To tylko jedna z 8 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Poznanie i teoria poznania Niektóre nurty filozofii (np. tomizm) rozważania filozoficzne rozpoczynają od metafizyki (ontologia, filozofia bytu, rzeczywistość). Nasza propozycja idzie za Kantem - początek należy się poznaniu. Niemniej kwestia jest dyskusyjna. Anzenbacher, który w kolejności zagadnień idzie za tomistami, mówi o poznaniu w ramach filozofii podmiotu (zgodnie z trójkątem platońskim). Słowem „poznanie” oznaczamy pewne czynności psychiczne zwane aktami poznawczymi. W tym wypadku mówimy nie tyle o poznaniu, ile o poznawaniu. Terminem „poznanie” obejmujemy nie tylko akty poznawcze, ale i rezultaty poznawcze (treść poznania).
TEORIA POZNANIA to dział filozofii zajmujący się prawdziwością i prawomocnością (zasadnością) poznania ludzkiego . Dopiero w czasach nowożytnych wyodrębniono teorię poznania z innych nauk filozoficznych, przypisano jej osobne nazwy (gnozeologia, teoria poznania i epistemologia, a z mniej rozpowszechnionych: krytyka, kryteriologia, noetyka, logica maior lub logica materialis - w odróżnieniu od logica minor czy logica formalis ) i poświęcono osobne podręczniki. W XIX w., pod wpływem orientacji neokantowskich i pozytywistycznych, nie tylko filozofię, ale i całą wiedzę starano się sprowadzić do teorii poznania jako jedynego terenu rozważań w pełni ukrytycznionych.
1. Źródła problematyki teoriopoznawczej. fakt rozbieżności rezultatów poznawczych, ulegania złudzeniom i pomyłkom
fakt dogmatyczności nauk.
Pierwszy prowadzi do rozróżnienia poznania prawdziwego i nieprawdziwego (fałszywego) i nasuwa pytania o przyczyny błędów oraz sposoby ich uniknięcia w naszym poznaniu, o granice i podstawy pewności poznawczej. Drugi - dogmatyczność - polega na tym, że każda nauka przyjmuje jakieś założenia i stosuje metody, których nie uzasadnia i nie może uzasadnić bez popełnienia błędów logicznych (można je potraktować jako różne postacie błędu petitio principii ).
2. Różne koncepcje teorii poznania: Koncepcja scjentystyczna - problematyka teoriopoznawcza jest fragmentem problematyki takich nauk szczegółowych, jak psychologia, fizjologia, socjologia i razem z nimi zależy (zarówno pod względem przyjmowanych przesłanek, jak i stosowanych metod) od nauk przyrodniczych i humanistycznych; t.p. jest jedną z tych nauk. Poznanie (przedmiot badania) ujmuje się w niej jako jeden z przedmiotów otaczającego nas świata, uwikłany w ten świat i zachodzące w nim procesy rozmaitymi związkami, zwłaszcza przyczynowymi;
Koncepcja logistyczna - teorię poznania powinno się uprawiać metodą dedukcyjną, na wzór nauk formalnych: przez odpowiedni, niesprzeczny układ aksjomatów można ustalać sens potrzebnych pojęć i - na podstawie przyjętych reguł wnioskowania - dedukować z nich twierdzenia odnoszące się do poznania; wartość tak otrzymanej teorii polega na jej przydatności, użyteczności poznawczej
(…)
… definicji, właściwości i poznawalności (kryteriów) prawdziwości poznania (klasyczna a nieklasyczne koncepcje prawdy, absolutyzm a relatywizm, agnostycyzm, sceptycyzm i dogmatyzm).
W związku z oceną sprawności poznawczej głównych naszych czynności wyróżnia się wiele problemów (dających się potraktować jako szczegółowe przypadki wyżej wymienionych), jak zagadnienia: jakości zmysłowych, uniwersaliów…
… się stosować bez popadania w nieskończony ciąg dzięki samoprzeźroczystości (samozwrotności) aktów świadomościowych (conscientia concomitans, reflexio in actu exercito, intuicja przeżywania). Pewność jest psychicznym skutkiem oczywistości, doskonałym sposobem (stanem) posiadania prawdy przez podmiot poznający. Niektórzy rozróżniają kryterium prawdziwości i motyw pewności, najczęściej wszakże uważa…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)