BOLESŁAW LEŚMIAN POEZJE WYBRANE WSTĘP
Koleje życia poety.
Bolesław Leśmian , właściwie Bolesław Lesman (ur. 22 stycznia 1877 [1] w Warszawie , zm. 7 listopada 1937 w Warszawie) - polski poeta pochodzenia żydowskiego, tworzący w okresie dwudziestolecia międzywojennego . Stryjeczny brat innego polskiego poety, Jana Brzechwy i siostrzeniec poety Antoniego Langego (któremu zawdzięcza spolszczoną formę jego nazwiska).Urodził się w zasymilowanej rodzinie inteligencji żydowskiej. Ojciec poety Józef Lesman pochodził z księgarskiej rodziny, matka - Emma Sunderland z rodziny prawniczej. Młodość spędził na Ukraini e , w Kijowie . Tam ukończył prawo na Uniwersytecie Świętego Włodzimierza.Od 1901 roku przebywał w Warszawie. Następnie udał się w podróż najpierw do Niemiec, a potem do Francji. Pierwszą miłością Leśmiana, była spokrewniona z nim malarka Celina Sunderland . W Paryżu poznał i wkrótce poślubił inną malarkę - Zofię Chylińską . W późniejszych latach emocjonalnie związany był z Dorą Lebenthal , dla której napisał cykl erotyków Malinowy chruśniak . Znalazł się w kręgu modernizmu i poprzez swojego znajomego , Zenona Przesmyckiego , rozpoczął współpracę z pismem Chimera . Od 1911 r. współtworzył Teatr Artystyczny w Warszawie. W latach 1912 - 1914 przebywał we Francj i.Po I wojnie światowej , jesienią 1918 r. przeniósł się do Hrubieszowa , gdzie pracował jako rejent , a następnie w 1922 r. do Zamościa , gdzie miał notariat. W 1929 r. zastępca Leśmiana skradł 20 tysięcy złotych, pozorując włamanie i uciekając. Leśmian jako odpowiedzialny za pracownika zobowiązany był pokryć całą sumę, a dodatkowo zaległe podatki. Żona ofiarowała na ten cel swój diadem, lecz Leśmian wrócił od jubilera z Warszawy bez pieniędzy, co spowodowało wyprowadzkę żony do Łomży .W roku 1933 został członkiem Polskiej Akademii Literatury . W 1935 r. przeniósł się wraz z rodziną (żoną i dwiema córkami) do Warszawy.Zmarł 5 listopada 1937 roku w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim . Droga do krystalizacji.
„Sad rozstajny” to pierwszy zbiór poezji Leśmiana. Jest to zbiór o silnie zarysowanej i ważnej w dorobku autora tendencji twórczej, charakterystycznej także dla późniejszego dorobku poety: jest to odwrócenie się od historycznie określonej współczesności. Jednak twórczość Leśmiana określana będzie poprzez pewne krystalizacje tematyczne i ideowe, które pojawią się w tomach następnych. „Sad rozstajny” opisuje doświadczenia duchowe wybiegające poza kraj i epokę, propaguje także kult przygody duchowej, odkrywającej pewne ogólnie ważne sprawy dla postawy ludzkiej. Łączy się to z określoną krytyką rzeczywistości, charakterystyczną dla modernistycznego buntu antyfilisterskiego. Szerzy się kult cygana artystycznego, człowieka z marginesu, wolnego od trywialnych najczęściej zobowiązań społecznych, ale też o wzniosłych poglądach i wrażliwej duszy. W poezji modernistycznej bunt ten często jest naznaczony rozpaczą i zalem, jednak u Leśmiana wiąże się z pewnym swoistym aktywizmem, wynikłym z twórczości Fryderyka Nietzschego.
(…)
… się do egzystencjalizmu, uwydatniając tę cechę czasu, którą jest istnienie człowieka dla śmierci. Wprowadza także do swojej poezji zróżnicowanie pojęcia struktur czasowych („czas luzem się tuła”, „brak czasu”, „czas oczu minął”).
Sztuka Leśmiana jest sztuką w dużej części symboliczną. Młodość Leśmiana przypada na okres sukcesu słowa „symbolizm”, młody poeta wiąże z nim na pewno jakieś gusty i urzeczenia…
… purpurowe maki
Na ciemną rzucał drogę?”
Podmiot liryczny mówi o śnie, którego nie może sobie przypomnieć. Wspomina usta (najprawdopodobniej kochanki ;)), pyta:
„Twojeż to były usta?
Mojeż to były dłonie?”
Sad jego jest pusty, w jego wrotach (u wejścia?) „księżyc płonie”. Osobie mówiącej w wierszu strasznie dłużą się dni, nie śpi po nocach, które to „w jeziorach wita”. Znowu pytanie, skierowane do tytułowej róży:
„Kiedy ty kwitniesz, różo?
— »Ja nigdy nie zakwitam«....
— »Ja nigdy nie zakwitam«...
Twójże to głos, o, różo?”
Słyszy ten głos, próbuje go uchwycić, a dni ciągle się dłużą.
Usta i oczy
- 3 strofy, 5 wersów, 4 i znów 5, układ rymów ABCBC,BCBC,BCBAC, erotyk. Podmiot liryczny wspomina „twoje” pieszczoty, tyle ich zna, ale gdy zbliża się wieczór, gdy pojawiają się gwiazdy, wspomina tylko te jedną, bez słów, pewnie chodzi o pocałunki („Co każe Ci ustami szukać moich oczu”) na pożegnanie. Pytanie retoryczne, dlaczego właśnie w tej chwili, gdy on musi odchodzić, pieści go w ten sposób, w sumie pieści jego oczy. Najczęściej jest tak, że gdy nadchodzi dzień („świt się budzi od strony jeziora”), poganiając podmiot liryczny i ukochaną („nas”) do „rozplotu snem zagrzanych rąk…”. Następnie opis wschodu…
… sensualizmu, że pokrewne jej tony odnajdziemy jedynie w polskiej poezji barokowej i renesansowej. Erotyzm u Leśmiana jest żywiołowy i sublimowany, ale nie rubaszny i „pieprzny”, taki bowiem ton odnajdziemy jedynie w jego fantastycznych balladach. Tak szeroko ujęta poezja miłosna możliwa byłą z powodu przemyślenia wileu tradycyjnych wątków pojmowania miłości w literaturze europejskiej. Jest to więc z jednej…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)