zgodności miedzy mową, pismem jako swoistymi makami, a stanami myślowymi podmiotu używającego tych znaków. PRAWDA ONTYCZNA Jeśli prawda logiczna powoduje uzależnienie naszego poznania od rzeczy, to prawda ontyczna - odwrotnie - powoduje uzależnienie rzeczy od rozumu. Jest ona uzgadnianiem się bytu z rozumem-intelektem o od którego jest pochodną. Czy jednak rzeczywiście byty są pochodne od intelektu? Otóż żyjąc w świecie kultury wytworzonej przez człowieka, natychmiast dostrzegamy, że właśnie cały świat kultury jest pochodny od ludzkiego rozumu, ponieważ to człowiek wytworzył przedmioty składające się na kulturę. Istniejące domy, miasta, fabryki, wszelkiego rodzaju narzędzia użytku codziennego są wytworzone przez człowieka. Jeśli są wytworzone, to najpierw były zaplanowane. Planowanie narzędzi mających być wytworzonymi jest dziełem ludzkiego rozumu. Zauważamy zatem niepodważalną pochodność i zależność niektórych bytów - tych wytworzonych przez człowieka - od jego rozumu. Po prostu dzieła te nie powstałyby i nie byłyby takie, jakie w rzeczywistości są, gdyby nie było artysty, gdyby nie było intelektu planującego dokładnie wytworzenie takich właśnie dzieł. Twory kulturowe pochodzą od ludzkiego intelektu i nabierają od niego racjonalności. Można też mówić o fakcie ontycznego fałszu , zachodzącym w dziedzinie tworów kulturowych. Istnieje on wówczas, gdy twór taki nie jest zgodny z ustaloną uprzednio ideą. Rodzi się pytanie, czy świat bytów naturalnych , a więc rzeczy i ludzi, nie jest także zależny od intelektu i dlatego właśnie prawdziwy. Słowem, czy byty same w sobie nie są „prawdą” przez to, że mają, jako byty, konieczną relację do intelektu, od którego są zależne przez swoją inteligibilność, a następnie także pochodność?
(…)
…” jest dana nam jako fakt.
Prawda istnieje, ponieważ istnieje intelekt - podmiot i istnieją rzeczy - przedmioty poznania. Gdyby istniały tylko rzeczy, nie istniałby w ogóle żaden problem, również problem prawdy. Prawda jest zadaniem, jest czymś do uzgodnienia, nie zgodnością czy równością uchwytywaną wprost. Gdy mówimy o prawdzie, jako zadaniu dla nas, identyfikujemy się z dziedziną myśli. Jestem podmiotem…
… jest tym, co istnieje i jest tym, czym jest, i wreszcie, że każdy byt jest jednością, i każdy byt faktycznie jest oddzielony od drugiego bytu, przez sam fakt ich zachodzenia świadczą o tym, że rzeczywistość jest poznawalna. Gdyby była niepoznawalna, nie można byłoby uzyskać takich ustaleń. Wspomniane ontyczne zasady (zasada tożsamości, niesprzeczności, wyłączonego środka), jako zasady porządku bytowego, są zarazem…
… W skrajnej swej postaci pragmatyzm twierdzi, że prawdą jest taki sąd, który w działaniu przynosi pożytek, korzyść (po łac. utilitas). Pragmatyzm słusznie zauważa, że istnieje związek między poznaniem a działaniem, prawdą a czynem. Czy jednak ujmuje ten związek trafnie? Pragmatyzm twierdzi, że prawdziwość jest wyznaczona przez użyteczność: jeśli coś jest użyteczne, jest prawdziwe. Inaczej mówiąc: pragmatyzm…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)